Lý giải cụ thể nguyên nhân, sự cần thiết của các chính sách mới
Tại Kỳ họp thứ Hai vừa qua, lần đầu tiên Quốc hội đã dành thời gian thỏa đáng để xem xét, thảo luận các báo cáo về việc quản lý và sử dụng Quỹ Bảo hiểm y tế năm 2020. Qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cho rằng, việc quản lý và sử dụng Quỹ Bảo hiểm y tế năm 2020 về cơ bản thực hiện theo quy định của pháp luật. Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế vượt mục tiêu đề ra. Công tác kiểm soát thu, chi bảo hiểm y tế được tăng cường. Tuy nhiên, một số tồn tại từ nhiều năm trước của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo hiểm y tế và khám bệnh, chữa bệnh vẫn chưa được giải quyết; tỷ lệ chi khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế năm 2020 ở các tuyến vẫn còn mất cân đối, nhất là tuyến cơ sở và địa bàn miền núi, vùng dân tộc thiểu số, vùng đặc biệt khó khăn. Các nội dung liên quan đến khám bệnh, chữa bệnh và bảo hiểm y tế cũng đã được các ĐBQH đặt ra tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ Hai.
Do đó, tại Nghị quyết Kỳ họp thứ Hai, Quốc hội đã yêu cầu Chính phủ khẩn trương trình Quốc hội dự án Luật Bảo hiểm y tế (sửa đổi) đồng bộ với việc sửa đổi Luật Khám bệnh, chữa bệnh. Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ Hai, Quốc hội Khóa XV cũng nêu rõ, đối với lĩnh vực y tế, Quốc hội yêu cầu tổng kết việc thực hiện các giải pháp phòng, chống dịch Covid-19 đã triển khai thực hiện trong các đợt dịch vừa qua để xây dựng chiến lược tổng thể phòng, chống dịch trong thời gian tới. Cùng với đó, phải từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về áp dụng các biện pháp đặc biệt trong tình trạng khẩn cấp về dịch bệnh, phòng, chống bệnh truyền nhiễm, khám bệnh, chữa bệnh, bảo hiểm y tế, quản lý và sử dụng thuốc chữa bệnh, quản lý và mua sắm trang thiết bị y tế… Quốc hội cũng nêu rõ, trong năm 2022, Chính phủ phải nghiên cứu trình Quốc hội sửa đổi Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Bảo hiểm y tế.
Tại phiên họp thứ Năm mới đây, Chính phủ đã trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, bổ sung dự án Luật Khám bệnh, chữa bệnh (sửa đổi) vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội năm 2022. Nhất trí sự cần thiết phải sớm sửa đổi đạo luật này bởi đây là yêu cầu đã được Quốc hội giao, tuy nhiên, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng khẳng định rõ quan điểm: Hồ sơ dự án Luật phải được hoàn thiện thêm, nhất là đánh giá tác động về kinh tế - xã hội của dự luật, nếu đầy đủ điều kiện, bảo đảm chất lượng thì mới bổ sung vào chương trình xây dựng luật năm 2022.
Thực tế cho thấy, trong 15 nhóm chính sách lớn mà Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ Năm vừa qua có 2 chính sách mới là chính sách về khám bệnh, chữa bệnh từ xa và chính sách về liên doanh, liên kết, cung cấp thành lập cơ sở khám, chữa bệnh hoặc cung cấp dịch vụ y tế giữa các cơ sở y tế của Nhà nước và giữa các cơ sở y tế của Nhà nước và cơ sở y tế tư nhân. Tuy nhiên, cơ quan trình cũng chưa lý giải cụ thể nguyên nhân và sự cần thiết của các chính sách mới phát sinh trong tờ trình của dự án Luật để tạo sự minh bạch và rõ ràng trong thiết kế chính sách theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Báo cáo đánh giá tác động cũng phải tiếp tục được rà soát để bảo đảm sự thống nhất trong các phương án đề xuất chính sách sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới, bảo đảm tính minh bạch.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đánh giá tác động của các chính sách mới là vấn đề hết sức quan trọng trong sửa đổi luật bởi mục tiêu cuối cùng của việc sửa đổi là luật phải đi vào cuộc sống, có tính khả thi cao.
