Giếng huyền thoại

Từ một huyền thoại

Theo sách Việt điện u linh thì khu vực làng Phùng Khoang và Mễ Trì xưa có đồi cây rậm rạp, tục truyền là quán Ảnh. Dưới chân đồi có cái vực sâu, thường ngày cứ đến chiều lại thấy một chàng trai thơ thẩn ở đấy rồi biến mất. Một lần xẩm tối người ta thấy chàng trai đi xuống vực rồi rẽ nước mất hút. Người ấy chính là con trai vua Thủy Tề đi chơi bị lạc. Khi biết con mình bị lạc ở địa phận này, vua Thủy Tề biến thành người khổng lồ đi tìm con, nửa đêm đảo đất quanh khu vực. Ngài gánh bốn gánh đất, ba gánh đổ vào khu đồng Mọc. Đến gánh thứ tư thì bị đứt quang, chỉ cõng được một bên còn một bên bỏ lại vì vừa lúc gà gáy sáng, ngài sợ lộ thân phận. Sau này cái vực biến thành đầm nước.

Trong làng có đôi vợ chồng hiếm muộn. Một hôm người chồng ra đầm đánh cá cả ngày chẳng thấy cá đâu chỉ có một quả trứng chui vào lưới. Ông đưa về cất vào chum thóc. Một tháng sau quả trứng nở ra một con rắn. Một hôm mưa to gió lớn, rắn rời khỏi nhà, thẳng hướng ra đầm biến mất. Hôm sau ông ra đầm đánh cá, khấn rằng: “Rắn ơi, con ta ơi. Rắn không ở cùng ta lại ra đầm này. Hôm nay ta kéo cá ở đầm này, con phù hộ cho ta được nhiều cá. Công ta nuôi rắn, rắn trả ơn ta vậy.” Quả nhiên hôm đó ông kéo được nhiều cá. Rồi từ đó hôm nào đến đầm ông cũng khấn vái như thế và lại được nhiều cá. Mọi người thắc mắc hỏi chuyện. Ông già kể lại đầu đuôi, sau đó nhiều người làm theo và kéo được nhiều cá. Cứ vậy những người đánh cá tập hợp nhau lại đắp đất quanh hồ, bứng cây về trồng rồi lập đền thắp hương khấn vái.

Mọi lời cầu đều linh nghiệm. Người cầu của được của, hiếm con cầu được con. Tiềng đồn đến đúng năm trời hạn, cây cối héo khô, người không nước uống. Vua cho hơn 100 đền miếu linh thiêng đảo vũ cầu mưa nhưng cũng không được. Nghe tin đầm nước linh thiêng cầu sao được vậy vua liền cho quần thần sắm lễ. Đang hành lễ thì mưa đổ xuống không để đâu cho hết nước. Vua liền cho xây một cái đình để thờ lễ. Đình xây xong, tự dưng nửa đêm có một trận mưa to gió lớn chưa từng có, ngôi đình biến mất, thậm chí một viên ngói cũng không còn. Sau đó lại gặp hạn hán, dân xã phải tập trung trai tráng nạo vét cái giếng gần miếu đầm. Bốc vét hết bùn lên thì thấy cái đình nằm dưới đáy giếng. Lúc đó nước mạch nổi lên, mưa gió ầm trời. Từ đó về sau khi tát giếng, mọi người vẫn thấy cái đình ở dưới đáy.

Địa chỉ tâm linh của làng

Theo cụ Tịch 75 tuổi ở làng Mễ Trì Thượng thì cái đình đó có bảy gian. Chính đình làng Mễ Trì Thượng bây giờ cũng mô phỏng theo cái đình dưới đáy giếng Đức thánh Đầm. Hàng năm, cứ ra giêng, mồng sáu, mồng bảy Tết lại có hội làng. Dân làng lập đàn tết Đức thánh Đầm phù hộ cho mưa thuận gió hòa, cho mùa màng tốt tươi. Từ bao đời nay Mễ Trì nổi danh với những loại lúa tiến vua nên có câu “nước kẻ Ràn, quan kẻ Mọc thóc Mễ Trì”. Người làng vẫn tin rằng có được những sản vật quý hiếm này là nhờ phúc của Đức thánh Đầm.

Dưới giếng, cạnh bệ thờ Đức thánh Đầm là nơi người dân phóng sinh rùa, cá rô, cá bống vào dịp vu lan hay khi đi cầu khấn nên cá và rùa ở đây rất nhiều. Cứ chiều chiều, cụ Tịch thường có thói quen mang ít bánh trái ra cho rùa và cá. Cụ bảo đó cũng là một cách thể hiện sự sùng kính đối với Đức thánh Đầm

Tuy nhiên, cũng có một số thông tin cho rằng loài rùa tai đỏ đã xuất hiện ở khu vực này. Rùa tai đỏ được cho là có hại cho hệ sinh thái vì loài ăn tạp này sẽ ăn những loài cá nhỏ và cả sinh vật phù du. Nhưng với người dân nơi đây, đền thờ Đức thánh Đầm thực sự là một địa chỉ tâm linh và quần thể rùa trong giếng cũng rất được coi trọng.