Biếm họa chống tham nhũng

Lịch sử biếm họa có từ thời cổ đại đến trung đại, phát triển mạnh vào thời kỳ Phục hưng của châu Âu và giờ là món ăn tinh thần không thể thiếu của truyền thông hiện đại. Biếm họa một mình nó không thể thay đổi thế giới, nhưng với sự tiếp sức của truyền thông thời internet, mạng xã hội, đã góp phần phân tích lại những bất cập của hệ thống đạo đức, chính trị của loài người, là tiếng cười giễu nhại mà con người cần có để soi lại bản thân và hoàn thiện mình. Tại Việt Nam, tranh biếm họa hiện được công chúng chú ý hơn, báo chí đã tận dụng lợi thế của tranh biếm họa nhiều hơn.

Tại hội thảo Tính chiến đấu của biếm họa chống tham nhũng trên báo chí: thực trạng và giải pháp diễn ra tại Hà Nội sáng 28.10, họa sỹ Lê Phương (LEO) nhận định: Phẩm chất cao nhất của một bức tranh biếm họa, đó là một quả bom hài hước không lời có thể công phá những vấn đề gai góc tầm thế giới. Nhưng tranh biếm họa không được in và tới tay công chúng là một lời xướng âm mất hút vào khoảng không. Ở tranh biếm họa, tính hài hước và thông tin thời sự được đưa lên hàng đầu, nét vẽ có thể đơn giản, màu sắc nhẹ nhàng, vừa phải. Tất nhiên, cũng có biếm họa thể hiện bằng những chất liệu và phong cách cầu kỳ, thậm chí đẹp như tranh sơn dầu, góp phần nâng tầm nội dung và sức nặng tư tưởng của bức tranh. Tuy nhiên, họa sỹ Lê Phương nhấn mạnh: Sự hài hước là thể hiện cao nhất tính chiến đấu trong mỗi bức biếm họa, bởi cái cười đó mới là sự phê phán nghiêm khắc nhất, từ hình ảnh đả kích cán bộ công chức sáng cắp ô đi tối cắp về hay bài toán giá xăng dầu... khiến người ta có cảm giác đây là một ma trận, trò ảo thuật trong việc làm giá xăng dầu… cùng nhiều vấn đề về hàng hải, hàng không, y tế, giáo dục…

Tác phẩm của họa sỹ Lê Phương (LEO), giải Nhất cuộc thi vẽ tranh biếm họa về đề tài công khai, minh bạch trên báo chí

Bản chất của biếm họa là dễ hiểu, người xem có thể nhận ra ngay những vấn đề cần phản ánh mới tạo nên tính chiến đấu. Thực tế qua cuộc thi Vẽ tranh biếm họa về đề tài công khai, minh bạch trên báo chí, do tham nhũng là mảng đề tài rộng và nhạy cảm, nhiều họa sỹ sử dụng quá nhiều chữ để chuyển tải ngôn ngữ tạo hình hoặc lạm dụng ý đồ, ý tưởng, đưa quá nhiều tình tiết vào gây khó hiểu cho người xem. Theo ông Hoàng Mạnh Chiến, nguyên Phó cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm tham nhũng, Bộ Công an: cần hiểu nghĩa của từ tranh biếm trong từ điển, có nghĩa là nhại giễu, hài hước, gây cười, làm vui… chứ không có nghĩa lên án, đả kích sâu cay. Phải chăng họa sỹ Việt Nam đã bao quát hết quyền năng cho phép của tranh biếm, bao gồm tính trào phúng, châm biếm, đả kích, khiến bức tranh vì thế thêm nặng về tư tưởng, thiếu sức lan tỏa? Tranh biếm, nhiều khi chỉ là một nét cười nhẹ nhàng lại có ý nghĩa đả kích hơn nhiều lần so với cách vẽ công phá trực diện - ông Hoàng Mạnh Chiến nói.