Luật hóa hoạt động khám, chữa bệnh từ xa
Trước đó, tại Kỳ họp thứ Hai, các ĐBQH cũng đã gợi mở nhiều nội dung cần sửa đổi, bổ sung các Luật về khám bệnh, chữa bệnh, bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội mà cơ quan trình có thể nghiên cứu, bổ sung. Trong đó, theo ĐBQH Nguyễn Thị Sửu (Thừa Thiên Huế), trước khi dịch xảy ra, tình trạng vượt tổng mức thanh toán khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế so với Chính phủ giao ở một số địa phương diễn ra khá nhiều, nhất là các địa phương tập trung các cơ sở khám, chữa bệnh lớn của Trung ương. Bên cạnh đó, hiện nay, việc thanh toán bảo hiểm y tế cho bệnh nhân Covid-19 vốn có bệnh nền phối hợp còn gặp nhiều khó khăn. Do đó, Chính phủ cần nghiên cứu nâng mức đóng bảo hiểm y tế, bổ sung các hình thức bảo hiểm khác tham gia vào chi trả chi phí khám, chữa bệnh và có giải pháp hợp lý trong thanh toán giữa Quỹ Bảo hiểm y tế và ngân sách phòng, chống dịch.
Báo cáo Tổng kết thi hành Luật Khám bệnh, chữa bệnh của Bộ Y tế cho biết, tổ chức mạng lưới và cơ chế hoạt động của các cơ sở y tế vẫn chưa bảo đảm cung cấp dịch vụ toàn diện, liên tục, có chất lượng, lấy bệnh nhân làm trung tâm do thiếu sự kết nối hữu cơ giữa các tuyến, chưa đáp ứng được nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân trong bối cảnh thay đổi mô hình bệnh tật. Tình trạng quá tải vẫn diễn ra ở các bệnh viện tuyến trên, nhất là ở các bệnh viện chuyên khoa tuyến Trung ương, bệnh viện tuyến cuối. Nguyên nhân do chất lượng dịch vụ y tế ở các cơ sở y tế tuyến dưới chưa được cải thiện căn bản, chưa lấy lại được niềm tin của người dân trong khi tâm lý người dân vẫn muốn tập trung lên tuyến cao hơn. Bên cạnh đó, các cơ chế quản lý, cơ chế tự chủ tài chính và mặt trái của thị trường cũng ảnh hưởng đến quyết tâm giảm quá tải của các bệnh viện.
ĐBQH Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) cho rằng, ngoài việc đầu tư cơ sở vật chất cần đặc biệt lưu tâm đến đầu tư cho con người. Các nhân viên y tế cần có hành lang pháp lý để được đào tạo liên tục, nâng cao chất lượng trình độ chuyên môn bảo đảm thu nhập. Khi thông tuyến tỉnh nội trú về khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, các bệnh viện ở tuyến huyện dễ rơi vào tình trạng thiếu bác sĩ, thiếu nhân lực. Trong khi đó, đào tạo một nhân viên y tế huyện, xã đã khó, để giữ được nhân viên y tế giỏi còn khó hơn nhiều.
Thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định triển khai khám, chữa bệnh từ xa để hỗ trợ cho các bệnh viện vùng sâu, vùng xa và đến trực tiếp người dân trong đại dịch. Rất nhiều bệnh viện sau đó đã tổ chức thực hiện hoạt động không mới nhưng rất hiệu quả này. Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Lân Hiếu, khó khăn nhất hiện nay là hành lang pháp lý, cơ chế cho hoạt động khám, chữa bệnh từ xa chưa được luật hóa. Do đó, việc sửa đổi Luật Khám bệnh, chữa bệnh phải tập trung hoàn thiện hành lang pháp lý về vấn đề này nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân trong bối cảnh tình hình dịch bệnh có thể còn diễn biến phức tạp trong thời gian tới.
