Ghép đôi

Câu chuyện về Uber vừa mới được đưa ra chất vấn tại nghị trường, trong phiên đăng đàn của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Cuối buổi, tôi ấn điện thoại gọi một chiếc Uber để về nhà.

Tất cả những người ở 632 thành phố thuộc 82 quốc gia trên thế giới, nơi Uber hiện diện, đều có lý do chính đáng để quan ngại về Uber. Về việc quản lý nó, về thu thuế… và cốt lõi là về ảnh hưởng đến taxi truyền thống.

Tôi chia sẻ với quan ngại đó. Nhưng tôi nghĩ rằng, những người phản đối Uber, hẳn là chưa có nhiều trải nghiệm khi đi Uber. Chuyến Uber của tôi dễ chịu. Cậu tài xế trẻ, khoảng hơn 20 tuổi, lễ phép, và điều quan trọng là từ tòa nhà Quốc hội đến khu vực Cầu Giấy - nhà tôi, chỉ hết 90.000 đồng. Những người dùng như tôi và những người mưu sinh nhờ Uber, đều hưởng lợi.

Có thể là Việt Nam nên phát triển một dịch vụ nội địa tương tự Uber, kiểu như Trung Quốc có Didi, thay vì ngăn cản, cấm đoán.

Câu chuyện không phải chỉ về Uber, mà thực sự nền kinh tế đang vận hành theo hướng không nên và không thể níu kéo những gì truyền thống.

Chẳng hạn như nền kinh tế “ghép đôi” mà tôi mới đọc được.

Nếu bạn có một món đồ cũ, không còn dùng đến nữa, và bạn muốn “ghép đôi” nó với ai đó cần món đồ này, để bạn có thể bán nó đi. Có cơ chế ghép đôi như vậy. Đó là ebay.
Nếu bạn đang tham gia giao thông mà xe có một chỗ ngồi “thừa”, bạn muốn “ghép đôi” chỗ ngồi ấy với ai đó muốn di chuyển. Có cơ chế ghép đôi như vậy: Đó là Uber, Grab.
Thậm chí, nếu nhà bạn có thừa một chỗ để ngủ, bạn có thể “ghép đôi” chỗ ngủ ấy với người cần: Đó là cơ chế ghép đôi của AirBnB...

Và rộng hơn là gig economic. Những người như cậu tài xế Uber tôi kể trên đang tham gia vào gig economic (kinh tế tự do, hay còn gọi là kinh tế tạm thời) - môi trường trong đó những công việc tạm thời là phổ biến, doanh nghiệp sẽ thỏa thuận với người lao động tự do về sự cam kết ngắn hạn giữa đôi bên.

Các tài xế Uber, Grab, những người bán hàng online trên Facebook, các nhiếp ảnh gia, đồ họa, nhân viên IT, kế toán, nhà báo... là những Freelancer (người làm tự do) đang tham gia vào gig economic. Họ sẽ ngày càng đông đảo và có dự báo là gig economic có thể chiếm đến 40% quy mô thị trường việc làm.

Tại sao lại quay lưng với 40% thị trường việc làm cơ chứ?