Điều chỉnh chính sách dân số

Giải bài toán mức sinh thấp và già hóa dân số

Theo các chuyên gia, mức sinh giảm và già hóa dân số nhanh đang đe dọa nguồn nhân lực và tăng trưởng bền vững của Việt Nam. Xu hướng kết hôn muộn, sinh ít con do áp lực kinh tế và thay đổi lối sống khiến tỷ lệ sinh xuống thấp, đặc biệt ở đô thị. Trước tình hình này, Việt Nam đang có những điều chỉnh về mặt chính sách dân số, khuyến khích sinh con, cải thiện phúc lợi xã hội và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Nhiều thách thức cho thị trường lao động

Việt Nam hiện có hơn 100 triệu dân, chiếm 1,24% dân số thế giới, đứng thứ 15 trên toàn cầu. Đây là một nguồn lực quan trọng để phát triển đất nước, nhưng đồng thời cũng đối diện với một thực tế đáng lo ngại: Tốc độ già hóa dân số đang diễn ra rất nhanh, đặt ra thách thức lớn đối với thị trường lao động trong những thập kỷ tới.

Theo Tổng cục Thống kê, hiện nay, lực lượng lao động trong độ tuổi từ 15 đến 64 chiếm trên 60% tổng dân số, tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, giai đoạn dân số vàng của Việt Nam chỉ kéo dài thêm khoảng một thập kỷ nữa trước khi bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đây là bài toán cần được giải quyết ngay từ bây giờ để tránh nguy cơ thiếu hụt lao động trầm trọng trong tương lai.

TS. Phạm Vũ Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Dân số - Bộ Y tế nhận định, Việt Nam đang đối mặt với tốc độ già hóa dân số nhanh chóng. Hiện nay, khoảng 12% dân số là người cao tuổi (trên 60 tuổi); con số này dự kiến sẽ vượt 20% vào năm 2035.

Theo đó, Việt Nam chỉ mất chưa đầy 25 năm để chuyển từ dân số trẻ sang dân số già, nhanh hơn nhiều so với các nước châu Âu như Pháp (mất 100 năm) hay Thụy Điển (80 năm). Điều này tạo ra áp lực rất lớn lên hệ thống an sinh xã hội, quỹ hưu trí và nhu cầu chăm sóc sức khỏe. Bên cạnh già hóa dân số, mức sinh ở Việt Nam cũng đang giảm mạnh, đặc biệt tại các đô thị lớn.

Việt Nam đang có những điều chỉnh về mặt chính sách dân số, khuyến khích sinh con, cải thiện phúc lợi xã hội và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Việt Nam đang có những điều chỉnh về mặt chính sách dân số, khuyến khích sinh con, cải thiện phúc lợi xã hội và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực

Theo Tổng cục Thống kê, tổng tỷ suất sinh hiện chỉ còn 1,91 con/phụ nữ, thấp hơn mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Ở TP. Hồ Chí Minh, tỷ suất sinh đã giảm xuống mức đáng báo động, chỉ còn 1,39 con/phụ nữ, tương đương với các quốc gia có mức sinh thấp nhất thế giới như Nhật Bản và Hàn Quốc.

Nguyên nhân chính dẫn đến mức sinh giảm thấp trong những năm gần đây là do sự cải thiện điều kiện sống, nâng cao trình độ học vấn và thay đổi tư duy của người trẻ. Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ngày càng có xu hướng ưu tiên phát triển sự nghiệp, tìm kiếm việc làm tốt hơn, có thu nhập cao hơn và tận hưởng cuộc sống. Điều này dẫn đến việc kết hôn muộn, sinh con muộn hoặc sinh ít con.

Ngoài ra, sức ép kinh tế cũng là một rào cản lớn. Chi phí sinh hoạt, nhà ở, nuôi dưỡng và giáo dục con cái ngày càng tăng khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ chọn cách sinh ít con hoặc không sinh con. Xu hướng này kéo dài có thể dẫn đến thiếu hụt lao động, suy giảm quy mô dân số, đẩy nhanh tốc độ già hóa và gia tăng dòng di cư, ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của đất nước.

