Hamas - Fatah: Cái bắt tay thực dụng

Trong một chuyển động gây ngạc nhiên, Thủ tướng Ismail Haneya trong chính quyền Hamas đã công bố các biện pháp tích cực hướng tới hòa hợp dân tộc. Theo ông  Mohamed Ishteya, quan chức cấp cao của Fatah, giới chức hai bên sẽ sớm có các cuộc hòa đàm, thống nhất các biện pháp thúc đẩy hòa giải và ấn định ngày bầu cử tổng thống và cơ quan lập pháp. Hamas đã thông báo với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas về việc muốn tham gia chính phủ đoàn kết dân tộc với Fatah, đánh dấu sự đột phá trong tiến trình hòa giải của người Palestine.

Nguồn: Gaza Times

Theo chuyên gia phân tích Hani al- Basoos, Hamas đang phải đối mặt với sức ép phải hòa giải với phong trào Fatah của Tổng thống Abbas và chấm dứt sự chia rẽ, đặc biệt sau những diễn biến bất lợi trên chính trường Ai Cập thời gian gần đây. Chuyên gia này cho rằng Hamas đang rơi vào một cuộc khủng hoảng thực sự và buộc phải lựa chọn chấm dứt tranh cãi nội bộ. Ông nhấn mạnh hòa hợp dân tộc có thể giúp Gaza và Bờ Tây xích lại gần nhau, chia sẻ gánh nặng bị Israel kiểm soát chặt chẽ và tìm được tiếng nói chung để thúc đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông. Trước đó, các nhà lãnh đạo Fatah và Hamas đã ký nhiều thỏa thuận hòa hợp dân tộc trong các năm 2011 và 2012. Tuy nhiên, hai bên vẫn bất đồng trong nhiều vấn đề như thành lập chính phủ đoàn kết quá độ và ấn định thời điểm tổng tuyển cử.

Không phải tới thời điểm này, giới chức Fatah và Hamas mới ý thức được sự cần thiết phải hòa giải để  hiện thực hóa ý tưởng hai nhà nước Israel và Palestine cùng tồn tại hòa bình. Sự chia rẽ giữa Bờ Tây và Dải Gaza là một trong những trở ngại lớn nhất đối với giải pháp hai nhà nước. Trở ngại này thể hiện rõ qua tiến trình hòa bình Annapoliss năm 2007-2008. Tình hình hiện nay cũng tương tự. Tại diễn đàn Saban năm ngoái, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã bị chất vấn về khả năng đạt được thỏa thuận hòa bình trong bối cảnh bản thân người Palestine chưa thể thống nhất. Ông Obama giải thích nếu “có thể mở một con đường hướng tới hòa bình, cho dù ban đầu chỉ giới hạn ở Bờ Tây”, thì người dân Palestine ở Gaza cũng rất mong muốn. Tuy nhiên, mong muốn này không đủ để khiến Israel đưa ra những nhượng bộ cần thiết. Chỉ khi đạt được thỏa thiệp về những vấn đề cốt lõi như Jerusalem, người tị nạn Palestine và các khu định cư, Israel mới muốn chính quyền Palestine cam kết cho người dân Palestine ở cả Bờ Tây và Dải Gaza. Giới lãnh đạo Palestine phải nhất trí rằng tiến trình hòa giải đã kết thúc.

Phe chính trị cánh hữu ở Israel lợi dụng sự chia rẽ của Palestine để cản trở tiến trình hòa bình. Hồi đầu tháng, thủ lĩnh phái diều hâu Habayit Hayehudi, ông Naftali Bennett tuyên bố đàm phán hòa bình mà không bao gồm lãnh đạo Gaza là một trò đùa vì đối tác hiện nay chỉ đại diện cho một nửa Palestine (Bờ Tây), trong khi nửa kia (Gaza) không công nhận thỏa thuận.

Trong khi đó, Mỹ không ngừng gia tăng các hoạt động ngoại giao con thoi để thúc đẩy hòa đàm Trung Đông. Trong chuyến công du thứ 10 tới khu vực Trung Đông kể từ khi nhậm chức cách đây gần một năm, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã gửi một thông điệp rõ ràng tới các nhà lãnh đạo Israel và Palestine: đã đến lúc đưa ra những quyết định khó khăn. Ông đã đặt hạn chót để Israel và Palestine đạt một thỏa thuận vào tháng Tư tới sau khi nối lại các cuộc đàm phán vào tháng 7.2013.

Rõ ràng, trong bối cảnh bị o bế về kinh tế, thiếu sự hậu thuẫn của tổ chức Anh em Hồi giáo tại Ai Cập, chịu sức ép của người dân và Mỹ, cái bắt tay của hai phe phái đối địch ở Palestine là một lựa chọn thực dụng.