Đã hoàn thiện phương pháp và quy trình xây dựng bản đồ công nghệ
Xây dựng bản đồ công nghệ là một việc làm mới mẻ đối với ngành khoa học của Việt Nam. Theo TS Tạ Việt Dũng, Cục trưởng Cục Ứng dụng và phát triển công nghệ, Bản đồ công nghệ là bộ tài liệu cung cấp rất nhiều thông tin liên quan đến thị trường, công nghệ và sản phẩm.
Mối liên quan giữa công nghệ, sản phẩm và thị trường không thể tách rời nên một công nghệ sẽ cho biết được có thể sản xuất ra những sản phẩm nào và sản phẩm đó chiếm lĩnh được thị trường nào. Bản đồ công nghệ sẽ cho ta biết các thông tin liên quan đến công nghệ trong một ngành, lĩnh vực chúng ta đang sở hữu. Và, công nghệ đó đang sở hữu ở đơn vị nào, doanh nghiệp nào…
 TS. Tạ Việt Dũng, Cục trưởng Cục Ứng dụng và phát triển công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ. |
“Chẳng hạn, trong lĩnh vực sản xuất đồ gốm sứ, Công ty Minh Long đầu tư những công nghệ rất mới, cùng sản xuất ra một cái ly, nhưng họ có thể xuất khẩu vào châu Âu thì cần những công nghệ hiện đại, đáp ứng những tiêu chuẩn nhất định. Trong khi đó, công nghệ của một số đơn vị khác không đủ để vào thị trường này, mặc dù cũng sản xuất ly. Đấy chính là mối liên hệ giữa công nghệ, sản phẩm và thị trường,” ông Tạ Việt Dũng dẫn chứng và cho rằng, với vai trò mang tính chất định hướng, dẫn dắt các nhà đầu tư vào công nghệ và sản phẩm cho phù hợp, thì vai trò của bản đồ công nghệ hết sức quan trọng.
Cũng theo ông Tạ Việt Dũng, được triển khai từ năm 2005, đến nay, Cục Ứng dụng và phát triển công nghệ đã xây dựng toàn bộ phương pháp và quy trình xây dựng một bản đồ công nghệ. Bộ phương pháp và quy trình này được xây dựng phù hợp với điều kiện Việt Nam trên cơ sở các ý kiến đóng góp của các nhà khoa học trong và ngoài nước.
“Khó khăn nhất trong quá trình xây dựng bản đồ công nghệ là chúng ta phải thống kê được doanh nghiệp trong từng ngành, lĩnh vực và công nghệ đang sử dụng của khối doanh nghiệp, của các viện nghiên cứu, trường đại học. Nói cách khác, khó khăn lớn nhất là đánh giá, điều tra, khảo sát thực trạng công nghệ của Việt Nam. Trên cơ sở các thông tin đầy đủ, chi tiết này mới có thể xây dựng được bản đồ công nghệ của Việt Nam,” ông Tạ Việt Dũng chia sẻ.
Tới năm 2020 sẽ hoàn thiện bản đồ công nghệ của các ngành trọng điểm
Đến nay, các nhà khoa học Việt Nam đã cơ bản hoàn thiện quy trình, phương pháp xây dựng bản đồ công nghệ, lộ trình đổi mới công nghệ trong lĩnh vực chọn tạo giống lúa và sản xuất lúa gạo; Nghiên cứu chọn tạo giống lúa thuần chống chịu mặn- hạn thích nghi với điều kiện canh tác lúa vùng nhiễm mặn thuộc đồng bằng sông Cửu Long. Theo ông Tạ Việt Dũng, việc xây dựng bản đồ công nghệ trong ngành lúa gạo hết sức quan trọng, nó cung cấp cho các thông tin, định hướng các công nghệ trong tương lai mà chúng ta sẽ phải tập trung vào nghiên cứu để cải thiện được năng suất, chất lượng, cũng như chống lại được loại bệnh, chống chịu hạn, mặn.
“Chúng tôi đang phối hợp chặt chẽ với Bộ NN và PTNT để hoàn thiện toàn bộ các định hướng công nghệ cần phải tập trung nghiên cứu trong thời gian tới. Bên cạnh đó, phải phối hợp với các chuyên gia nghiên cứu những công nghệ nhằm đảm bảo được ngành lúa gạo phát triển, có thương hiệu, giống lúa mới có khả năng cạnh tranh cao trên thị trường,” ông Tạ Việt Dũng cho biết.
Hiện tại đã có các giống lúa được sản xuất theo định hướng của bản đồ công nghệ, đó là các giống lúa chịu hạn, mặn của Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long... Đây là các giống lúa đã được thương mại hóa và đưa vào sản xuất, đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường và đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu khiến tình trạng hạn, mặn diễn ra phức tạp.
Về phần người nông dân, ông Tạ Việt Dũng cho rằng, bà con nông dân sẽ được thụ hưởng lợi ích của bản đồ công nghệ một cách gián tiếp thông qua doanh nghiệp sản xuất lúa gạo. Cụ thể, bản đồ cho chúng ta biết về công nghệ cần đầu tư, tối ưu hóa để quá trình đầu tư công nghệ được giảm thiểu về giá thành, tránh đầu tư công nghệ lạc hậu, giúp lợi nhuận tăng lên và bà con nông dân sẽ được hưởng thụ gián tiếp qua việc này.
Việc xây dựng bản đồ công nghệ giúp cho nhà khoa học, nhà quản lý định hướng, tập trung vào hướng nghiên cứu sản xuất ra giống lúa gì để mang thương hiệu Việt Nam. Qua đó, giúp chúng ta có thương hiệu để xuất khẩu. Trên bản đồ công nghệ đó đánh giá hiện trạng năng lực và trung tâm nghiên cứu, thị trường để chúng ta có lộ trình đổi mới công nghệ đó. Với tổng hòa như tập trung nghiên cứu đổi mới hạ tầng, ông Tạ Việt Dũng tin rằng trong thời gian sắp tới chúng ta sẽ có giống lúa mới riêng của chúng ta với thương hiệu VN.
Cùng với việc hoàn thiện bản đồ công nghệ cho ngành chọn tạo lúa gạo, ngành khoa học cũng đang xây dựng bản đồ khoa học công nghệ cho lĩnh vực cơ khí, lĩnh vực vắc xin. Trong năm 2017, sẽ đồng thời xây dựng bản đồ công nghệ các lĩnh vực mới là tế bào gốc, gen, linh kiện và bán dẫn điện tử…Dự kiến, đến năm 2020 Việt Nam sẽ có bản đồ trong một số lĩnh vực chủ lực, trọng điểm quốc gia.
