Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: “Giáo dục mầm non cần sự quan tâm đặc biệt”

Những cái "nhất" của giáo dục mầm non

Phát biểu tại Hội nghị tổng kết năm học 2023 - 2024, triển khai nhiệm vụ năm học 2024 - 2025 đối với giáo dục mầm non, tổ chức ngày 23.7, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn đề cập tới những thách thức rất lớn đặt ra đối với giáo dục mầm non và cho rằng cần sự quan tâm đặc biệt tới cấp học này.

Chia sẻ những “cái nhất” của giáo dục mầm non: thiếu cơ sở vật chất nhất, thiếu giáo viên nhất, tỷ lệ giáo viên/lớp thấp nhất, giáo viên nghỉ việc nhiều nhất, thu nhập của giáo viên thấp nhất, giáo viên áp lực nhất, các chính sách đầu tư cho cấp học ít nhất, Bộ trưởng nhấn mạnh tới lý do cần quan tâm tới bậc học mầm non.

“Chúng ta đang chủ trương giáo dục phát triển con người toàn diện, trong đó đặc biệt chú ý đến phát triển nhân cách, đạo đức, tâm lý, tình cảm, thể chất… và chúng ta đều hiểu về khoa học giáo dục, hầu hết yếu tố quan trọng nhất đều được hình thành ở bậc mầm non, thậm chí sớm hơn. Chúng ta mong muốn người Việt Nam sống khoẻ, tuổi thọ cao và để có sức khoẻ ở tuổi già thì cần quan tâm từ bậc bé nhất về vấn đề dinh dưỡng, chăm sóc thể chất… Với nhiều lý do, đương nhiên chúng ta cần quan tâm bậc học này”, Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, về sự quan tâm với bậc học mầm non còn nhiều điều cần bàn.

Một số thách thức cụ thể của bậc học được Bộ trưởng đề cập như: chiều sâu kết quả giáo dục mầm non khó tính đếm được về thành tích như các cấp học khác; giáo viên mầm non việc nặng, lương thấp, áp lực nhiều dẫn tới thách thức chăm lo đội ngũ đảm bảo về số lượng, chất lượng, yên tâm công tác phát triển chuyên môn. Bên cạnh đó, mạng lưới giáo dục mầm non phân tán, đa dạng loại hình, khó kiểm soát về đảm bảo chất lượng, tiềm ẩn phát sinh về an toàn rất cao.

Đối với thách thức về việc còn trên 15% trường tạm, chưa kiên cố hoá, Bộ trưởng cho rằng, tiềm ẩn sau đó là sự bất bình đẳng giáo dục cấp mầm non. 

“Chúng ta đang hướng tới chuẩn bị phổ cập 3 - 4 tuổi, sẽ cần thêm nhiều chỗ học cho trẻ. Khi phổ cập 5 tuổi, nhiều nơi đã dành trường học lớp 4 tuổi cho 5 tuổi. Do đó, phổ cập mầm non 3 - 4 tuổi sẽ là thách thức lớn nếu không có sự chuẩn bị. Nhưng đây cũng là cơ hội”, Bộ trưởng nhận định. Đồng thời, Bộ trưởng cũng lưu ý về một số thách thức khác như chuẩn bị điều kiện để triển khai chương trình giáo dục mầm non mới, thách thức trong chuyển đổi số ở bậc học này.

Từ phân tích hàng loạt thách thức và lưu ý, Bộ trưởng yêu cầu cần có sự đổi mới trong nội bộ, sự quan tâm hơn trong nội bộ ngành với cấp mầm non. Trong đó, cần thực hiện mạnh mẽ cải cách hành chính để thiết thực giảm áp lực cho giáo viên, cán bộ quản lý bậc học mầm non.

Bộ trưởng cũng đề nghị cán bộ, giáo viên cấp học mầm non tham gia tích cực vào xây dựng Luật Nhà giáo, trong đó có nội dung bảo vệ nhà giáo. Các Sở GD-ĐT tranh thủ chương trình phổ cập, chương trình mục tiêu quốc gia… để từng bước kiên cố hoá và hướng tới hiện đại hoá cơ sở vật chất.

Bên cạnh đó, cần tăng cường kiểm tra giám sát, đặc biệt là các nhóm lớp. Tập trung phân tích chính sách, những điểm còn mâu thuẫn chồng chéo về chính sách cần tập hợp, cùng lên tiếng phân tích để kiên trì thuyết phục điều chỉnh.

Năm học 2023 - 2024 tăng 6.646 giáo viên mầm non

Theo Vụ trưởng Vụ Giáo dục Mầm non, Bộ GD-ĐT Nguyễn Bá Minh, trong năm học 2023 - 2024, các điều kiện đảm bảo chất lượng ở bậc học mầm non chuyển biến tích cực. Phòng học kiên cố tăng 2.664, phòng học tạm giảm 689, phòng học nhờ/mượn giảm 491; cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đồ dùng, đồ chơi được quan tâm đầu tư.

Công tác phát triển đội ngũ được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là công tác tuyển dụng và đào tạo, bồi dưỡng nâng chuẩn về trình độ đào tạo. Trong đó, tăng 6.646 giáo viên; giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo cao đẳng sư phạm trở lên 91,3%, tăng 4,0%; trên chuẩn đạt 67,6%, tăng 2,5%; giáo viên chưa đạt chuẩn về trình độ đào tạo còn 8,7%, giảm 4,0%.

Công tác phát triển mạng lưới trường, lớp, đầu tư cơ sở vật chất tiếp tục được quan tâm và triển khai hiệu quả, tăng 4.891 nhóm/lớp, giảm được 1.283 điểm trường lẻ. Tỷ lệ huy động trẻ tăng, nhà trẻ 34,6%, tăng 2,5%; mẫu giáo đạt 93.6%, tăng 0,5%.

