Hạn đầu năm

Chủ tịch đảng Dân chủ cầm quyền Ichiro Ozawa đang đi về phía Thủ tướng Naoto Kan hôm 10.2

Nguồn: Reuters

Đã có những nỗ lực rất đáng khích lệ của Thủ tướng Kan và Đảng Dân chủ Nhật Bản (DPJ) cầm quyền, nhưng dường như những cố gắng đó chưa đủ để hóa giải vận hạn trong tháng 3 tới của Chính quyền Tokyo. Trong bối cảnh Đảng Công minh đang thể hiện quan điểm chống đối DPJ, Thủ tướng Kan đã quay trở lại với phương án liên kết với SDP đối lập nhằm đảm bảo đa số 2/3 ghế tại Hạ viện và để dự thảo ngân sách tài khóa 2011 được Quốc hội thông qua. Tuy nhiên, phương án mới mà không mới này đã vấp phải sự phản đối ngay từ trong nội bộ DPJ do SDP có quan điểm khác biệt với đảng cầm quyền trong các vấn đề quốc phòng, an ninh và ngoại giao.

Trước khi quay lại tìm kiếm sự hợp tác của SDP, DPJ đã đưa ra đề xuất rằng đảng này sẵn sàng sửa đổi Dự thảo ngân sách tài khóa 2011 để giành được sự ủng hộ của Đảng Công minh. Tuy nhiên, khi tỷ lệ ủng hộ đối với nội các của Thủ tướng Kan liên tục giảm, các ứng cử viên DPJ liên tục thất bại trong các cuộc bầu cử địa phương ở tỉnh Aichi và thành phố Nagoya, Đảng Công minh đã quay sang chỉ trích Chính phủ cũng như bản dự thảo ngân sách. Trước tình hình đó, Thủ tướng Kan đã buộc phải thay đổi chiến thuật, thực hiện các chính sách đã được nêu trong thỏa thuận thành lập liên minh cầm quyền năm 2009 giữa DPJ, SDP và Đảng Quốc dân mới (PNP). Để giành được sự ủng hộ của SDP, đảng đã từng thuộc liên minh cầm quyền do DPJ lãnh đạo, Thủ tướng Kan phải có những nhượng bộ lớn trong các chính sách. Đây là nước cờ mạo hiểm của Thủ tướng Kan trong khi chưa có gì đảm bảo các kế hoạch cải cách hệ thống an sinh xã hội và hệ thống thuế của Thủ tướng Kan sẽ đạt được tiến triển.

Hiện SDP đưa ra 2 điều kiện: một là phải sửa đổi Dự thảo ngân sách tài khóa 2011 để loại bỏ các khoản chi phí liên quan tới việc di chuyển căn cứ không quân Futenma của quân đội Mỹ ở tỉnh Okinawa; hai là sửa đổi đề xuất về cắt giảm thuế công ty. Trong khi đó, PNP vẫn kêu gọi xem xét lại chương trình tư hữu hóa ngành bưu điện. Tuy nhiên, ngay cả khi DPJ đáp ứng những điều kiện này, Đảng Dân chủ Tự do (LDP) đối lập và Đảng Công minh vẫn có thể sẽ bác bỏ bất cứ đề nghị thảo luận liên đảng về việc cải cách các hệ thống an sinh xã hội và thuế. Và cho dù DPJ có sự hợp tác của SDP và các nghị sỹ độc lập thân Chính phủ, liên minh cầm quyền do DPJ lãnh đạo sẽ chỉ tạm thời giữ đa số 2/3 ghế tại Hạ viện.

Với hơn 300 ghế tại Hạ viện, DPJ không muốn cơ quan này bị giải tán cho đến khi họ kết thúc nhiệm kỳ vào mùa Thu năm 2013. Tuy nhiên, với việc phe đối lập chiếm đa số tại Thượng viện, triển vọng Quốc hội thông qua Dự thảo ngân sách tài khóa 2011 và các dự luật liên quan - trong đó có dự luật trợ cấp trực tiếp bằng tiền mặt cho các gia đình nuôi con nhỏ và dự luật phát hành trái phiếu chính phủ - trước thời điểm kết thúc tài khóa 2010 (vào ngày 31.3.2011) do Chính phủ đệ trình vẫn rất mờ mịt. Nếu tình hình không tiến triển, các dự luật liên quan tới ngân sách chưa thể được thông qua trong tháng 4 hoặc sau đó. Điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của người dân, các hoạt động tại Quốc hội trở nên hỗn loạn và Chính quyền của Thủ tướng Kan sẽ rơi vào đường cùng. Thượng viện có thể sẽ thông qua bản kiến nghị khiển trách đối với Thủ tướng Kan và vị thủ tướng này sẽ được yêu cầu từ chức.

Nếu Thủ tướng Kan có quan điểm cực đoan, ông có thể giải tán Hạ viện và nỗ lực tổ chức tổng tuyển cử cùng với các cuộc bầu cử địa phương vào tháng 4.2011. Nếu DPJ thất bại thảm hại trong các cuộc bầu cử địa phương, Thủ tướng Kan sẽ phải nhận trách nhiệm và nội bộ DPJ sẽ gây áp lực đòi ông từ chức. Khi đó, DPJ sẽ tổ chức bầu chủ tịch để chọn ra nhà lãnh đạo mới.

Tuy nhiên, phe đối lập cho rằng việc Thủ tướng Kan từ chức là chưa đủ. Nếu DPJ không cam kết giải tán Hạ viện theo một thỏa thuận với phe đối lập, các dự luật liên quan tới ngân sách không thể được thông qua khi kỳ họp thường niên của Quốc hội kết thúc vào tháng 6, cho dù sau đó ai là người kế nhiệm ông Kan. Theo kịch bản này, việc soạn dự thảo ngân sách của Chính phủ sẽ bị trì hoãn cho tới sau cuộc bầu cử Hạ viện.