Giảm âu lo bằng cách kích thích một dây thần kinh quan trọng

Trong thời đại phát triển ngày nay, xu hướng tìm kiếm các biện pháp giúp sống khoẻ, giảm lo âu ngày càng trở nên phổ biến. Từ việc bổ sung thực phẩm chức năng, cho đến các hoạt động như thiền định, ngâm mình trong nước lạnh và viết nhật ký… ai cũng muốn tìm câu trả lời để thoát khỏi những cảm giác sợ hãi và lo lắng, quản lý sức khoẻ tâm thần của mình.

Giải pháp mới và hứa hẹn nhất cho vấn đề lo âu này đã được các nhà khoa học tìm ra, đó chính là kích thích dây thần kinh phế vị - dây thần kinh dài nhất trong cơ thể con người, còn được gọi là “siêu xa lộ thông tin điện” hai chiều. Nó chạy từ đầu đến tim, phổi và các cơ quan trong ổ bụng. Là một phần của hệ thần kinh phó giao cảm, nó giúp kiểm soát các chức năng tự động của cơ thể như thở, tiêu hóa và nhịp tim, nhưng có thể mở rộng ảnh hưởng sang cả tâm trạng và khả năng miễn dịch của cơ thể. Khi được kích thích, dây thần kinh phế vị có thể giúp chuyển từ trạng thái căng thẳng sang trạng thái thư giãn, nghỉ ngơi.

Tầm quan trọng của dây thần kinh phế vị

Trong thế kỷ 20, người ta không quan tâm tới dây thần kinh phế vị. Tuy nhiên, ngày nay, nhờ những tiến bộ trong nghiên cứu, các nhà khoa học tin rằng việc khai thác “sức mạnh” của dây thần kinh này có khả năng điều trị một loạt các vấn đề: cải thiện sức khỏe đường ruột và giảm viêm, điều trị trầm cảm, giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở gan và tuyến tụy, tăng cường chức năng thận và bàng quang, hạ huyết áp, chống lại tình trạng mệt mỏi mãn tính, giảm béo phì, tăng chất lượng giấc ngủ…và làm dịu sự lo âu.

Dù vậy, bác sĩ phẫu thuật thần kinh Kevin J. Tracey - một trong những chuyên gia hàng đầu thế giới về kích thích dây thần kinh phế vị - cho rằng vẫn còn phải thận trọng trước khi đưa ra kết luận.

“Cần làm rõ rằng tất cả chúng ta đều có rất nhiều dây thần kinh phế vị, vì có hai bó sợi lớn chạy dọc mỗi bên cổ. Các bó này chứa tổng cộng 200.000 dây thần kinh phế vị và mỗi dây có một đích đến và chức năng cụ thể. Chúng ta đang bắt đầu tìm hiểu về chức năng của chúng, nhưng chúng ta vẫn chưa thể nắm được tất cả thông tin về cách chúng vận hành và hiệu quả trong điều trị các vấn đề về sức khoẻ”.

Nhưng ông tin rằng vẫn còn chỗ cho sự lạc quan: “Có tiềm năng to lớn, bắt nguồn từ những nghiên cứu về việc kích thích cụ thể các dây thần kinh phế vị riêng lẻ có thể giúp giảm hẳn tình trạng viêm”.

Tiến sĩ Dani Gordon, Giám đốc Y khoa tại Phòng khám Phục hồi chức năng London cũng lạc quan không kém. Bà cho rằng, kích thích dây thần kinh phế vị có thể góp phần cải thiện sức khỏe tâm thần (bao gồm cả chứng lo âu), và “mặc dù không phải là phương pháp chữa khỏi tất cả, nhưng việc phát triển một hệ thần kinh được kích thích nhiều hơn chắc chắn sẽ hữu ích. Việc khai thác các kỹ thuật kích thích dây thần kinh phế vị có thể mang lại kết quả có lợi”.

Kích thích dây thần kinh phế vị như thế nào?

