Ghana - Điểm mới trong chiến lược năng lượng của Mỹ

Được tiếp đón theo đúng nghi thức ngoại giao ngay từ khi bước xuống sân bay quốc tế Kotoka ở thủ đô Accra, ông Obama được báo giới đánh giá là mang theo khá nhiều kỳ vọng vào chuyến thăm châu Phi lịch sử này. Đất nước của 23 triệu dân và nổi tiếng về cacao và vàng cũng vui mừng khi được Tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ ghé qua. Khắp nơi trên đất nước Ghana là sự bày bán cuốn sách “Hy vọng táo bạo” của Obama, là áp phích quảng cáo in hình Obama và Tổng thống Ghana John Atta-Mills với khẩu hiệu “Đối tác vì sự thay đổi”. Có một sự kiện được báo chí khai thác khá nhiều, đó là một lệnh cấm của nhà chức trách thành phố Cape Coast, cách thủ đô Accra khoảng 160 km về phía Tây để thể hiện sự quan tâm tới chuyến thăm của ông Obama. Theo quy định, tất cả các lễ tang vào cuối tuần này sẽ bị hoãn lại. Quan chức Ghana cho biết: “Obama đã ở đây và có lẽ chỉ lần này, nên chúng ta phải tập trung cho sự kiện đó”.

Có vẻ như chuyến thăm là một sự động viên lớn mà Washington dành cho Ghana trước những thành tích về dân chủ và ổn định trong thập kỷ qua, theo đánh giá của Mỹ. Tổng thống Obama cho biết ông muốn tiến hành chuyến thăm châu Phi sau khi tham dự Hội nghị thượng đỉnh G8 là nhằm chứng tỏ châu Phi là sự kết nối trực tiếp với cách tiếp cận chính sách ngoại giao thực chất của Mỹ. Nhưng việc ông Obama lựa chọn Ghana làm chặng dừng chân khiến nhiều nước châu Phi khác thất vọng.

Cha của Obama là một người nhập cư Kenya, nên việc Obama tới Ghana chứ không phải quê hương Kenya khiến dư luận Kenya chán nản. Người Nam Phi thì nói rằng nếu muốn biết về châu Phi, lẽ ra Obama phải tới quê hương. Còn Nigeria phật ý khi Obama không để ý tới một “châu Phi lớn”, với dân số 140 triệu người và giàu nguồn dầu mỏ. Nên người ta lại tò mò muốn biết lý do thực sự khiến Obama chọn Ghana.

Theo ông Patrick Morris, Giám đốc điều hành Tập đoàn dầu lửa Gold Star Resources Corp, một tập đoàn dầu khí có trụ sở ở Vancouver (Canada), chuyến thăm Ghana của ông Obama chứa đựng một chiến lược dầu khí mới của Mỹ liên quan đến châu Phi. Bộ Năng lượng Mỹ từng cam kết vào năm 2020, mỗi năm Mỹ sẽ nhập khẩu trên 770 triệu thùng dầu mỏ của châu Phi. Hội đồng tình báo quốc gia Mỹ cho rằng vào năm 2015, lượng dầu mỏ từ châu Phi nhập cảng Mỹ sẽ chiếm 25% tổng khối lượng dầu nhập khẩu Mỹ, thay cho mức 15% hiện nay. Có thể nói, sự ổn định chính trị ở Ghana, hệ thống đảng chính trị khá dân chủ, môi trường đầu tư khá tích cực... sẽ là những thuận lợi giúp cho mối quan hệ của Mỹ với Ghana gần gũi hơn và Ghana sẽ nhận được những khoản đầu tư của Mỹ. Đổi lại, Nhà Trắng sẽ nhận lại được khá nhiều.

Người ta đặc biệt nhận thấy chiến lược dầu mỏ của Mỹ đối với Ghana khi những gì đạt được tại Hội nghị G8 được coi là “chưa đủ” đối với châu Phi. Kể từ Hội nghị thượng đỉnh ở Canada năm 2002, phát triển châu Phi luôn chiếm vị trí cao trong chương trình nghị sự của G8. Hội nghị năm 2002 đã thông qua Kế hoạch hành động châu Phi, trong khuôn khổ “Đối tác mới vì phát triển châu Phi” (NEPAD). Kế hoạch hành động châu Phi của G8 chủ trương thúc đẩy sự phát triển của châu Phi thông qua quan hệ đối tác được điều phối bởi Cơ chế tương ứng châu Phi (APRM). Theo cơ chế này, các nước châu Phi phải đáp ứng được một số nguyên tắc về điều hành đất nước và đổi lại G8 cam kết tăng cường hỗ trợ châu Phi, thông qua viện trợ, giảm nợ, khuyến khích đầu tư tư nhân, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển xã hội, đồng thời thúc đẩy các nỗ lực vì hòa bình và an ninh ở lục địa Đen này.

Chuyến thăm Ghana của ông Obama trở thành câu trả lời cho cơ chế đó. Có thể, Tổng thống Mỹ sẽ phối hợp với chính quyền và người dân Ghana để giúp họ khai thác những tiềm năng to lớn, tạo ra nhiều việc làm mới thông qua các hợp đồng trong ngành khai thác năng lượng. Chuyến thăm Ghana của ông Obama sẽ là chuyến đi thông minh để tăng cường mối quan hệ và ảnh hưởng của Mỹ với các đồng minh Tây Phi, thiết lập một liên minh mới để khai thác các nguồn lợi tài nguyên ở châu Phi, dù lý do thể hiện bên ngoài chỉ dựa vào những đánh giá tích cực về sự điều hành của chính quyền Ghana.