Hội thảo về những điểm mới của Bộ luật Hình sự

Phát biểu tại Hội thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp Nguyễn Đình Quyền nêu rõ, Bộ luật Hình sự năm 2015, (sửa đổi năm 2017) đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thể chế hóa Hiến pháp 2013 về chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước, tạo cơ sở pháp lý vững chắc, toàn diện cho cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN. Bộ luật góp phần bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, bảo vệ chế độ, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, lợi ích của Nhà nước và cá nhân, tổ chức, bảo vệ và thúc đẩy phát triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, tạo môi trường an toàn, lành mạnh và ổn định đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Việc tổ chức thực hiện, hiểu và áp dụng đúng, chính xác các quy định của Bộ luật là một vấn đề rất quan trọng đối với các cơ quan thực thi pháp luật, các cơ quan tư pháp, nhà nghiên cứu, giảng dạy và cán bộ, công chức, viên chức và mọi tổ chức, cá nhân.

Hội thảo báo cáo những điểm mới của Bộ luật Hình sự năm 2015 và việc tổ chức thực hiện

Nhiều đại biểu dự Hội thảo cho rằng, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) là bộ luật lớn, thể hiện toàn diện, đầy đủ chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước trong giai đoạn hiện nay, là công cụ pháp lý sắc bén, hữu hiệu trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Bộ luật Hình sự đã có nhiều điểm mới về các tội xâm phạm nhân phẩm, danh dự con người; các tội phạm về chức vụ; nhóm tội phạm khác xâm phạm an toàn công cộng…

Liên quan đến nhóm tội phạm về ma túy, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) đã có sự thay đổi về đơn vị tính từ trọng lượng thành khối lượng để bảo đảm tính chính xác của đơn vị tính. Về định lượng các chất ma túy, Bộ luật đã quy định cụ thể, rõ ràng mức tối thiểu đến đến mức tối đa định lượng các chất ma túy để truy cứu trách nhiệm hình sự trong từng điều luật và từng khoản của điều luật. Các Điều 249, 250, 252 quy định cụ thể về định lượng, xác định mức tối thiểu đến mức tối đa các chất ma túy để cấu thành tội phạm như nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc côca có khối lượng từ 1 gam đến dưới 500 gam; heroin, cocain, methamphetamine, amphetamine, MDMA có khối lượng từ 0,1 gam đến dưới 5 gam; lá, rễ, thân, cành, hoa, quả, cây cần sa hoặc lá cây coca có khối lượng từ 10 kg đến dưới 25 kg.

Tuy nhiên, từ thực tiễn xử lý các vụ án ma túy cho thấy, các đối tượng phạm tội bị bắt giữ, xử lý đều không khai báo về những đối tượng chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy, tổ chức các đường dây tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép chất ma túy... điều này có nguyên nhân từ việc người phạm tội sợ bị trả thù, thiếu tin tưởng vào chính sách khoan hồng của pháp luật. Vì vậy, có ý kiến đề nghị, khi giải quyết các vụ án ma túy, chính sách hình sự đối với người phạm tội cần phải thể hiện rõ hơn sự khoan hồng của Đảng, Nhà nước và pháp luật đối với những trường hợp người phạm tội thành khẩn khai báo. Chính phủ, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp và các cơ quan chức năng hữu quan cần sớm có hướng dẫn cụ thể về thực hiện chính sách khoan hồng, áp dụng pháp luật và quyết định hình phạt đối với người phạm về ma túy khi có các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự như “người phạm tội tự thú”, “người phạm tội thành khẩn khai báo hoặc ăn năn hối cải”…

Ngoài điểm mới trong nhóm tội về ma túy, một số tội danh của nhóm tội xâm phạm an toàn công cộng trong năm 2015, các dấu hiệu định tội có thay đổi theo hướng cụ thể hóa các dấu hiệu như hậu quả nghiêm trọng, rất nghiêm trọng… bằng các thiệt hại cụ thể như thương tích, chết người hay thiệt hại về tài sản. Một số tội phạm đã bổ sung hình phạt tiền trong cấu thành tội phạm cơ bản, bao gồm các tội vi phạm quy định an toàn lao động, vệ sinh lao động, an toàn nơi đông người; tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực...

Để thuận lợi cho việc áp dụng trên thực tiễn, có ý kiến đề nghị cần có hướng dẫn phân biệt khi định tội cưỡng bức lao động với tội cố ý gây thương tích khi có hậu quả thương tích xảy ra. Hành vi dùng vũ lực trong tội cưỡng bức lao động được hiểu như thế nào?