Hội nghị cấp cao ASEAN-GCC-Trung Quốc: 1+1+1 lớn hơn 3

Kiến tạo không gian hợp tác rộng lớn hơn

Hội nghị cấp cao đầu tiên giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)-Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC)-Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh ASEAN đang nỗ lực thúc đẩy tìm kiếm các đối tác thương mại mới trong bối cảnh Hoa Kỳ đe dọa áp thuế quan cao.

Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, với tư cách là chủ tịch luân phiên ASEAN năm nay đã đưa ra sáng kiến mới về Hội nghị cấp cao ba bên, gọi đây là "chương mới về đối thoại và hợp tác". Trên thực tế, cả Trung Quốc và GCC đều đã thiết lập quan hệ đối tác với ASEAN, nhưng đây là lần đầu tiên khối Đông Nam Á mở rộng cơ chế để bao gồm cả một tổ chức khu vực và một quốc gia đối tác đối thoại.

“Tôi hy vọng hội nghị cấp cao này sẽ mở ra chương mới trong hành trình hướng ra bên ngoài của ASEAN, chứng minh những gì có thể đạt được khi các đối tác cùng nhau làm việc trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau và cùng chung mục đích”, ông phát biểu trong bài phát biểu khai mạc hội nghị cấp cao.

“Mặc dù chúng ta đã có những cam kết và cơ chế hợp tác, nhưng định dạng mới này sẽ tạo ra một không gian hợp tác rộng lớn hơn khi chúng ta khám phá các con đường để phát huy thế mạnh”.

Lãnh đạo các nước tin tưởng rằng, ASEAN, GCC và Trung Quốc có thể phát huy những thế mạnh của ba nền kinh tế với tổng GDP 24,87 nghìn tỷ USD, dân số khoảng 2,15 tỷ người, có nhiều tính bổ trợ và những tiềm năng hợp tác to lớn, đóng góp cho thịnh vượng và phát triển của từng khu vực mà cả của châu Á và thế giới.

Theo đó, các nước khẳng định cam kết thúc đẩy thương mại, đầu tư, tài chính, kết nối chuỗi cung ứng, mở rộng tiếp cận thị trường cho các nước ASEAN, GCC và Trung Quốc, đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực mới như công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo; tăng cường giao lưu văn hóa, hợp tác giáo dục và phát triển du lịch, đồng thời khởi xướng các sáng kiến mới nhằm tăng cường sự hiểu biết và gắn kết giữa nhân dân các khu vực.

Hội nhập xuyên nền văn minh

Phát biểu khai mạc, cả Thủ tướng Malaysia Anwar và Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đều nêu bật mối quan hệ và gắn kết bền chặt lâu đời giữa ba khu vực ASEAN, GCC và Trung Quốc, từ “con đường tơ lụa cổ đại”, các tuyến hàng hải sôi động ở Đông Nam Á, đến “vành đai và con đường” hiện đại ngày nay.

“Trung Quốc sẵn sàng chung tay với ASEAN và GCC để khai thác tối đa sức mạnh tổng hợp của một cộng một cộng một lớn hơn ba, và truyền động lực mạnh mẽ vào cho phát triển và thịnh vượng chung của ba bên”, Thủ tướng Lý Cường khẳng định trong bài phát biểu khai mạc.

Ông cho biết, Bắc Kinh cũng sẵn sàng, trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và đối xử bình đẳng, "làm sâu sắc thêm mối quan hệ liên kết chiến lược" với cả ASEAN và GCC, cải thiện khả năng phối hợp chính sách kinh tế vĩ mô và thúc đẩy hợp tác công nghiệp chặt chẽ hơn.

“Ba khu vực của chúng ta đang ở nhiều giai đoạn phát triển khác nhau, nhưng tôi tin rằng những khác biệt này không phải là rào cản cho sự hợp tác - thay vào đó, chúng mang đến cơ hội bổ sung cho nhau”, ông nói thêm.

Ông Lý Cường cũng kêu gọi một mô hình hội nhập xuyên nền văn minh, nêu ra cách mà ba khu vực này - nơi có nhiều nền văn minh đa dạng và sôi động nhưng vẫn "chung sống hòa bình ở châu Á và chia sẻ các giá trị chung của châu Á về hòa bình, hợp tác, cởi mở và hòa nhập".

