Gặp lại anh Ba

Ông Đào Nhật Vinh sinh năm 1896, tại làng Hạ Lao, huyện Nam Ninh, Hà Nam Ninh (nay là Nam Định). Thời thanh niên, ông Vinh làm thủy thủ viễn dương cho các con tàu của Pháp. Ông may mắn được gặp anh Ba trên tàu Li-ge từ Argentina ghé về Dakar và làm việc với anh Ba tại đây. Lúc đó, anh Ba đang làm việc trên tàu chở than Sarbon 2-Xi-sác-bon-ni-e. Trên tàu Li-ge có anh Dị từng làm việc với anh Ba. Do mối quen biết đó, anh Dị đã đón anh Ba sang tàu Li-ge. Nhóm thợ trẻ cùng anh Dị, anh Xích và ông Vinh được anh Ba nhận dạy chữ Nho sau mỗi chuyến trở về bến, tranh thủ những ngày ở đất liền. Học được chữ anh Ba dạy, nhưng ông Vinh không theo được con đường anh Ba đi. Quả là đáng tiếc. Ông được anh Ba tổ chức vào Hội những người Việt Nam yêu nước, hoạt động trong nhóm thủy thủ. Cứ mỗi chuyến đi tàu về, ông lại gặp anh Ba, được anh Ba thông báo tin tức của đồng bào trong nước, bị mất mùa, đói kém, sưu cao thuế nặng, công nhân đình công đòi tăng lương, đòi thi hành ngày làm 8 tiếng… Anh Ba còn bày cho ông cách chi tiêu, dành tiền giúp đỡ anh em thợ chưa có việc làm, hoặc góp thành món gửi về nước cho gia đình, bà con. Từ sau sự kiện đòi quyền tự quyết cho Việt Nam bằng bản yêu sách 8 điểm gửi đến cuộc họp gồm các nước đế quốc thắng trận tại Versailles, anh Ba đã nổi tiếng với tên gọi Nguyễn Ái Quốc. Từ anh em thợ thuyền đến các giới làm ăn trên đất Pháp, cũng như người Việt sống lưu lạc trên các cảng lớn ở một số nước mà ông Vinh ghé, đều sung sướng có một người Việt Nam như Nguyễn Ái Quốc, dám đương đầu đòi quyền sống cho dân mình, nước mình ngay ở thủ đô của Pháp...

Bức ảnh gia đình ông đào Nhật Vinh chụp cùng Bác Hồ và thành viên Chính phủ VNDCCH

Ủy ban Tổng đại diện Việt kiều đã ra đời ngay ở Paris để lo việc tổ chức bà con người Việt sinh sống trên đất Pháp đón Bác Hồ và phái đoàn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do ông Phạm Văn Đồng dẫn đầu đến dự hội nghị Fontainebleau. Chúng tôi đang háo hức chờ đợi thì có tin: Hồ Chủ tịch chưa tới Paris ngay mà ghé Biarritz, thị trấn ở Tây Nam nước Pháp. Anh em thủy thủ từng gần gũi với anh Ba liền lên đường đến Biarritz. Tôi đưa cả vợ con đi Biarritz đón Bác. Trên đường đi, tôi tự hỏi: mình gặp anh Ba từ hồi ở Dakar đã gần ba chục năm và lần cuối cùng gặp anh Ba ở Paris đến năm 1946 cũng đã hơn 23 năm, Bác còn nhớ những người quen từ lứa tuổi thanh niên không? Mấy chục năm đi khắp đất trời Âu, Mỹ, trải qua muôn nỗi gian truân vì mục đích cao cả giành độc lập cho dân tộc, tự do hạnh phúc cho nhân dân, Bác chẳng còn thời giờ nghĩ đến bản thân thì còn đâu mà nhớ đến các bạn thời trai trẻ. Nhưng băn khoăn ấy của tôi đã tiêu tan ngay phút ban đầu gặp lại Người ở Biarritz.

Chúng tôi được Bác tiếp tại khách sạn Carleton. Anh em thủy thủ vây quanh Bác. Phút giây gặp lại anh Ba, người anh cả của hàng ngũ thủy thủ chúng tôi, nay là vị cứu tinh của dân tộc, người khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tôi trào nước mắt vì hạnh phúc. Tôi ngắm Bác không chớp mắt. Mái tóc đen và dày nay đã hoa râm, bộ râu tơ đã lốm đốm bạc, gò má hơi cao nhưng hai mắt vẫn sáng như ngày tôi mới gặp. Bác đã nhận ra tôi. Tôi bước ra khỏi đám đông, Bác ôm choàng lấy tôi và con gái tôi...

Một hôm Bác cho anh em chúng tôi đưa cả vợ con đi theo Bác ra chơi ngoài bờ biển Biarritz. Mọi người không dám đi ngang hàng mà đều lùi lại phía sau Bác. Thấy vậy Bác khoát tay gọi: bãi biển rộng thế này, chúng ta cùng đi ngang hàng với nhau, sao phải sắp xếp người trước, người sau làm gì. Chính khoảnh khắc ấy tôi cùng gia đình đã vinh dự được chụp ảnh với Bác và các thành viên Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa...

Bức ảnh chụp cùng Bác Hồ ở bãi biển Biarritz là bức ảnh duy nhất ông Vinh cất giữ được. Những năm cuối đời, ông Đào Nhật Vinh về nước sống ở TP Hồ Chí Minh. Ông qua đời ngày 30.12.1985, hưởng thọ 90 tuổi.

Lược ghi theo tài liệu của gia đình ông Trần Nhương