Hoạt động giám sát

Thời gian qua, các kết luận giám sát, khảo sát của Thường trực, các Ban, Văn phòng và Tổ đại biểu HĐND thành phố Hà Nội đều được thực hiện nghiêm túc, thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, đi đến cùng vấn đề giám sát. Hoạt động giải trình của Thường trực HĐND thành phố cũng ngày càng phát huy hiệu quả, có sức lan tỏa cao trong dư luận, cử tri.

Những đổi mới, hiệu quả trong hoạt động giám sát của HĐND thành phố Hà Nội đã lan tỏa tới hoạt động của HĐND cấp huyện, xã. Thường trực HĐND thành phố nhấn mạnh việc phân công rà soát, theo dõi, đôn đốc kết quả thực hiện, các kết luận giám sát, chất vấn, giải trình để đều phải được thực hiện và đôn đốc đến cùng kết quả giải quyết. Trường hợp tổ chức, cá nhân không thực hiện hoặc thực hiện kéo dài không đúng cam kết, hoặc phát hiện vi phạm, Thường trực HĐND xem xét chuyển các cơ quan có thẩm quyền để thực hiện nghiêm chế tài xử lý đối với những tổ chức, cá nhân thực hiện không nghiêm túc.

Nâng cao hiệu quả giám sát và ban hành nghị quyết phát triển gắn với vùng, liên vùng, Thường trực HĐND tỉnh Hòa Bình kiến nghị Trung ương tiếp tục phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương theo hướng tăng thẩm quyền quyết định các chính sách trong đầu tư kinh doanh, đất đai, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao để tạo chủ động, linh hoạt cho các địa phương phù hợp với điều kiện đặc thù của mỗi vùng, liên vùng. Thí điểm áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, khuyến khích đổi mới sáng tạo... đối với một số địa phương trọng điểm để tạo đột phá về tăng trưởng, thúc đẩy liên kết vùng. Đồng thời, tăng cường giám sát, thanh tra, kiểm tra để tránh lạm quyền, tham nhũng chính sách.

Theo Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Thái Nguyên ĐỖ ĐỨC CÔNG, Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12.9.2022 hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực, Ban, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND đóng vai trò rất quan trọng để HĐND tập trung đổi mới phương thức giám sát. Cùng với Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015, việc thực thi hiệu quả Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 sẽ là nhân tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND nói chung và hoạt động giám sát của cơ quan dân cử địa phương nói riêng; đồng thời, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong thực hiện chức năng giám sát của HĐND trên phạm vi cả nước.

Giám sát tại một số quận, huyện trên địa bàn thành phố Hà Nội về việc thực hiện Nghị quyết số 88/2024/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về "Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông giai đoạn 2014 - 2022", Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội yêu cầu thành phố cần rà soát mạng lưới các cơ sở giáo dục, bố trí hợp lý nhất đáp ứng yêu cầu của người dân về trường học; sử dụng hiệu quả nhất nguồn kinh phí đầu tư cho giáo dục.  

Để nâng cao chất lượng, tỷ lệ thực hiện các nghị quyết của HĐND tỉnh về thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, Đoàn giám sát HĐND tỉnh Nghệ An đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tăng cường phối hợp, thẩm định chặt các dự án đầu tư, nhất là năng lực của chủ đầu đầu tư. Đối với những công trình, dự án chưa thực hiện do những lý do khách quan, chỉ đạo có giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thực hiện; đối với những công trình, dự án vì những lý do chủ quan kéo dài không thực hiện, đề nghị cần kiên quyết thu hồi để tránh lãng phí tài nguyên đất đai.

Các dự án sử dụng vốn ODA của Chính phủ Italia tài trợ như Dự án nâng cấp cơ sở vật chất ngành y tế, trong đó có các công trình Trạm Y tế xã: Hải Lâm, Hải Sơn và thị trấn Hải Lăng; Dự án Hệ thống cấp nước xã Hải Chánh, huyện Hải Lăng và Dự án Hệ thống cấp nước xã Vĩnh Long - Vĩnh Hà, huyện Vĩnh Linh tuy đã điều chỉnh thời gian thực hiện nhưng dự báo khó khăn còn kéo dài. Đề nghị HĐND tỉnh tiếp tục kiến nghị cho phép tỉnh Quảng Trị tái cấu trúc dự án đầu tư, sử dụng nguồn vốn cân đối ngân sách địa phương và các nguồn vốn xã hội hóa để triển khai, tránh lãng phí, gây bức xúc trong dư luận.

