Gắn phòng chống rửa tiền với chống tài trợ khủng bố

Cũng sau sự kiện 11.9.2001, Lực lượng Đặc nhiệm tài chính quốc tế (FATF) đã mở rộng sứ mệnh của mình bao gồm thêm nỗ lực chống tài trợ khủng bố trên phạm vi toàn thế giới. Đồng thời với việc soạn thảo 9 Khuyến nghị đặc biệt về chống tài trợ cho khủng bố, FATF tuyên bố rằng: 9 khuyến nghị đặc biệt kết hợp với 40 khuyến nghị về chống rửa tiền, tạo thành một khuôn khổ cơ bản cho việc ngăn ngừa, phát hiện và chống cả rửa tiền lẫn tài trợ cho khủng bố. Tiếp theo đó, lần sửa đổi gần đây nhất vào tháng 2.2012, FATF đã hợp nhất 40 khuyến nghị về chống rửa tiền và 9 khuyến nghị đặc biệt về chống tài trợ khủng bố thành 40 khuyến nghị mới không thể tách rời, nhằm điều chỉnh một cách thống nhất cả hoạt động chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Điều đó chứng tỏ rõ quan điểm của Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế về sự gắn kết chặt chẽ giữa hai hoạt động này và sự cần thiết phải áp dụng một cách thống nhất các biện pháp phòng chống rửa tiền và phòng, chống tài trợ khủng bố.

Ngày 31.10.2002, Nga tiến hành sửa đổi Luật Phòng, chống rửa tiền Lần sửa đổi này chỉ tiến hành xử lý trên phương diện kỹ thuật lập pháp, thay đổi tên gọi của đạo luật thành Luật Phòng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố, đưa thêm cụm từ “chống tài trợ khủng bố” vào tên các Chương 2, Chương 4 cũng như các điều, khoản cụ thể có liên quan. Ngoài ra, trong Điều 5, có sửa đổi và mở rộng phạm vi của các tổ chức tài chính, cụ thể bao gồm 8 loại tổ chức sau đây: tổ chức tín dụng; cá nhân tổ chức chuyên môn trên thị trường chứng khoán; công ty bảo hiểm và các công ty cho thuê tài chính; đơn vị bưu chính và thông tin liên bang; công ty cầm đồ, thế chấp; tổ chức mua bán kim loại quý, đá quý; các công ty tổ chức đua ngựa, xổ số và các loại trò chơi có thưởng khác; các cơ quan quản lý các quỹ đầu tư và các quỹ trợ cấp phi chính phủ.

Mặc dù dưới góc độ khoa học tội phạm học, rửa tiền, tài trợ khủng bố và khủng bố là ba tội phạm độc lập và riêng biệt. Tuy nhiên, nếu xét về đặc điểm hình sự tội phạm, về phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm và cách thức tổ chức các hoạt động phòng ngừa và đấu tranh thì giữa tài trợ khủng bố và rửa tiền lại có nhiều điểm tương đồng hơn là giữa tài trợ khủng bố và bản thân hoạt động khủng bố. Trên thực tế, các thủ đoạn được sử dụng để rửa tiền cũng tương tự như các thủ đoạn được dùng để che giấu nguồn gốc các khoản tiền sử dụng cho mục đích tài trợ khủng bố. Do vậy, các biện pháp phòng, chống tài trợ khủng bố (chứ không phải là các biện pháp phòng, chống khủng bố), về cơ bản, cũng bao gồm việc nhận biết khách hàng, báo cáo các giao dịch đáng ngờ, phong tỏa, tịch thu tài sản, hợp tác quốc tế và các quy định liên quan đến chuyển tiền điện tử, chuyển tiền thay thế giống như các quy định về phòng chống rửa tiền. Chính vì những đặc điểm tội phạm học tương đồng nêu trên, nên các nước như Liên bang Nga, Australia… mặc dù đều có luật chống khủng bố riêng, nhưng vấn đề tài trợ khủng bố vẫn được quy định trong Luật Phòng, chống rửa tiền.

Dưới góc độ kỹ thuật lập pháp, việc đưa rửa tiền và tài trợ khủng bố vào điều chỉnh trong cùng một đạo luật sẽ tạo thành một khung pháp lý thống nhất cho hai loại tội phạm có liên quan chặt chẽ, hình thức, thủ đoạn tương đồng, đồng thời, khi xây dựng Luật Chống khủng bố sẽ tránh được việc lặp lại không cần thiết các quy định tương tự để phòng, chống tài trợ khủng bố như: nhận biết khách hàng, báo cáo các giao dịch đáng ngờ, phong tỏa, tịch thu tài sản, hợp tác quốc tế và các quy định liên quan đến chuyển tiền điện tử, chuyển tiền thay thế giống như các quy định về phòng, chống rửa tiền.

Tiếp theo, ngày 28.7.2004, nước Nga thông qua Đạo luật số 88-FZ, tiếp tục sửa đổi lần thứ hai Luật Phòng, chống rửa tiền và chống tài trợ khủng bố. Tại Điều 5 đã quy định thêm loại tổ chức tài chính thứ 9 là tổ chức trung gian môi giới mua bán bất động sản. Luật sửa đổi cũng bổ sung thêm quyền từ chối mở tài khoản của các tổ chức tài chính, đồng thời bổ sung Khoản 7.1 quy định “quyền và nghĩa vụ của một số cá nhân khác”. Theo đó, những người hành nghề luật sư, công chứng viên, những nhân viên cung cấp các dịch vụ kế toán, kiểm toán và các dịch vụ pháp lý khác, khi họ đại diện danh nghĩa của khách hàng, hoặc vì quyền lợi của khách hàng mà tiến hành các hoạt động liên quan đến tiền, tài sản, cũng phải thực hiện các nghĩa vụ nhận biết khách hàng, thiết lập cơ chế kiểm soát nội bộ, nghĩa vụ lưu trữ hồ sơ... như quy định tại Điều 7 đối với các tổ chức tài chính.

Lần sửa đổi cuối cùng gần đây nhất (năm 2008, Luật số 275-FZ) đã bổ sung thêm quy định về nhận biết khách hàng là những người có ảnh hưởng chính trị vào trong các quy định về nhận biết và cập nhật thông tin khách hàng.

Có thể thấy, trải qua một quá trình hơn 10 năm trong lịch sử lập pháp về chống rửa tiền, các quy định về PCRT của Liên bang Nga không ngừng được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện, đáp ứng những yêu cầu của thực tiễn phát triển đất nước, đồng thời đưa hệ thống pháp luật của nước Nga về chống rửa tiền đạt tới các chuẩn mực quốc tế.