Công tác cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành, tuyển sinh, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ, công khai chất lượng giáo dục được thực hiện hiệu quả.

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, song giáo dục mầm non vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Chính sách xã hội hoá đối với giáo dục mầm non mặc dù đã được quan tâm nhưng còn nhiều bất cập, chưa đủ mạnh để huy động nguồn lực xã hội phát triển giáo dục mầm non. Đầu tư công cho giáo dục mầm non còn gặp khó khăn. Công tác quy hoạch, đầu tư tại nhiều địa phương chưa theo kịp nhu cầu phát triển và nhu cầu đưa trẻ đến trường của nhân dân.

Địa phương kiến nghị có chế độ ưu đãi kịp thời đối với giáo viên trẻ mới ra trường

Tại Hội nghị, đại diện các Sở GD-ĐT đã trao đổi, đóng góp ý kiến về dự thảo chương trình giáo dục mầm non mới, kiến nghị cơ chế chính sách cho đội ngũ giáo viên, chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn của các địa phương.

Là đơn vị thực hiện thí điểm chương trình giáo dục mầm non mới, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Bắc Giang Nguyễn Văn Thêm cho biết, Sở đã triển khai một số hoạt động nhằm từng bước chuẩn bị điều kiện thực hiện thí điểm Chương trình giáo dục mầm non mới. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay đến từ việc thiếu giáo viên, khó khăn trong tuyển dụng giáo viên mầm non.

Do đó Sở GD-ĐT Bắc Giang kiến nghị Bộ GD-ĐT tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn để các đơn vị được tham gia thí điểm hiểu về Chương trình giáo dục mầm non mới và quy trình thí điểm; hỗ trợ kịp thời về các điều kiện trong quá trình triển khai thí điểm; có chế độ ưu đãi kịp thời đối với giáo viên trẻ mới ra trường nhằm thu hút nguồn nhân lực tham gia tuyển dụng để đảm bảo đủ định biên giáo viên/lớp theo quy định.

Liên quan đến chính sách xã hội hóa trong giáo dục, Trưởng phòng giáo dục mầm non và tiểu học, Sở GD-ĐT Bến Tre Nguyễn Thị Thanh Bình chia sẻ, trong quá trình thực hiện, địa phương gặp một số khó khăn trong xác định danh mục khoản thu, chế độ cho giáo viên tiếng Anh. Thực tế trong công tác tổ chức bán trú cho trẻ em mầm non cần nhiều nhu cầu, nhưng không đồng nhất với chính sách, dẫn tới khó thực hiện.

Sở GD-ĐT Bến Tre mong muốn Bộ GD-ĐT phối hợp với các Bộ, ban ngành, điều chỉnh hệ thống văn bản, đảm bảo tính thống nhất, ban hành các danh mục sát với hoạt động mang tính đặc thù của giáo dục mầm non.

Trưởng phòng Giáo dục thường xuyên và Giáo dục mầm non, Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Thu Hà đề nghị Bộ GD-ĐT tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan tham mưu cho Chính phủ bổ sung chỉ tiêu biên chế cho các tỉnh/thành phố để các địa phương tuyển dụng bổ sung giáo viên mầm non, đáp ứng yêu cầu chăm sóc, giáo dục trẻ đảm bảo định mức theo quy định.

Đồng thời, kiến nghị bổ sung các chính sách phát triển giáo dục mầm non như chính sách thu hút, hỗ trợ cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên cấp học mầm non; chính sách hỗ trợ cho trẻ em mầm non; Chính sách phát triển giáo dục mầm non ngoài công lập.

3 nhóm vấn đề cần triển khai

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thị Kim Chi ghi nhận những kết quả, nỗ lực, thành tích của giáo dục mầm non trong năm học 2023 - 2024. 

Để giáo dục mầm non tiếp tục có những chuyển biến, Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Chi nhấn mạnh đến 3 nhóm vấn đề: công tác tham mưu cơ chế chính sách; thực hiện nhiệm vụ chuyên môn và vấn đề quản lý, quản trị.

Về chính sách, hai nhiệm vụ hết sức quan trọng của ngành là tham mưu Chính phủ trình Quốc hội Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi và Nghị quyết về đổi mới Chương trình giáo dục mầm non. Cùng với đó, quan tâm tăng thu nhập của đội ngũ giáo viên trên cơ sở lương cơ bản mới, phụ cấp và chính sách hỗ trợ của địa phương để thầy cô yên tâm công tác. Thứ trưởng cũng đề cập tới vấn đề xã hội hóa và quy hoạch mạng lưới trường lớp với giáo dục mầm non.

Với thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Chi nhấn mạnh hai từ khóa là “vận động” và “an toàn”. Vận động để cải thiện thể trạng, thể lực, rèn luyện thể chất, từ đó phát triển trí tuệ và các kỹ năng cho trẻ. An toàn từ vệ sinh thực phẩm đến nuôi dưỡng chăm sóc... Từ đó, thực hiện tốt nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ.

Về quản lý, quản trị, Thứ trưởng cho rằng, cần thay đổi nhận thức, vị thế, sự quan tâm đối với giáo dục mầm non, trước hết là trong nội bộ ngành.

"Cùng với đòi hỏi quyền lợi chính đáng thì chính chúng ta phải tự trưởng thành để đáp ứng yêu cầu, kỳ vọng của phụ huynh, của xã hội, tránh xảy ra vi phạm, sai sót đáng tiếc. Đồng thời, từng người phải làm đúng vị trí việc làm, đúng chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền", Thứ trưởng Nguyễn Thị Kim Chi nói.