Ông nói thêm: "Thông qua sự hiểu biết sâu sắc hơn, chúng ta có thể quản lý những khác biệt hiệu quả hơn và thông qua trí tuệ chung, chúng ta có thể tăng cường hợp tác cùng có lợi - cùng nhau khám phá con đường mới cho sự chung sống hòa nhập giữa các nền văn minh".

Về phần mình, Tổng thư ký GCC Jassem Al-Budaiwi cho biết, các quốc gia vùng Vịnh chia sẻ với các đối tác châu Á "truyền thống văn minh, chiều dài lịch sử và hợp tác kinh tế trong các lĩnh vực thương mại, chuỗi cung ứng, năng lượng tái tạo và công nghệ tiên tiến". "Hội nghị lần này là viên gạch khởi đầu cho hợp tác đổi mới dựa trên những điểm chung đó, phục vụ nguyện vọng của người dân của tất cả các khu vực của chúng ta", ông nói.

Những lợi ích chung này bao gồm tăng cường an ninh lương thực và năng lượng trước "biến động địa chính trị", đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số thông qua việc thành lập các trung tâm đổi mới, giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu bằng cách đầu tư vào năng lượng sạch, bảo vệ quyền tự do hàng hải và sự an toàn của các tuyến đường biển, đặc biệt là ở Biển Đỏ, ông nói.

Quốc vương Kuwait Al-Budaiwi cho biết thêm rằng, khuôn khổ hợp tác mới sẽ cho phép các quốc gia trao đổi quan điểm về các vấn đề hòa bình và phát triển kinh tế, củng cố an ninh và ổn định khu vực và quốc tế tại thời điểm "những chuyển đổi đang tăng tốc" trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế và môi trường.

Hướng tới kết nối hoàn toàn 3 thị trường khu vực

Theo số liệu của Liên Hợp Quốc, tổng kim ngạch thương mại hàng hóa giữa GCC với Trung Quốc đạt gần 298 tỷ USD vào năm 2023, trong khi GCC này chiếm 36% tổng lượng dầu thô nhập khẩu của Trung Quốc trong năm đó.

Cùng năm đó, kim ngạch thương mại giữa ASEAN và GCC đạt khoảng 130,7 tỷ USD, giúp khối vùng Vịnh này trở thành đối tác thương mại lớn thứ bảy của ASEAN.

Trong khi đó, Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN, với kim ngạch thương mại đạt 696,7 tỷ USD và đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 17,3 tỷ USD vào năm 2023.

Thủ tướng Anwar cho biết, những con số này cho thấy “mối liên kết hiện hữu to lớn cũng như tiềm năng đáng kể chưa được khai thác”. Ông cho biết, ASEAN, GCC và Trung Quốc đại diện cho nền kinh tế có tổng sản phẩm quốc nội lên tới 24,87 nghìn tỷ USD và dân số khoảng 2,15 tỷ người. “Quy mô tập thể này mang đến những cơ hội to lớn để kết hợp thị trường, tăng cường đổi mới và thúc đẩy đầu tư xuyên khu vực”. Sự phối hợp đó không chỉ đơn giản là 1+1+1 bằng 3 mà sẽ mang lại sự cộng hưởng và khuếch đại tiềm năng to lớn.

“Bằng cách tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực này, chúng ta có thể đặt nền tảng cho sự tăng trưởng ổn định, bền vững và kiên cường”.

Ông Lý Cường cho biết thêm rằng, Trung Quốc và ASEAN đã hoàn tất đàm phán về phiên bản nâng cấp 3.0 của Hiệp định Khu vực thương mại tự do Trung Quốc-ASEAN. “Việc kết nối hoàn toàn các thị trường của chúng ta sẽ giải phóng tiềm năng phát triển to lớn và tạo ra hiệu ứng quy mô lớn hơn nữa”.

ASEAN hiện có quan hệ đối thoại với 11 bên: Australia, Canada, Trung Quốc, Liên minh châu Âu, Ấn Độ, Nhật Bản, New Zealand, Hàn Quốc, Nga, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ.

ASEAN và GCC đã tổ chức hội nghị cấp cao đầu tiên tại Ảrập Xêút vào năm 2023 và hội nghị thứ hai vào sáng 27/5. Trong khi đó, Hội nghị cấp cao ASEAN-GCC-Trung Quốc đánh dấu hội nghị cấp cao đầu tiên giữa ASEAN, một trong những đối tác đối thoại của khối, và nhóm đa phương lớn thứ ba.