Học dàn nhạc giao hưởng Berlin cách tiếp cận khán giả từ chương trình giáo dục âm nhạc

Chương trình giáo dục âm nhạc của Berliner Philharmoniker do Simon Rattle khởi xướng khi ông đảm nhiệm vị trí nhạc trưởng năm 2002. Điều quan trọng nhất âm nhạc có thể làm là đưa mọi người đến với nhau. Với quan điểm ấy, các chương trình giáo dục âm nhạc hướng tới mọi lứa tuổi, có nguồn gốc xã hội, văn hóa và tài năng khác nhau. Berliner Philharmoniker trở thành không gian mở để mọi người gặp gỡ, tương tác với âm nhạc. Gs Andrea Tober cho biết: “Dàn nhạc giao hưởng Berlin tổ chức các sự kiện và mời công chúng tham gia, với niềm tin âm nhạc dành cho mọi người và ai cũng có tố chất âm nhạc, có thể chơi nhạc, rung động bởi âm nhạc. Các chương trình này giúp âm nhạc hiện hữu trong cuộc sống hàng ngày của mọi người. Hơn nữa, âm nhạc làm cho cuộc sống phong phú và đa dạng hơn, thay đổi cách mọi người giao tiếp với nhau”.

Một dàn nhạc luôn có những buổi tập luyện và tổng duyệt trước mỗi buổi diễn. Tận dụng điều này, Berlin Philharmoniker có những chương trình diễn tập mở, mời học sinh tham dự. Trước khi xem nghệ sĩ tập luyện, học sinh được giới thiệu về tác phẩm, nhà soạn nhạc sẽ được trình diễn. Nghệ sĩ của dàn nhạc cũng có mặt để trả lời các câu hỏi và nói chuyện về công việc của nhạc công. Dàn nhạc cũng có workshop đào tạo nhà soạn nhạc trẻ, cho các em tiếp xúc với nhạc công, nhạc cụ, âm thanh; tác phẩm do các em soạn được các nhạc công chơi thử...  Ngoài ra, chương trình hòa nhạc lưu động đến với các tổ chức ở Berlin và các vùng xung quanh, như: nhà dưỡng lão, bệnh viện, trại tị nạn… mang âm nhạc thính phòng đến với những người không có điều kiện đến nhà hát… Theo Gs Andrea Tober, qua hòa nhạc, diễn tập mở, bài giảng, hội thảo… trong dự án giáo dục, hàng ngàn trẻ em, thanh thiếu niên cũng như người lớn và người cao tuổi đã thích thú, biết cách nghe nhạc giao hưởng. Nhiều người phát hiện ra tài năng của mình khi được đứng trên sân khấu và là tâm điểm của buổi diễn…

Hàng tuần, Berlin Philharmoniker đều tổ chức sự kiện về giáo dục âm nhạc. Để thực hiện các chương trình này, Dàn nhạc nhận được sự hỗ trợ chủ yếu của Ngân hàng Đức (Deutsche Bank). Mỗi năm, ngân sách cho các chương trình khoảng 1 triệu euro, trong đó có 5 chương trình sáng tạo cho trường học, mỗi chương trình khoảng 30.000 euro; các hội thảo, thỉnh giảng, workshop… chiếm khoảng 1/4 ngân sách… Tuy nhiên, Gs Andrea Tober cho rằng: kinh phí không phải điều quan trọng nhất. Ý tưởng giáo dục âm nhạc phải luôn có trong suy nghĩ của từng thành viên dàn nhạc. Khi một người hay phòng ban có ý tưởng, những người khác sẽ lắng nghe và cả hệ thống cùng hợp tác để thực hiện. “Để trở thành nghệ sĩ biểu diễn trong thế kỷ mới thì họ cũng phải trở thành nhà giáo dục. Tìm ra ngôn ngữ phù hợp để lôi cuốn sự tham gia của mọi người đòi hỏi họ không chỉ giỏi về âm nhạc mà cần có tư duy mở, khả năng tiếp cận, nhìn nhận đối tác từ góc độ con người. Đây là thách thức với 128 thành viên của Dàn nhạc giao hưởng Berlin, vì điều đó họ không được học. Tuy vậy, do nhận thức được vai trò của giáo dục âm nhạc, thành viên của Berlin Philharmoniker thường xuyên đưa ra các ý tưởng mới và mong muốn tham gia các dự án giáo dục. Đó là yếu tố quan trọng giúp cho việc giáo dục âm nhạc của Dàn nhạc trở nên chuyên nghiệp, luôn đổi mới và truyền được cảm hứng, thu hút mọi người tham gia”.