Hà Nội ngày chiến thắng

Ký ức người dân Thủ đô

Trong 12 ngày đêm khói lửa cuối năm 1972, khu phố Khâm Thiên, Ngọc Hà, An Dương, bệnh viện Bạch Mai, Gia Lâm… bị bom B52 đánh phá ác liệt nhất. Ngày 29.12.1972, những con phố bị tàn phá gần như không thể nhận ra, mất mát, đau thương bao trùm khắp nơi. Thế nhưng, đổi lại, người Hà Nội vui mừng đón nhận tin Mỹ kết thúc ném bom và háo hức chờ đợi ngày Hiệp định Paris được ký kết, chấm dứt chiến tranh tại Việt Nam.

Tạp chí Văn hóa Hà Nội số tháng 12.2017 đăng bài Ngọc Hà, nơi ghi dấu máy bay B52 rơi với lời kể của một người dân làng Ngọc Hà, ông An Việt Hà: “Đêm ấy, cả làng Ngọc Hà đều không ngủ, mọi người đều nói cười vui sướng. Tiếng mọi người gọi nhau í ới, ai cũng muốn tận mắt chứng kiến chiếc “pháo đài bay Mỹ” phơi xác như thế nào… Máy bay bị bắn trúng rực lửa như bó đuốc và khi rơi xuống lòng hồ thì nước trào ra nóng bỏng làm cá chết hàng loạt. Lúc đó một số bà con ở lại làng để sản xuất, liền ra khỏi hầm để xem. Mọi thứ im ắng chứ không như trước đó khi máy bay quần thảo ầm ĩ trên bầu trời, nên bà con mừng lắm. Chưa bao giờ người dân Ngọc Hà lại vui như vậy, cả đêm thức trắng”.

Chiếc máy bay B52 đầu tiên bị Tiểu đoàn 59, Trung đoàn Tên lửa 261 bắn rơi trên cánh đồng Chuôm, xã Phù Lỗ, huyện Đông Anh (Hà Nội) vào 20h13 tối 18.12.1972 (Ảnh chụp lại tại Bảo tàng Phòng không - Không quân)

Chịu thiệt hại nặng nhất có lẽ là phố Khâm Thiên. Nhưng người dân tại đây đã kiên cường vượt qua mất mát, đau thương để tiếp tục bám trụ, chiến đấu cùng Thủ đô, góp phần đưa cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc đến thắng lợi hoàn toàn. Năm 1974, Hãng phim Truyện Việt Nam đã cho ra mắt bộ phim Em bé Hà Nội. “Những đống đổ nát ở Khâm Thiên vẫn chưa dọn hết, chúng tôi quay cảnh thật ở Khâm Thiên, Bạch Mai và Yên Viên. Em bé Hà Nội không nói về chiến công, cũng không đi sâu vào chuyện tố cáo tội ác quân thù, mà chủ yếu ca ngợi lòng nhân ái của người Hà Nội, biết đùm bọc bảo vệ nhau” - quay phim Trần Thế Dân - Điện ảnh Quân Giải Phóng chia sẻ trên ấn phẩm Đối mặt với B52 tổng hợp hồi ức Hà Nội 12 ngày đêm khói lửa do Nhà xuất bản Trẻ phát hành.

Những khu vực như Gia Lâm, Long Biên… cũng chịu nhiều tổn thất nhưng vẫn khí thế qua chùm tin: Phụ nữ Gia Lâm phục vụ chiến đấu, giữ vững sản xuất; Cửa hàng gạo An Dương liên tục phục vụ nhân dân; Đội cứu thương khối 51 tận tụy làm nhiệm vụ không vì thế mà giảm sút, được phản ảnh trên Báo Hà Nội Mới ngày 29.12.1972.  

Bạn bè quốc tế ủng hộ

Việt Nam chiến thắng B52 trong 12 ngày đêm đã nhận được sự chia sẻ của nhân dân nhiều nước trên thế giới. Sự phẫn nộ, phản đối chiến tranh tại Việt Nam theo nhiều cách khác nhau cũng được tổng hợp trên Báo Quân đội Nhân dân ngày 4.1.1973 qua loạt tin Cả thế giới căm phẫn lên án Nich - xơn: “Theo hãng tin Pháp APF, ngày 29.12, trong thông điệp năm mới, Đảng xã hội cầm quyền ở Áo đã đòi Mỹ chấm dứt tức khắc “cuộc diệt chủng” ở Việt Nam. Đảng này đòi chính phủ Nich - xơn phải chấm dứt ngay các cuộc ném bom dã man ở miền Bắc Việt Nam. Bản thông điệp nói rằng việc Mỹ tăng cường ném bom miền Bắc Việt Nam đã “trùm bóng đen lên những ngày nghỉ Nô - en và đã gây ra một sự căm phẫn chung trên thế giới”. Hoặc Mỹ vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của người dân Tân - Tây - Lan như:  “Tin từ Oen - lin - tơn, ngày 30.12, đông đảo nhân dân Tân - Tây - Lan đã tổ chức một cuộc biểu tình chống Mỹ trước sứ quán Mỹ tại Oen - lin - tơn để phản đối Mỹ ném bom dã man lãnh thổ nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Những người biểu tình hạ cờ Mỹ xuống rồi đốt cháy để bày tỏ sự căm phẫn đối với những tội ác man rợ của Mỹ chống nhân dân Việt Nam”.

12 ngày đêm chống trả B52 của người dân Việt Nam đã tạo động lực để Làn sóng chống Mỹ, ủng hộ Việt Nam tiếp tục dâng cao khắp thế giới. Ngay chiều 29.12.1972, Bắc Kinh tổ chức Mít tinh lớn hoan nghênh Bộ trưởng Nguyễn Thị Bình do Mao Chủ tịch tiếp đón và khẳng định quyết tâm ủng hộ Việt Nam chiến đấu (theo Báo Hà Nội Mới ngày 31.12.1972). Đặc biệt hơn, đó là niềm vui của tù binh Mỹ tại Hỏa Lò khi nghe tin Hiệp định chấm dứt chiến tranh tại Việt Nam: “Tất cả im phăng phắc lắng nghe nhà cầm quyền trại giam tuyên bố. Chợt một tràng tiếng vỗ tay rộ lên từ những tên lái B52 rồi lan đi nhanh chóng tới các đám khác. Đó là tin Hiệp định chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình đã được ký kết tại Pa - ri…” (bài “Khách sạn Hin - tơn” đón tin hòa bình, Báo Quân đội Nhân dân ngày 31.1.1973).