Hệ lụy từ "bóc phốt" tình cảm trên mạng xã hội khiến nhiều người trẻ sợ yêu, chuyên gia tâm lý khuyến cáo gì?

Hội chứng "sợ yêu" (philophobia) không còn là một trạng thái mang tính cá biệt mà đang trở thành một biểu hiện tâm lý của một bộ phận giới trẻ hiện nay. Điều này diễn ra khi có thực trạng tình cảm bị tiêu chuẩn hoá, bị "trend hoá", nơi mà các cuộc chia tay được livestream, những lần phản bội bị "bóc phốt" và chuyện riêng tư trở thành nội dung giải trí "ăn khách".

Trong bối cảnh đó, yêu không chỉ là một trải nghiệm cảm xúc, mà dường như đã trở thành một canh bạc niềm tin khiến người ta chọn cách không bắt đầu để khỏi phải kết thúc.

Mạng xã hội phơi bày góc khuất tình cảm

Hằng ngày, chỉ cần lướt vài phút trên mạng xã hội, người trẻ có thể nhìn thấy hàng loạt câu chuyện tình cảm tan vỡ, tranh cãi, bóc phốt người yêu cũ, "trà xanh" chen ngang hay "ghosting" biến mất không một lời từ biệt.

Khi những khía cạnh xấu xí của tình yêu được đưa lên nền tảng số quá thường xuyên thì việc hình thành tâm lý phòng vệ là điều gần như tất yếu.

Ngọc Mai (27 tuổi, nhân viên ngân hàng) bộc bạch: "Ngày nào mình cũng thấy trên mạng là hàng loạt các bài đăng khá tiêu cực về tình yêu. Mình thấy khá mệt. Yêu cứ nơm nớp sợ bị lộ clip, bị dựng chuyện, bị nói xấu sau lưng thì mình chọn ở một mình cho lành. Mình không muốn cảm xúc của mình trở thành đề tài của người khác."

Đứng trước tâm lý trên, chị Dương Hà Phương - chuyên viên tâm lý tại Hà Nội chia sẻ: "Về trường hợp này, bạn Mai không hẳn sợ yêu mà bạn đang chỉ sợ hệ quả của việc yêu sai người và sống trong một xã hội không cho phép ai thất bại trong tình cảm một cách bình yên. Bởi tình yêu ngày nay không còn là chuyện của hai người. Một lần "nhầm bước" cũng có thể khiến con người ta bị nhìn ngó, bình phẩm, phân tích từ những người ngoài cuộc. Điều đó khiến nhiều bạn trẻ chọn yêu kín tiếng hoặc không yêu luôn cho đỡ mệt".

Khi yêu cũng cần phải học cách phòng vệ

Không ít người trẻ đã học cách "check var" (tra cứu thông tin cá nhân của đối phương), hỏi ý kiến bạn bè, dò tin nhắn, lịch sử tương tác để xem đối phương có đáng tin hay không trước khi mở lòng. Đó là một hình thức phòng thủ tinh thần, không phải để kiểm soát người khác, mà để tránh chính mình bị "đánh úp" cảm xúc.

Nguyễn Huy Hoàng (24 tuổi, nhà sáng tạo nội dung) chia sẻ: "Có thời điểm tôi nghĩ mình đã tìm được một mối quan hệ nghiêm túc. Nhưng rồi tôi phát hiện ra mình chỉ là một trong rất nhiều người mà họ đang nói chuyện cùng. Không cãi nhau, không phản bội nhưng cảm giác bị đặt lên bàn cân, bị so sánh ngầm khiến tôi mất hết cảm hứng yêu đương. Sau đó, tôi cũng ngại mở lòng hơn vì cảm giác làm "phương án dự phòng" tệ hơn cả một lần bị từ chối thẳng thừng."

"Dưới góc nhìn chuyên môn, đây là một dạng cơ chế thích nghi trong xã hội hiện đại. Nhưng nếu kéo dài, nó có thể khiến người trẻ rơi vào trạng thái "yêu mà không dám tin", hoặc "yêu không kỳ vọng". Chính những điều này sẽ vun đắp lên các mối quan hệ lưng chừng, mập mờ và dễ tan vỡ," Chuyên gia tâm lý Dương Hà Phương phân tích.

Lời khuyên cho người trẻ

Theo khảo sát mới đây của Tinder tại khu vực Đông Nam Á, có tới 80% người trẻ (18-25 tuổi) thừa nhận họ đánh giá an toàn cảm xúc là ưu tiên hàng đầu khi yêu, nhưng chỉ khoảng 30% thường xuyên sử dụng các tính năng bảo vệ quyền riêng tư khi hẹn hò online, và gần 18% không biết chúng có tồn tại.

Con số này cho thấy một nghịch lý khá rõ ràng: người trẻ thực sự lo sợ bị tổn thương nhưng họ lại thiếu kỹ năng để bảo vệ mình. Họ dè chừng nhưng không đủ trang bị để tự tin yêu.

Theo các chuyên viên tư vấn tâm lý, việc sợ yêu trong môi trường số hiện nay không phải là điều bất thường. Ngược lại, nó là dấu hiệu của một thế hệ biết đề cao an toàn tinh thần. Nhưng nếu nỗi sợ khiến người từ chối mọi kết nối tình cảm, thì rất có thể họ đang tự đẩy mình vào một vùng cô đơn kéo dài.

"Tình yêu đâu có đáng sợ. Cái đáng sợ nhất là khi yêu mà không tự vạch ra cho mình những giới hạn an toàn cả về cảm xúc lẫn danh tính số," chị Phương chia sẻ.

"Điều đầu tiên giới trẻ cần học không phải cách yêu làm sao cho "viral", mà là cách yêu có ý thức. Không phải mối quan hệ nào cũng cần được đưa lên mạng. Không phải câu chuyện tình cảm nào cũng phải có người thứ ba phân xử. Nếu cảm xúc là của hai người, hãy giữ cho nó một không gian đủ yên để phát triển".

Ngoài ra, chuyên gia cho rằng để không rơi vào trạng thái né tránh tình cảm hoàn toàn, người trẻ cần trang bị cho mình một số kỹ năng cốt lõi trong việc xây dựng mối quan hệ cảm xúc lành mạnh.

Trước hết là khả năng xác định ranh giới giữa riêng tư và công khai. Bởi không phải mối quan hệ nào cũng cần được chia sẻ rộng rãi, và sự kín đáo đôi khi là cách để bảo vệ chính tình cảm ấy khỏi những áp lực không cần thiết.

Thứ hai, người trẻ nên học cách nhận diện và hiểu rõ những nỗi sợ bên trong mình, bởi không ít cảm giác bất an đến từ tổn thương trong quá khứ, không phải từ hiện tại.

Cuối cùng, việc chủ động giao tiếp, đối thoại rõ ràng mong muốn của bản thân là điều quan trọng trong tình yêu để tránh hiểu lầm tích tụ trong một thời đại mà mạng xã hội làm méo mó thông điệp giữa hai người.