Hòa đàm Nga - Ukraine:Chờ đợi tín hiệu thực chất từ cả hai phía

Tranh cãi về bản ghi nhớ

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mới đây đã lên tiếng cho rằng Nga đang trì hoãn tiến trình hòa bình khi không giao bản ghi nhớ về các điều khoản ngừng bắn và chấm dứt xung đột như đã cam kết.

“Cái gọi là “bản ghi nhớ” mà họ đã hứa và dường như đã chuẩn bị trong hơn một tuần - cho đến nay vẫn chưa ai được nhìn thấy”.

Trong một tuyên bố trước đó, Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine Andriy Yermak cũng nêu rõ: “Ukraine đã sẵn sàng tham dự cuộc họp tiếp theo, tuy nhiên, điều quan trọng là Ukraine cần nhận được dự thảo từ phía Nga”.

Tuyên bố được đưa ra sau khi Nga cho biết vẫn đang chờ phản hồi từ phía Kiev về lời đề nghị nối lại đàm phán mới vào ngày 2/6 này tại Istanbul. Nga hiện chưa có kế hoạch công bố các điều kiện mà nước này có thể đưa ra trong khuôn khổ thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine, cũng như chưa xác định liệu các điều khoản này có được đưa vào dự thảo biên bản ghi nhớ do Moscow soạn thảo hay không.

Bình luận về tuyên bố mới của Tổng thống Zelensky, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng cho rằng, việc Ukraine yêu cầu Nga ngay lập tức đưa ra lộ trình đàm phán là làm suy yếu các nỗ lực ngoại giao nhằm giải quyết xung đột. Ông Peskov khẳng định Nga đã chuẩn bị bản ghi nhớ với các điều khoản giải quyết xung đột, nhưng từ chối trao cho Ukraine - cho đến khi Ukraine xác nhận sự tham gia của mình vào cuộc đàm phán mới vào ngày 2/6.

Trong bối cảnh chỉ còn 3 ngày nữa là tới thời hạn này, những tranh cãi qua lại và việc các bên chưa xác nhận có tham gia đàm phán - đàm phán có diễn ra hay không - khiến triển vọng hoà đàm trở nên mịt mù.

“Vừa đánh, vừa đàm”

Bên cạnh những tranh cãi trên mặt trận ngoại giao, trên thực địa, các lực lượng Nga và Ukraine cũng vẫn đang giao tranh dữ dội, với các đòn tấn công ăn miếng trả miếng bằng máy bay không người lái (UAV) và tên lửa vào thủ đô Kiev và Moscow.

Trong cuộc họp Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc thảo luận cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine ngày 29/5, Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các vấn đề chính trị Rosemary DiCarlo đã bày tỏ lo ngại về những leo thang gần đây trong xung đột giữa hai nước, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải có những nỗ lực nghiêm túc, có thể chứng minh và thiện chí ngay lập tức để quay lại “con đường có thể dẫn đến một nền hòa bình”.

Đại diện phái đoàn Mỹ tại LHQ John Kelley cũng đã nhắc lại cảnh báo Washington có thể rút lui khỏi các nỗ lực hòa bình và gia tăng trừng phạt Moscow nếu các nỗ lực của Tổng thống Donald Trump không mang lại kết quả, khi hai bên đẩy mạnh các hoạt động tấn công.

Nỗ lực củng cố vị thế quân sự trên thực địa nhằm đạt lợi thế tốt nhất trên bàn đàm phán sắp tới được xem là diễn biến bình thường, tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay việc Nga và Ukraine vẫn quyết tâm “vừa đánh, vừa đàm” cho thấy con đường hướng tới một giải pháp chung vẫn còn không ít gập ghềnh.

Còn đó những nỗ lực trung gian

Theo Đặc phái viên Mỹ phụ trách vấn đề Ukraine và Nga Keith Kellogg - các cố vấn an ninh quốc gia từ Mỹ, Đức, Pháp và Vương quốc Anh sẽ có mặt tại Istanbul vào ngày 2/6 này. Các bên dự kiến sẽ tiến hành gặp riêng với cả hai phái đoàn Nga và Ukraine nhằm thúc đẩy lộ trình tiến tới một thỏa thuận ngừng bắn. Đặc phái viên Kellogg cho biết, các nước sẽ nỗ lực “hợp nhất” hai bản ghi nhớ do Ukraine và Nga soạn thảo thành một văn bản duy nhất để tiến tới giải quyết cuộc xung đột.

Đề cập đến thông tin rằng một trong những điều khoản trong bản ghi nhớ là Nga muốn có cam kết bằng văn bản của các nhà lãnh đạo các nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) về việc NATO không mở rộng về phía đông - đồng nghĩa với việc không cho phép Ukraine và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ khác gia nhập - ông Kellogg lên tiếng thừa nhận: “Đây là mối quan ngại chính đáng của Nga”. Tổng thống Trump trước đây cũng nhiều lần cho rằng nỗ lực gia nhập NATO của Ukraine là một trong những nguyên nhân gốc rễ của cuộc chiến toàn diện giữa Nga và Ukraine. Giải quyết nguyên nhân gốc rễ của xung đột là ưu tiên của Nga trong vòng đàm phán lần này, và Mỹ đang nghiêng về phía Moscow trong vấn đề này.

Trong khi đó, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan, người vẫn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cả Nga và Ukraine, cho rằng, lời mời đàm phán thêm của Nga đã làm tăng thêm hy vọng về hòa bình, và Thổ Nhĩ Kỳ sẽ nỗ lực đạt được mục tiêu này. “Con đường đi đến giải pháp hòa bình phải thông qua nhiều cuộc đối thoại hơn, nhiều hoạt động ngoại giao hơn. Chúng tôi đang nỗ lực dùng mọi sức mạnh ngoại giao và tiềm năng của mình để đạt được hòa bình”.

Tiến trình đàm phán để đạt được lệnh ngừng bắn cũng như hòa bình lâu dài cho Nga và Ukraine cần nhiều thời gian cũng như nỗ lực của tất cả các bên, không chỉ từ riêng phía Nga và Ukraine. Tuy nhiên, như Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan khẳng định: “Miễn là các cuộc đàm phán bắt đầu, tình hình sẽ chuyển biến theo hướng lạc quan”, cộng đồng quốc tế sẽ chờ đợi những thiện chí, lòng tin và nỗ lực của các bên liên quan - vào ngày 2/6 này.