Hoàng Vân phát triển cây trám đen

Với vị trí nằm bên bờ tả ngạn sông Cầu, địa hình và chất đất ở Hoàng Vân không mấy thuận lợi cho việc sản xuất nông nghiệp nên những năm trước đây xã Hoàng Vân chỉ chú trọng đến phát triển sự nghiệp giáo dục; việc phát triển cây trám- vốn là cây đặc thù rất hợp với thổ nhưỡng vùng đất nơi đây chưa được xã chú trọng... nên cuộc sống vật chất và tinh thần của người dân được xếp ở mức trung bình, thậm chí trên địa bàn còn rất nhiều hộ nghèo. Nhưng những năm gần đây, nhu cầu sử dụng quả trám đen đặc sản nổi tiếng của xã đã được người tiêu dùng biết đến và ngày càng ưa thích, những năm qua các cấp, các ngành đã quan tâm đầu tư để bảo tồn nguồn quỹ gen và phát triển bền vững cây trám đen như đề tài “nghiên cứu cây trám đen Hoàng Vân” do Viện sinh thái và tài nguyên sinh vật thực hiện trong năm 2006; đề tài “nghiên cứu đề xuất phương án bảo tồn và phát triển loài trám đen cổ thụ huyện Hiệp Hòa” do Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Bắc Giang thực hiện; dự án phát triển cây trám đen Vân Xuyên... và dự án GEF thuộc Quỹ môi trường toàn cầu về tăng cường năng lực tiếp cận thị trường cho cộng đồng, góp phần xóa đói giảm nghèo và bảo tồn đa dạng sinh học nông lâm nghiệp. Các dự án trên đã giúp người nông dân phân bố cây trám đen, đề xuất phương án bảo tồn, tuyển chọn cây đầu dòng, xây dựng quy trình kỹ thuật ghép, ươm trám và mở rộng, trồng mới hàng ngàn cây trám đen tại địa phương. Đặc biệt, dự án GEF đã giúp người dân trong vùng nâng cao năng lực tiếp cận thị trường và marketing sản phẩm, trong đó có việc chế biến, bảo quản sau thu hoạch, xây dựng thương hiệu và quảng bá sản phẩm, sản xuất trám đen theo hướng hàng hóa. Nhờ đó đến nay, toàn xã đã có khoảng 2.700 cây trám đen, trong đó có 1.200 cây đã cho thu hoạch, tương đương 40ha, chủ yếu được trồng tại các soi, bãi. Đặc biệt, ở Hoàng Vân vẫn còn khoảng 300 cây trám cổ thụ có độ tuổi trên 100 năm và hơn 200 cây từ 70-100 năm. Dù già cỗi nhưng những cây trám này vẫn cho năng suất cao mà vẫn bảo đảm độ bùi, thơm ngon. Chỉ tính trong hơn 2 năm, xã Hoàng Vân đã phát triển, trồng mới được hơn 1.500 cây trám đen, chủ yếu tại 2 thôn Vân Xuyên, Vạn Thạch. Giờ đây, cây trám lại trở thành cây mang ấm no cho người dân xã Hoàng Vân.

Theo đánh giá của các dự án thì Hoàng Vân hiện có nguồn giống tốt, đó là hàng trăm cây trám đầu dòng có thể cung cấp cành ghép chất lượng; người dân từ lâu đã có kinh nghiệm trong việc trồng, chăm sóc... Vì vậy, xã có thể hoàn toàn chủ động trong việc tạo giống và cung cấp đủ cho nhu cầu trồng mới cây trám tại địa phương và các vùng khác. Hiện, thôn Vân Xuyên còn gần 35ha soi, bãi trải dài 6km bên bờ sông Cầu, thổ nhưỡng rất thích hợp cho cây trám phát triển. Do đó, xã Hoàng Vân đã có chủ trương, kế hoạch từ nay đến năm 2010 sẽ trồng mới hơn 46ha trám tại cả 4 thôn trong xã, phấn đấu đến năm 2015 sản lượng quả sẽ tăng thêm 25 tấn/vụ. Được biết, hàng năm xã thu hoạch được khoảng từ 50-60 tấn trám  tươi. Riêng Vân Xuyên đã phát triển hàng ngàn cây trám đen, cho thu hoạch bình quân từ 30-40 tấn quả mỗi năm. Trung bình giá mỗi kg trám được bán với giá 30.000đồng, đã mang lại thu nhập cho người dân xã Hoàng Vân mỗi vụ từ 1-1,5 tỷ đồng. Việc phát triển cây trám trong thời gian qua đã góp phần đáng kể trong việc phát triển KT-XH của xã: bộ mặt xã cũng từng bước được thay da đổi thịt: cơ sở hạ tầng từ trụ sở làm việc của xã  đến các công trình giao thông nông thôn, nhà dân đều được xây dựng khang trang, sạch đẹp; đời sống vật chất và tinh thần của người dân cũng từng bước được nâng cao, tỷ lệ hộ nghèo của xã từ 201 hộ năm 2008 giảm xuống còn 157 hộ trong năm nay.

Với chủ trương trên thì việc hình thành thị trường tiêu thụ sản phẩm bền vững, tạo thương hiệu cho trám đen Hoàng Vân là điều rất có ý nghĩa đối với vùng quê cách mạng. Hoàng Vân xưa hẻo lánh, nghèo khó, nay đang cùng cả nước đi lên, tạo màu xanh no ấm, được bao bọc bởi những cây vườn xanh tươi, những cây trám đang thỏa thích vươn cành nhả hạt, mang hương vị béo bùi cho đời.