Gần 300.000 sinh viên Trung Quốc có nguy cơ bị trục xuất khỏi Mỹ

Cơn địa chấn về học thuật và kinh tế

Ông Rubio cho biết Bộ Ngoại giao cũng sẽ sửa đổi tiêu chí cấp thị thực để tăng cường giám sát tất cả các đơn xin thị thực trong tương lai từ Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc). “Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ sẽ làm việc với Bộ An ninh Nội địa để tích cực thu hồi thị thực của sinh viên Trung Quốc”, ông nói.

Nếu được áp dụng, quyết định này có thể đẩy gần 300.000 sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Hoa Kỳ đứng trước bờ vực bị trục xuất.

Ngoài ra quyết định này cũng sẽ đưa đến những tác động kinh tế nghiêm trọng. Sinh viên Trung Quốc chiếm gần một phần tư tổng số sinh viên quốc tế tại Hoa Kỳ và việc loại trừ đột ngột của họ không chỉ đe dọa đến tính mạng và ước mơ học tập mà còn đe dọa đến nguồn tài chính của các trường đại học Hoa Kỳ. Các tổ chức dựa vào sinh viên quốc tế học phí toàn phần hiện phải đối mặt với tình trạng thâm hụt ngân sách lớn, khả năng cắt giảm chương trình và nguồn tài trợ nghiên cứu bị suy yếu.

Theo Bộ Thương mại Hoa Kỳ, sinh viên quốc tế - Ấn Độ và Trung Quốc chiếm 54% - đã đóng góp hơn 50 tỷ USD cho nền kinh tế Hoa Kỳ vào năm 2023.

“Đây không chỉ là chính sách thị thực mà còn là cơn địa chấn về học thuật và kinh tế”, một cán bộ tuyển sinh cấp cao tại một trường đại học công lập lớn cho biết.

Hiệu ứng lan tỏa của cuộc đàn áp vượt ra ngoài khuôn viên trường. Sinh viên ở Hoa Kỳ mô tả nỗi sợ hãi và bối rối ngày càng tăng, một số chuẩn bị bỏ học giữa chừng. Nhiều người nói rằng họ cảm thấy bị gắn mác bất công là mối đe dọa an ninh quốc gia, và những người khác sợ bị trả thù vì lên tiếng.

“Tôi không phải là người theo chính trị. Tôi đến đây để học về robot. Bây giờ tôi không biết liệu mình có bị trục xuất vào tuần tới không”, một sinh viên tốt nghiệp tại MIT, người yêu cầu không nêu tên vì lý do an toàn, cho biết.

Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đã tìm cách đẩy mạnh trục xuất và thu hồi thị thực du học như một phần trong những nỗ lực rộng lớn nhằm thực hiện chương trình nghị sự cứng rắn về nhập cư. Quyết định tạm dừng loại thị thực này, với hơn 400.000 lượt cấp trong năm tài chính 2024, sẽ đánh dấu sự thay đổi trong nỗ lực của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng đang cân nhắc một chính sách yêu cầu tất cả sinh viên nước ngoài nộp đơn xin du học tại Hoa Kỳ phải trải qua quá trình sàng lọc phương tiện truyền thông xã hội. "Quyết định có hiệu lực ngay lập tức, để chuẩn bị cho việc mở rộng hoạt động sàng lọc và thẩm định phương tiện truyền thông xã hội bắt buộc, các bộ phận lãnh sự không nên thêm bất kỳ suất xét duyệt thị thực du học hoặc trao đổi (F, M và J) nào cho đến khi có hướng dẫn mới được ban hành, mà chúng tôi dự kiến ​​sẽ ban hành trong những ngày tới", thông báo của Bộ Ngoại giao Mỹ nêu rõ.