Một cách làm hiệu quả trong giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri là tổ chức khảo sát những ý kiến, kiến nghị chậm giải quyết hoặc giải quyết chưa thỏa đáng, kéo dài, cử tri phản ánh nhiều lần... để đưa vào phiên giải trình, chất vấn của Thường trực HĐND; Thường trực HĐND tổ chức phiên họp giám sát theo định kỳ 2 lần/năm đối với những vấn đề bức xúc cử tri và đại biểu kiến nghị nhiều lần nhưng chưa được UBND tỉnh trả lời thỏa đáng, hoặc còn hứa “sẽ xem xét, giải quyết trong thời gian tới”, hoặc “đã có văn bản xin ý kiến/chờ chủ trương của Trung ương”...

UBND tỉnh Đồng Nai tiếp tục chỉ đạo kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong bồi thường giải phóng mặt bằng, bố trí quỹ đất tái định cư, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án để bảo đảm kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2022; yêu cầu các cơ quan, đơn vị được giao chủ đầu tư có kết quả giải ngân vốn thấp (dưới 30%), hoặc chưa thực hiện giải ngân làm rõ nguyên nhân, nghiêm túc kiểm điểm rút kinh nghiệm. Trên cơ sở đó, đề ra giải pháp cụ thể bảo đảm kết quả giải ngân vốn đầu tư năm 2022 theo đúng cam kết…

Để triển khai hiệu quả Nghị quyết số 594 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh Bắc Giang sẽ tập trung xây dựng quy trình (sơ đồ hóa) các bước trong quá trình triển khai các hoạt động giám sát nhằm nâng cao hiệu quả và tính chuyên nghiệp trong quá trình tổ chức thực hiện của HĐND, Thường trực, các ban, các tổ đại biểu HĐND tỉnh. Nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa phục vụ hoạt động giám sát; bảo đảm sự liên thông về dữ liệu giám sát giữa HĐND và các cơ quan liên quan, hỗ trợ công tác giám sát ngày càng hiệu quả hơn.

Sau 2 ngày rưỡi diễn ra phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Kỳ họp thứ Tư, Quốc hội Khóa XV đối với 4 nhóm vấn đề, chiều ngày 5.11, phiên chất vấn đối với nhóm vấn đề cuối cùng đã khép lại. Chia sẻ với Báo Đại biểu Nhân dân, đại diện cơ quan dân cử và cử tri địa phương đánh giá phiên họp đã thể hiện tinh thần thẳng thắn, trách nhiệm cao, tạo được dấu ấn, lan tỏa nỗ lực đổi mới hoạt động giám sát đến cơ quan dân cử địa phương.

Phát huy vai trò giám sát của HĐND trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, ngoài các điều kiện bảo đảm cho hoạt động, cần sớm nghiên cứu ban hành quy định pháp luật giao Mặt trận tổ quốc chủ trì tổ chức cho cử tri bỏ phiếu tín nhiệm đại biểu ứng cử tại địa bàn về việc thực hiện lời hứa và quy định bầu bổ sung đại biểu thay thế giữa nhiệm kỳ theo một tỷ lệ nhất định khi cần thiết. Mục đích nhằm làm cho đại biểu luôn gắn bó mật thiết với cử tri, quyết tâm hành động để góp phần tạo chuyển biến đồng bộ trong xây dựng nhà nước, phòng chống tham nhũng, lãng phí và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

UBND tỉnh Long An cần khẩn trương xây dựng quy hoạch, kế hoạch tổng thể, toàn diện về quản lý, sử dụng và đấu giá đất công theo từng giai đoạn và từng năm bảo đảm phù hợp, hiệu quả. Phải có tầm nhìn dài hạn trong quy hoạch, tạo lập quỹ đất sạch theo hướng quy mô lớn để thu hút các tổ chức vào tham gia đấu giá thực hiện các khu, cụm công nghiệp, khu đô thị, thương mại, dân cư hiện đại. Trong đấu giá quyền sử dụng đất công, các khâu phải thực hiện công khai, minh bạch, xây dựng nhiều phương án đấu giá để cân nhắc, lựa chọn phương án và thời điểm tối ưu, đạt hiệu quả cao nhất…

Nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động của các làng nghề, qua giám sát công tác quản lý nhà nước về hoạt động của các làng nghề trên địa bàn, Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND tỉnh kiến nghị UBND tỉnh Hải Dương nghiên cứu ban hành Đề án tổng thể khôi phục và phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh; phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn với phát triển du lịch, dịch vụ và bảo vệ môi trường sinh thái. Kiến nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn chú trọng đẩy mạnh hỗ trợ xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý sản phẩm làng nghề, nghề truyền thống nhằm bảo hộ và quảng bá danh tiếng sản phẩm chủ lực, đặc trưng của địa phương…

Sau hơn 6 năm chờ đợi, HĐND các địa phương đón nhận và đánh giá cao việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12.9.2022 hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực, Ban, Tổ đại biểu và đại biểu HĐND hết sức cần thiết, tạo cơ sở pháp lý quan trọng không ngừng nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát quyền lực. Đặc biệt, quy định tại Điều 28 thể hiện tính công khai, minh bạch, tinh thần phát huy dân chủ, mở rộng và tăng cường sự tham gia của người dân; quy định tại Điều 29 là cơ sở pháp lý quan trọng để HĐND tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa phục vụ hoạt động nói chung, giám sát nói riêng.

Ngay sau khi tiếp cận, nghiên cứu chi tiết Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 vừa được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội ký ban hành, đại diện cơ quan dân cử địa nhiều địa phương đều có chung kỳ vọng đây sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao việc đổi mới tổ chức, hoạt động của hệ thống cơ quan dân cử các cấp.

ThS. Nguyễn Vân Hậu

Kể từ sau Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND năm 2015 - đạo luật chuyên ngành đầu tiên quy định về hoạt động giám sát của HĐND ra đời cho đến nay - Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 ngày 12.9.2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về “Hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND” vừa được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ký ban hành là bước phát triển mới, cơ sở pháp lý quan trọng nhằm hình thành đồng bộ thể chế về tổ chức và hoạt động của cơ quan dân cử, không ngừng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND các cấp.

Chia sẻ với Báo Đại biểu Nhân dân xoay quanh Nghị quyết số 594/NQ-UBTVQH15 vừa được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội ký ban hành, đại diện Đoàn ĐBQH và Thường trực HĐND nhiều địa phương đều thống nhất đánh giá, nghị quyết có phạm vi điều chỉnh rộng, bao quát toàn diện các mặt trong hoạt động giám sát của HĐND các cấp. Như một cuốn cẩm nang, Nghị quyết sẽ là cơ sở để thống nhất, chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả; khắc phục được không ít hạn chế, vướng mắc, lúng túng trong thực tiễn hoạt động giám sát của HĐND hiện nay.

Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND, cùng với không nên lựa chọn quá nhiều cuộc giám sát chuyên đề, Thường trực HĐND huyện Con Cuông, Nghệ An nhấn mạnh việc theo dõi thực hiện Nghị quyết HĐND huyện về kết quả giám sát chuyên đề. Theo đó, phải đôn đốc thường xuyên, quyết liệt việc báo cáo kết quả và cung cấp hồ sơ liên quan về việc thực hiện kết luận, kiến nghị tại nghị quyết HĐND thông qua việc nhắc nhở tại các cuộc họp hoặc gặp gỡ trao đổi, ban hành văn bản đôn đốc nhắc nhở. Đề nghị Ban Thường vụ Huyện ủy xem xét, đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của tập thể, cá nhân cố ý không chấp hành Nghị quyết HĐND huyện về kết quả giám sát chuyên đề…

Tại Hội nghị trao đổi kinh nghiệm hoạt động Thường trực HĐND cấp huyện cụm 2 lần thứ Nhất, nhiệm kỳ 2021 - 2026 với chủ đề Kinh nghiệm và giải pháp nâng cao chất lượng giám sát chuyên đề của HĐND các cấp do Thường trực HĐND tỉnh Nghệ An tổ chức, nhiều kinh nghiệm hay, giải pháp thiết thực đã được trao đổi, chia sẻ. Đó là việc: tranh thủ tham vấn ý kiến chuyên gia; khai thác thông tin trực tiếp từ hồ sơ công việc của đơn vị được giám sát để xác định tính đúng đắn của thông tin được cung cấp, kịp thời phát hiện tồn tại, hạn chế; đôn đốc thường xuyên, quyết liệt thực hiện kiến nghị, nhất là tăng cường giải trình tại phiên họp Thường trực HĐND…