Phát biểu đề dẫn, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương cho biết, Luật Di sản văn hóa ban hành năm 2001, sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2009, cụ thể hóa chính sách về bảo tồn di sản văn hóa theo Hiến pháp năm 1992 và tinh thần Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa VIII), cùng các điều ước quốc tế liên quan mà Việt Nam là thành viên.
Với nỗ lực và sức đóng góp của toàn xã hội, qua hơn 20 năm thực thi, sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc đã đạt được một số thành tựu quan trọng, được Đảng, Nhà nước, nhân dân và quốc tế ghi nhận, góp phần phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội…
Từ khi Luật có hiệu lực thi hành đến nay, nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước tiếp tục được ban hành nhằm tăng cường định hướng cho hoạt động văn hóa, trong đó có di sản văn hóa, như: Nghị quyết số 33-NQ/TW Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI; Kết luận số 76-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI; Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng; Kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021...
Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương cho biết, nhằm thể chế hóa tinh thần của Hiến pháp năm 2013 về bảo đảm “quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa” (Điều 41) và chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về di sản văn hóa trong bối cảnh hiện nay; thực hiện nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã tích cực chủ động phối hợp với các bộ, ngành, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội và các địa phương xây dựng dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi). Đến nay, Dự án đã được Quốc hội đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận các nhóm vấn đề liên quan đến hệ thống khái niệm và quy trình nhận diện, ghi danh, xếp hạng di sản văn hóa để tiến hành các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị tổng thể di sản văn hóa; quyền sở hữu và các quyền liên quan tới di sản văn hóa; quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, ở các lĩnh vực di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, hoạt động bảo tàng và di sản tư liệu…
Các đại biểu cũng đề cập đến các biện pháp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa từ hướng tiếp cận tổng thể; cũng như trách nhiệm quản lý nhà nước về di sản văn hóa từ trung ương tới địa phương và cơ chế thống nhất về phân cấp, phân quyền trong quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; sự cần thiết của cơ chế huy động, thu hút tổng thể các nguồn lực xã hội tích cực tham gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
Nhiều vấn đề nóng và còn gặp nhiều vướng mắc trong lĩnh vực di sản văn hóa cũng được các đại biểu nêu ra, như vấn đề đất đai đối với di sản, di tích, di vật, bảo vật quốc gia…; chủ sở hữu di sản, thuế, hợp tác công tư trong bảo tồn di sản, đưa di sản, di vật, bảo vật quốc gia từ nước ngoài về Việt Nam…
Các ý kiến đóng góp trong Hội nghị sẽ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nghiên cứu, tiếp thu, từng bước hoàn thiện quy định trong từng điều, khoản của dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) trình Quốc hội thời gian tới.
