Rõ lộ trình cải cách
Theo ông Nguyễn Tiến Thỏa, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá, kim chỉ nam để cải cách giá điện là phải tuân thủ Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11.2.2020 của Bộ Chính trị và Quyết định số 05/2024/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân. Nếu tuân thủ các quyết định này thì giải quyết được rất nhiều vấn đề vì đã cho định hướng theo thị trường.
Giá điện bám sát sự biến động của thị trường, không hoàn toàn thả nổi theo cơ chế thị trường. Đây chính là cơ chế tính giá theo thị trường mà Nhà nước cho phép điều chỉnh làm sao ở mức độ hợp lý. Nguyên tắc xuyên suốt là phải bảo đảm bù đắp chi phí sản xuất, tính đúng, tính đủ, hợp lý, hợp lệ cho ngành điện.
Nhiều chuyên gia cho rằng, cần phải nhanh chóng sửa cơ chế chính sách giá điện trong Luật Điện lực với tầm nhìn dài hạn mới có thể xử lý được những yêu cầu đặt ra đối với một trong những vấn đề cốt lõi của ngành điện, đó chính là giá điện.
Đề cập thêm về vấn đề này, TS. Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh chỉ rõ, cần xác định lộ trình cải cách toàn bộ ngành điện lực với định hướng theo mục tiêu Net Zero và phát triển bền vững của Việt Nam. Để làm được những việc này, đầu tiên là phải cải cách giá điện, trong trường hợp đó mới có được những định chế, nền tảng cơ bản để chuyển đổi, chuyển dịch năng lượng theo hướng đưa nhiều hơn nguồn điện "sạch, xanh" trong cơ cấu sản xuất điện.
Hỗ trợ người nghèo trong tiếp cận và sử dụng điện năng
Theo các chuyên gia, ngoài việc bảo đảm tính đúng, tính đủ và Nhà nước điều tiết bằng các biện pháp gián tiếp, bằng công cụ thị trường thì giá điện cũng phải tách bạch phần chính sách an sinh xã hội, chính sách hỗ trợ đối với người nghèo ra khỏi chính sách giá điện và giải quyết bằng chính sách khác như hỗ trợ trực tiếp cho hộ nghèo thì bảo đảm giá điện sẽ minh bạch hơn.
Phó Cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) Nguyễn Thế Hữu cho rằng, trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng phải bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân, doanh nghiệp và bảo đảm các vấn đề về an sinh xã hội khác, hỗ trợ người nghèo trong tiếp cận và sử dụng điện năng.
"Chính sách an sinh trong việc sử dụng điện đối với hộ nghèo và các hộ chính sách xã hội đã được áp dụng nhất quán trong nhiều năm nay chứ không phải vài năm trở lại đây", ông Nguyễn Thế Hữu khẳng định.
Đại diện Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công thương) cho biết, các hộ nghèo, hộ chính sách xã hội được hỗ trợ tương đương 30/kWh hàng tháng từ ngân sách nhà nước. Nỗ lực chung của cả ngành điện cũng như cơ quan có liên quan là bảo đảm an ninh nguồn điện cũng chính là giải pháp căn cơ nhất để bảo đảm an sinh xã hội.