Nếu bạn muốn giảm cảm giác lo âu, chống trầm cảm, đây là những cách có thể kích thích dây thần kinh phế vị ngay tại nhà:

1. Tập thở

Bài tập này tưởng chừng cơ bản nhưng chìa khóa ở đây là luyện tập thở bằng cơ hoành, hay thở bằng bụng – một kỹ thuật kích thích các dây thần kinh phế vị.

Bạn có thể ngồi hoặc nằm thoải mái, thả lỏng vai. Hít vào bằng mũi trong 4-5 giây, đồng thời phình bụng lên, sau đó thở ra từ từ bằng đường miệng trong 6-7 giây, nhẹ nhàng co cơ bụng để đẩy hết không khí ra ngoài. Bài tập này cần được thực hiện chậm khi cơ thể đang ở trạng thái thư giãn nhất.

Tiến sĩ Dani Gordon cho biết: “Dây thần kinh phế vị chạy qua cơ hoành và việc tập luyện cơ này giúp kích thích hệ thống. Nhiều người trong chúng ta không tập luyện cơ này đủ, đặc biệt là những người mắc chứng lo âu mãn tính đôi khi hay có kiểu thở nông khi bị căng thẳng, khiến họ cảm thấy tệ hơn. Lời khuyên của tôi dành cho mọi người là hãy bắt đầu chỉ với một phút mỗi ngày và tăng lên dần dần”.

2. Chế độ ăn uống

Dây thần kinh phế vị có khả năng ổn định nhịp tim. Vì dây thần kinh này kết nối ruột với não, nên chế độ dinh dưỡng có tác động đáng kể đến khả năng điều hòa nhịp tim của chúng. Khi bạn có một chế độ ăn uống tốt và dây thần kinh phế vị hoạt động tốt, nếu nhịp tim của bạn tăng lên do căng thẳng, dây thần kinh phế vị sẽ điều hòa nhịp tim.

Các nhà khoa học khuyến nghị, thực hiện chế độ ăn Địa Trung Hải giàu axit béo omega-3 chính là chìa khóa để giữ cho hệ thần kinh - và dây thần kinh phế vị của bạn - khỏe mạnh. Bạn có thể bổ sung vào bữa ăn của mình các thực phẩm như: cá béo (cá hồi, cá thu và cá mòi), các loại hạt (quả óc chó, hạt chia) và ngũ cốc nguyên hạt giàu chất xơ (gạo lứt và hạt diêm mạch).

“Chế độ ăn uống đóng vai trò trong chức năng và sự cân bằng của hệ thần kinh. Đối với những người bị rối loạn đường ruột mãn tính hay bị lo âu, chế độ ăn uống lành mạnh có thể cải thiện các triệu chứng bệnh này”, Tiến sĩ Dani Gordon khẳng định.

3. Liệu pháp nước lạnh

Ngâm cơ thể trong bồn tắm nước lạnh (nước đá) sẽ mang lại nhiều lợi ích, trong đó có kích thích dây thần kinh phế vị.

Việc ngâm cơ thể trong nước lạnh sẽ kích hoạt các dây thần kinh bằng cách gửi một thông điệp đến não rằng bạn đang gặp nguy hiểm, từ đó giải phóng hormone norepinephrine từ tuyến thượng thận, giúp bạn cảm thấy cân bằng và thư giãn hơn.

Tuy nhiên, thay vì ngâm toàn bộ cơ thể trong nước đá quá lạnh, các nhà khoa học gợi ý rằng bạn có thể vẫn đạt được kết quả tương tự bằng cách nín thở ngâm mặt trong nước đá trong thời gian ngắn.

Tiến sĩ Gordon cho biết: “Chỉ cần ngâm mặt vào nước lạnh có thể mang lại sự thay đổi tạm thời về tâm trạng cho một số người, dù đối với những người mắc chứng lo âu kéo dài thì phương pháp này có thể không hiệu quả ngay lập tức. Nói chung, ngâm toàn thân trong nước lạnh sẽ mang lại nhiều hiệu quả hơn khi kết hợp với việc xông hơi và/hoặc tập thở”.