Trung Quốc cũng là tâm điểm của cuộc chiến thương mại toàn cầu mà Tổng thống Trump đang phát động - cuộc chiến đã làm đảo lộn thị trường tài chính, chuỗi cung ứng và thúc đẩy rủi ro suy thoái kinh tế toàn cầu. Quyết định hủy thị thực du học Trung Quốc được đưa ra mặc dù căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gần đây đã tạm lắng xuống.

Mối quan hệ của các trường đại học với Trung Quốc trong tầm ngắm

Tuyên bố của Ngoại trưởng Rubio không nêu chi tiết về phạm vi của quyết định thu hồi thị thực. Nhưng ngay cả một số lượng tương đối nhỏ cũng có thể làm gián đoạn dòng sinh viên Trung Quốc tìm kiếm giáo dục đại học ở Hoa Kỳ bắt đầu vào cuối những năm 1970.

Những thập kỷ gần đây, ​​Hoa Kỳ trở thành điểm đến được nhiều sinh viên Trung Quốc lựa chọn để tìm kiếm một giải pháp thay thế cho hệ thống đại học cạnh tranh khốc liệt của Trung Quốc và bị thu hút bởi danh tiếng vững chắc của các trường học Hoa Kỳ. Những sinh viên này thường đến từ những gia đình giàu có có khả năng chi trả chi phí cao cho các trường đại học Hoa Kỳ. Nhiều người trong số họ đã ở lại sau khi tốt nghiệp và được ghi nhận vì đã đóng góp vào năng lực nghiên cứu của Hoa Kỳ và lực lượng lao động Mỹ.

Tuy nhiên, số lượng sinh viên Trung Quốc tại Mỹ đã giảm xuống còn khoảng 277.000 vào năm 2024, từ mức cao khoảng 370.000 vào năm 2019, do căng thẳng gia tăng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, chính sách giám sát chặt chẽ hơn của chính phủ Mỹ đối với sinh viên Trung Quốc và một phần vì đại dịch Covid-19.

Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc leo thang thành thứ mà nhiều nhà phân tích coi là một hình thức chiến tranh lạnh mới, các cơ quan và Quốc hội Hoa Kỳ đã tăng cường giám sát ảnh hưởng của nhà nước Trung Quốc đối với các trường cao đẳng và đại học Hoa Kỳ. Washington ngày càng lo ngại rằng Bắc Kinh sử dụng môi trường nghiên cứu mở tại Hoa Kỳ để lách luật kiểm soát xuất khẩu và các luật an ninh quốc gia khác.

Chính sách giám sát chặt chẽ và thiếu chắc chắn về thị thực đã khiến nhiều sinh viên Trung Quốc lựa chọn các trường học ở châu Âu và hiện nay có nhiều sinh viên tốt nghiệp trở về Trung Quốc để theo đuổi nghề nghiệp của mình.

Yaqiu Wang, một nhà nghiên cứu Trung Quốc đến Hoa Kỳ với tư cách là nghiên cứu sinh, đánh giá thông báo của Ngoại trưởng Rubio là “vô cùng đáng lo ngại”. Bà cho biết: “Việc thu hồi rộng rãi và lệnh cấm toàn diện không chỉ gây nguy hiểm cho quyền lợi và sinh kế của sinh viên Trung Quốc đang học tập và làm việc tại Hoa Kỳ mà còn có nguy cơ làm suy yếu vị thế lâu đời của Hoa Kỳ là quốc gia dẫn đầu toàn cầu về đổi mới khoa học”.

Trong chính quyền đầu tiên của ông Trump, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã thúc đẩy một chiến dịch nhằm loại bỏ các trung tâm văn hóa Viện Khổng Tử do chính phủ Trung Quốc tài trợ khỏi các trường đại học Hoa Kỳ, với lý do các trung tâm này hoạt động để thúc đẩy “tuyên truyền cho những ảnh hưởng” của Trung Quốc. Kết quả là nhiều tổ chức của Hoa Kỳ đã cắt đứt quan hệ với các trung tâm này.