ThS. BS Nguyễn Phương Linh - Phòng điều trị Rối loạn cảm, Viện Sức khỏe tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tiếp nhận trường hợp trẻ 13 tuổi có tiền sử chiều cao 1m56, nặng 67kg vốn là người nhanh nhẹn, hoạt bát và học sinh giỏi trong suốt nhiều năm.
Trước khi vào viện một năm, trong khi chơi đùa, bệnh nhi bị bạn bè chê béo. Điều đó khiến trẻ rất buồn, luôn cảm giác tự ti và thu hẹp khoảng cách, hạn chế tất cả các hoạt động tập thể.
Sau đó, trẻ tự tìm hiểu về các phương pháp giảm cân trên mạng xã hội, tự giảm tất cả lượng thức ăn nạp vào cơ thể. Đồng thời, thực hiện các bài tập thể dục để đốt cháy mỡ thừa với cường độ cao. Mặc dù, cơ thể có giảm đáng kể nhưng trẻ không chỉ thay đổi thể chất, tâm lý cũng thay đổi luôn bị ám ảnh mỗi khi ăn.
Thấy con trở nên gầy gò, mệt mỏi, hoạt động chậm chạp hơn, gia đình đã đưa đến bệnh viện thăm khám và được bác sĩ chỉ định bổ sung vi chất, cải thiện chế độ ăn uống, giảm luyện tập. Sau đó, khi về nhà trẻ vẫn không thay đổi, tiếp tục phải nhập Viện sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai điều trị.
May mắn, chỉ sau hơn một tháng điều trị, với sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và gia đình, sức khỏe của bệnh nhi đã tiến triển rất tốt.
Nhận diện bệnh chán ăn tâm thần
ThS.BS Vũ Sơn Tùng - Phó trưởng phòng điều trị rối loạn tâm thần cảm xúc, Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, về lứa tuổi mắc bệnh này có 85% bệnh nhân ở độ tuổi 13 đến 18 tuổi trong giai đoạn có nhu cầu làm đẹp. Thông thường, tuổi khởi phát rối loạn trung bình là 18 tuổi. Tuy nhiên, tỷ lệ người mắc bệnh dưới 15 tuổi ngày càng tăng. Bệnh nhân lớn tuổi hoặc nhỏ hơn 11 tuổi tại thời điểm khởi phát rối loạn có tiên lượng tồi tệ hơn.
Bên cạnh đó, chán ăn tâm thần là rối loạn ăn uống do hạn chế năng lượng nạp vào so với nhu cầu. Bệnh nhân sẽ có cảm giác sợ hãi về việc tăng cân, thậm chí không thể nhận ra mức độ nghiêm trọng khi trọng lượng cơ thể giảm thấp đáng kể.
Trong đó, có 2 loại chán ăn tâm thần như sau:
- Hạn chế ăn uống: Người bệnh hạn chế lượng thức ăn nạp vào bằng cách ăn càng ít càng tốt.
- Ăn và Đào thải: Người bệnh ăn thức ăn nhưng sau đó bị nôn hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng để tống thức ăn ra ngoài.
Nguyên nhân khiến chứng chán ăn tâm thần thường khởi phát ở tuổi dậy thì, bác sĩ Vũ Sơn Tùng chia sẻ, ở độ tuổi này, các bé thường so sánh với cơ thể của bạn bè và đôi khi nhận thức tiêu cực về cơ thể của mình. Vì vậy, các bạn nhỏ quyết định ăn kiêng, điều này, làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn ăn uống.
Thêm vào đó, sự phổ biến của phim ảnh và tạp chí dẫn đến việc truyền bá chuẩn mực vẻ đẹp hình thể mảnh mai, thon gọn khiến nó trở thành trào lưu của không ít bạn trẻ.
Hệ lụy của chứng chán ăn tâm thần
Theo ThS.BS Vũ Sơn Tùng, người mắc chứng chán ăn tâm thần thường kèm theo các dấu hiệu về thể chất như: Giảm cân quá mức; ngoại hình mỏng manh, thon gọn quá mức; mệt mỏi; mất ngủ; chóng mặt hoặc ngất xỉu; móng tay đổi màu xanh; tóc mỏng, dễ gãy hoặc rụng; lông tơ mềm phủ khắp cơ thể; mất kinh hoặc rối loạn kinh nguyệt; táo bón và đau bụng; da khô hoặc hơi vàng; không chịu được lạnh; nhịp tim tăng hoặc giảm bất thường; huyết áp thấp; mất nước; sưng cánh tay hoặc chân; răng bị mài mòn…
Đặc biệt, ở mức nghiêm trọng nhất, chán ăn tâm thần còn có thể gây tử vong đột ngột do rối loạn nhịp tim, mất cân bằng điện giải trong cơ thể.
Bên cạnh đó, những người mắc chứng chán ăn thường mắc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác, bao gồm: Trầm cảm, lo âu và các rối loạn cảm xúc khác, rối loạn giấc ngủ; rối loạn nhân cách; rối loạn ám ảnh cưỡng chế; lạm dụng rượu và chất gây nghiện; hành vi tự hủy hoại, ý tưởng và hành vi tự sát…
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, có khoảng 22% người bệnh chán ăn tâm thần có tiền sử ít nhất một lần từng tự gây tổn thương bản thân bằng các hình thức như tự cắt, cứa vào da hoặc gây bỏng bằng thuốc lá. Khoảng 20-25% người bệnh mắc chán ăn tâm thần có tiền sử cố gắng tự sát.
Bác sĩ khuyến cáo với người bệnh là thanh - thiếu niên, những rối loạn tâm thần khởi phát của chứng chán ăn tâm thần có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc hình thành nhân cách trong tương lai. Chính vì vậy, người bệnh cần được đến khám, điều trị tại đúng chuyên khoa tâm thần để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và đạt được hiệu quả điều trị cao nhất.
