Hành trình sáng tạo, phát triển chữ quốc ngữ
Qua câu chuyện về lịch sử hình thành và phát triển chữ quốc ngữ kéo dài hơn 3 thế kỷ, một giai đoạn quan trọng trong lịch sử văn hóa - ngôn ngữ Việt Nam cũng được thể hiện rõ nét.
Sáng 27.7, Công ty CP Sách Omega Việt Nam (Omega Plus) tổ chức tọa đàm và ra mắt sách “Lịch sử chữ quốc ngữ (1615 - 1919)” của TS. Phạm Thị Kiều Ly.
Nằm trong tủ sách “Hiểu Việt Nam qua các tư liệu Pháp ngữ” của Omega Plus, "Lịch sử chữ quốc ngữ (1615 - 1919)" của TS. Phạm Thị Kiều Ly là cuốn sách đi sâu vào các khía cạnh lịch sử, ngôn ngữ, để kể cho độc giả nghe câu chuyện về hành trình sáng tạo, phát triển và tác động văn hóa của chữ quốc ngữ trong suốt hơn ba thế kỷ: từ năm 1615 - thời điểm các giáo sĩ dòng Tên tới truyền giáo ở Đàng Trong và kết thúc năm 1919 - năm cuối cùng của khoa thi Hội tổ chức ở kinh đô Huế.
Công trình này đặt sự sáng tạo ra chữ quốc ngữ trong bối cảnh chung của ngữ học truyền giáo trên toàn thế giới thay vì chỉ liên hệ với quá trình văn tự Latinh hóa tiếng Nhật và tiếng Trung như các công trình trước đó. Tác giả cũng phục dựng khá chi tiết thời kỳ đầu tạo ra chữ quốc ngữ nhờ việc sưu tầm và phân tích một số lượng lớn các văn bản viết tay.
Bên cạnh việc đúc kết lịch sử chữ viết trong quãng thời gian gần 300 năm, tác giả Phạm Thị Kiều Ly còn lồng vào đó những câu chuyện về lịch sử truyền giáo, lịch sử - chính trị Việt Nam từ phong kiến tới thời thuộc địa và bảo hộ, và phần nào đó là những câu chuyện về lịch sử báo chí, văn hóa, giáo dục ở Việt Nam một thời đoạn.
Cùng ra mắt dịp này, “100 câu hỏi về lịch sử chữ quốc ngữ” như một cách tiếp cận khác về chữ quốc ngữ dưới dạng hỏi - đáp. Tác giả Phạm Thị Kiều Ly cho biết cố gắng đặt mình vào vị trí của độc giả và của người Việt Nam nói chung, để tự vấn mình những vấn đề xoay quanh lịch sử chữ viết mà chúng ta dùng hằng ngày: hoàn cảnh ra đời, quá trình hình thành, phát triển, cũng như những nhân vật có nhiều đóng góp quan trọng chữ quốc ngữ. Độc giả cũng có thể tìm thấy trong cuốn sách này những giải thích về logic chính tả của chữ quốc ngữ và cả những biến chuyển lớn lao trong đời sống xã hội, văn hóa - giáo dục...
Lần đầu tiên Omega Plus xuất bản cuốn sách về đề tài lịch sử văn tự, nghĩa là lịch sử của chữ viết. Có thể với mọi người Việt Nam đã quá quen thuộc với chữ viết đang dùng. Nhưng câu chuyện chữ viết ấy được hình thành như thế nào, trước đấy ông cha ta ghi lại tri thức, kinh nghiệm của mình bằng phương tiện gì, thì có lẽ phần đông mọi người không để ý đến.
"Việc tiếp cận lịch sử văn hóa dân tộc từ góc độ lịch sử của chữ viết, lịch sử của một phương tiện ghi lại quá trình phát triển của dân tộc là một góc tiếp cận mới mẻ và ở Việt Nam cũng chưa nhiều công trình nghiên cứu về chủ đề này", bà Trần Hoài Phương, Giám đốc Omega Plus cho biết.
Điểm qua quá trình hình thành và phát triển của ngôn ngữ cũng như các công trình nghiên cứu về văn tự, PGS.TS. Trần Trọng Dương, Khoa Tiếng Việt và Văn hóa Việt Nam, Trường Ngoại ngữ - Du lịch, Đại học Công nghiệp Hà Nội, cho rằng, tiếng Việt có hình dáng như hôm nay là cuộc chạy việt dã tiếp sức giữa chữ Nôm và chữ Hán, giai đoạn tiếp sức đó trải dài từ thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ XX, cho đến thời điểm chính thức chữ Latinh ghi tiếng Việt được công nhận trở thành văn tự của quốc gia năm 1945...
Các ý kiến tại tọa đàm cũng tập trung làm rõ thêm nghiên cứu về lịch sử chữ quốc ngữ, góc nhìn mới về chữ viết mà chúng ta đang dùng hàng ngày và tác động của chúng tới sự phát triển của văn hóa Việt.