Chuyển đổi chính sách dân số để thích ứng với thực tiễn

Trước thực trạng già hóa nhanh và mức sinh giảm mạnh, Việt Nam đang có những điều chỉnh quan trọng trong chính sách dân số. Đặc biệt mới đây, Bộ Chính trị giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương tham mưu, sửa đổi các quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đồng thời chủ động sửa đổi Hướng dẫn số 05/2022 theo hướng không xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ ba trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật (không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật).

Bộ Chính trị giao Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo Đảng ủy Bộ Y tế nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Bộ Chính trị và ý kiến của các cơ quan liên quan (có văn bản tổng hợp và góp ý chi tiết kèm theo) để hoàn thiện Kết luận của Bộ Chính trị trình Thường trực Ban Bí thư xem xét, ban hành. Giao Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ phối hợp lãnh đạo, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Dân số theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng trong năm 2025.

Hiện nay, Cục Dân số - Bộ Y tế đang tiến hành rà soát các chính sách dân số và xây dựng báo cáo về thực trạng và xu hướng mức sinh tại Việt Nam, đồng thời đề xuất các chính sách trong dự án Luật Dân số. Ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số cho biết, các nhóm chính sách cơ bản đang được xây dựng trong dự án Luật Dân số như: Duy trì mức sinh thay thế; giảm mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao sức khỏe dân số và lồng ghép các yếu tố dân số vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, quy định quyền và nghĩa vụ của cặp vợ chồng, cá nhân trong việc sinh con, bao gồm quyết định thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh.

Bên cạnh việc duy trì mức sinh hợp lý, theo các chuyên gia, Việt Nam cần có chiến lược để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; cải thiện hệ thống giáo dục, đào tạo nghề, thúc đẩy học tập suốt đời và cập nhật kỹ năng công nghệ là những yếu tố then chốt giúp người lao động thích ứng với thị trường lao động trong tương lai.

Ngoài ra, chính sách lao động linh hoạt cũng cần được triển khai, như tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính cho các cặp vợ chồng sinh đủ hai con, phát triển hệ thống phúc lợi xã hội và hỗ trợ nhà ở cho gia đình trẻ. Để thích ứng với dân số già, không ít ý kiến cho rằng, Việt Nam có thể học hỏi mô hình “kinh tế tóc bạc” từ Nhật Bản và Hàn Quốc, tận dụng lực lượng lao động cao tuổi và phát triển các dịch vụ chăm sóc người già.

Đời sống

Toàn cảnh chương trình
Đời sống

TV 360 phát động chương trình "Yêu nước theo cách của bạn"

Ngày 25.4, hòa chung không khí hào hùng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025) và 80 năm Quốc khánh Nước CHXHCN Việt Nam (2.9.1945 - 2.9.2025), TV360 - Ứng dụng nội dung số của Tổng Công ty Viễn Thông Viettel chính thức phát động chương trình "Yêu nước theo cách của bạn" với thông điệp: Mỗi người một cách thể hiện, cùng tạo nên bản đồ 360 độ yêu nước đủ đầy, toàn diện và không giới hạn.

Công an Bình Thuận tổ chức nhiều hoạt động văn hóa cho người cai nghiện ma túy
Quốc phòng - An ninh

Công an Bình Thuận tổ chức nhiều hoạt động văn hóa cho người cai nghiện ma túy

Nhằm tạo môi trường sinh hoạt lành mạnh, bổ ích, góp phần nâng cao tinh thần, ý thức trách nhiệm và động lực thay đổi cho người cai nghiện ma túy, Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh Bình Thuận đã tổ chức chuỗi hoạt động văn hóa - văn nghệ tại Cơ sở cai nghiện ma túy của tỉnh.

Luật cần quy định rõ thời hạn để tránh trốn và chậm đóng bảo hiểm. Ảnh: htpldn.
Đời sống

Cần quy định rõ thời hạn để tránh trốn và chậm đóng bảo hiểm thất nghiệp

Để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho người lao động trong lĩnh vực bảo hiểm thất nghiệp, đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông Trần Thị Thu Hằng thống nhất với sự cần thiết ban hành Luật Việc làm (sửa đổi). Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị dự thảo luật cần sửa đổi cụ thể một số nội dung để Luật được hoàn thiện hơn.

Bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt dịp nghỉ lễ 30.4 - 1.5
Xã hội

Bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt dịp nghỉ lễ 30.4 - 1.5

Thực hiện Công điện số 39/CĐ-TTg ngày 17.4.2025 của Thủ tướng Chính phủ về việc bảo đảm trật tự, an toàn giao thông phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân dịp nghỉ lễ 30.4 - 1.5, Bộ Khoa học và Công nghệ đã có công văn số 792/BKHCN-CVT đề nghị các doanh nghiệp viễn thông triển khai một số nội dung để đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt trong dịp nghỉ lễ.

Tháp biểu tượng The Pride cao 68m
Đời sống

Danko Riverside - Kỷ lục sống mới, niềm kiêu hãnh của Bắc Giang

Giữa làn sóng đô thị hóa mạnh mẽ tại Bắc Giang, Danko Riverside vươn lên như bản giao hưởng kiến trúc kiêu hãnh. Với quy hoạch bài bản và tầm nhìn chiến lược, dự án Danko Riverside đang từng bước ghi dấu những “kỷ lục” ấn tượng, góp phần nâng tầm vị thế Bắc Giang trên bản đồ bất động sản Việt Nam.

Tây Nguyên “gồng mình” chống hạn
Đời sống

Tây Nguyên “gồng mình” chống hạn

Tây Nguyên đang bước vào cao điểm mùa khô, tại nhiều địa phương, mực nước sông, suối, hồ chứa công trình thủy lợi đã bắt đầu giảm, nhiều hồ về mực nước chết khiến nông dân “gồng mình” tìm nguồn nước tưới cứu cây trồng.

Dành 834 tỷ đồng tặng quà người có công
Xã hội

Dành 834 tỷ đồng tặng quà người có công

Chủ tịch nước Lương Cường quyết định tặng quà người có công với cách mạng, nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025), 80 năm Ngày thành lập nước (2.9.1945 - 2.9.2025).

Hiệu quả tín dụng chính sách ở Bắc Kạn
Xã hội

Hiệu quả tín dụng chính sách ở Bắc Kạn

Xác định giảm nghèo là yếu tố quan trọng để phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội của địa phương; Đảng bộ, chính quyền tỉnh Bắc Kạn đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, hiệu quả, trong đó có việc tập trung huy động, đầu tư nguồn vốn tín dụng chính sách đến với người dân...

Nghệ An triển khai dự án truyền tải điện gió gần 600 tỷ
Đời sống

Nghệ An triển khai dự án truyền tải điện gió gần 600 tỷ

Dự án đường dây 220kV ĐG Trường Sơn - Đô Lương (đoạn trên lãnh thổ Việt Nam) sau khi đưa vào hoạt động sẽ góp phần truyền tải công suất từ Lào về Việt Nam, giải quyết trực tiếp tình trạng thiếu điện khu vực miền Bắc, tăng cường liên kết lưới điện giữa miền Bắc Việt Nam với nước bạn Lào.

Chủ động cấp điện mùa nắng nóng
Đời sống

Chủ động cấp điện mùa nắng nóng

Trước dự báo thời tiết cực đoan với nhiều đợt nắng nóng kéo dài, nhu cầu sử dụng điện toàn quốc trong những tháng tới dự kiến tăng đột biến. Nhằm chủ động ứng phó với các tình huống phát sinh, Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và Thị trường điện Quốc gia (NSMO) đã xây dựng và triển khai đồng bộ nhiều giải pháp kỹ thuật và tổ chức, bảo đảm nguồn điện ổn định, an toàn, đặc biệt trong dịp lễ 30.4 - 1.5 và cao điểm mùa khô từ tháng 5 đến tháng 7.

Chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH trước ngày nghỉ lễ 30.4 – 1.5
Đời sống

Chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH trước ngày nghỉ lễ 30.4 – 1.5

Thực hiện Công điện của Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo của Bộ Tài chính, Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam vừa có Công văn gửi Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam, BHXH các khu vực, BHXH các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (BHXH các tỉnh) về việc chi trả lương hưu, trợ cấp BHXH của kỳ chi trả tháng 5.2025. Theo đó, hơn 3,3 triệu người hưởng trong toàn quốc sẽ nhận được lương hưu, trợ cấp BHXH hàng tháng từ ngày 25 - 28.4.2025.