Bài 1: Buýt nhanh BRT chưa đạt kỳ vọng?

​

Sau gần 6 năm triển khai, nhiều ý kiến cho rằng, tuyến buýt nhanh BRT đầu tiên của Hà Nội chưa đáp ứng được kỳ vọng. Tuyến BRT01 Kim Mã - Yên Nghĩa được phê duyệt từ năm 2007 với tổng vốn đầu tư khoảng 55 triệu USD, tương đương 1.100 tỷ đồng. Ngày 1.1.2017, tuyến bắt đầu hoạt động theo lộ trình Yên Nghĩa - Ba La - Lê Trọng Tấn - Tố Hữu - Lê Văn Lương - Láng Hạ - Giảng Võ - bến xe Kim Mã. Thời gian di chuyển toàn tuyến dài 14,77km sẽ mất khoảng 45 phút.

Dự án được thực hiện bằng vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB). Đây là hợp phần trong lộ trình dài hơi phát triển giao thông công cộng Hà Nội mà WB tham gia. Tuyến BRT01 được xây dựng với nhiều mục tiêu như thời gian di chuyển nhanh, cải thiện tình trạng ùn tắc, ô nhiễm; làm nền tảng phát triển hạ tầng giao thông công cộng; thúc đẩy người dân chuyển từ xe cá nhân sang phương tiện công cộng.

Theo báo cáo trả lời kiến nghị cử tri trước và sau Kỳ họp thứ 7, HĐND TP Hà Nội khóa XVI, UBND TP Hà Nội cho biết, đã giao cho Viện Kinh tế xã hội thành phố khảo sát đánh giá tuyến buýt nhanh BRT sau khi đi vào khai thác. Theo đó, người dân đánh giá tuyến BRT đã tạo được hình ảnh mới về phương thức vận tải hành khách công cộng theo hướng văn minh hiện đại, tạo cho người dân có ý thức khi sử dụng vận tải hành khách công cộng theo hướng xanh - sạch - đẹp.

Còn theo báo cáo đánh giá kết quả hoạt động tuyến BRT (từ năm 2017 đến hết tháng 6.2022), sau hơn 5 năm đi vào hoạt động, loại hình buýt nhanh BRT đã mang lại những kết quả tích cực. Được nhân dân tin tưởng sử dụng và đánh giá tốt. Chất lượng phục vụ được duy trì ổn định, sản lượng hành khách ngày càng tăng và doanh thu luôn được duy trì ở mức cao so toàn mạng. Tuy nhiên, theo đánh giá của cơ quan chức năng và các chuyên gia, dù được đầu tư vốn lớn, có làn đường riêng, nhưng sau gần 6 năm vận hành, tuyến BRT chưa thu hút người dân, chưa giảm được ùn tắc và thúc đẩy giao thông công cộng.

Cụ thể, ĐBQH Trương Xuân Cừ (TP Hà Nội) đánh giá, ưu điểm của là tuyến BRT nhanh hơn tuyến buýt truyền thống, bởi đây là hình thức vận tải công cộng với làn đường biệt lập, được ưu tiên tại các nút giao cắt nên rút ngắn được thời gian di chuyển; loại bỏ hoàn toàn thao tác rẽ vào - ra bến khi dừng đón trả khách trên đường nên không có khả năng gây cản trở, ùn tắc giao thông... So sánh với xe buýt thông thường hiện nay vẫn sử dụng chung làn đường với các loại phương tiện khác, ưu thế của buýt BRT là có. Tuy nhiên, từ khi tuyến BRT đi hoạt hoạt động đến nay, lưu lượng người sử dụng buýt nhanh BRT tuy có tăng, nhưng số lượng khách không lớn.

​​

Mặt khác, BRT cũng chưa góp phần giải quyết vấn đề ách tắc giao thông một cách hiệu quả. Thực tế, tình trạng ùn tắc ở các tuyến đường nội đô Hà Nội rất thường xuyên, các phương tiện di chuyển khó khăn, nhất là vào giờ cao điểm, những vẫn dành một diện tích lớn, riêng cho làn BRT là rất lãng phí.

ĐBQH Khóa XIII, TP Hà Nội Bùi Thị An nhận định, các phương tiện vận tải giao thông công cộng đã góp phần giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông cho Hà Nội. Xe buýt nhanh BRT cũng là một loại hình trong hệ thống vận tải khách công cộng với mục tiêu vận tải số lượng lớn, thời gian di chuyển nhanh. Nhưng khi mô hình xe buýt nhanh BRT được đưa vào hoạt động tại Hà Nội cho thấy hiệu quả chưa cao. Mặc dù, được dành làn đường riêng ưu tiên nhưng lưu lượng người di chuyển trên các xe BRT là thấp.

Theo ghi nhận của phóng viên, vào các khung giờ cao điểm buổi sáng và buổi chiều, tuyến đường có làn xe buýt BRT chạy luôn trong tình trạng ùn tắc khó lưu thông vì làn này chiếm khoảng 1/3 diện tích mặt đường.

Không những thế, để tiếp cận với các nhà chờ, người dân phải băng qua mặt đường. Hơn nữa BRT lại sử dụng phần đường cũ trên tuyến đường vốn đã thường xuyên ùn tắc, nhiều đoạn đi chung hỗn hợp với các phương tiện khác. Do đó, được xây dựng với mục tiêu là tuyến buýt nhanh vận chuyển khối lượng lớn, nhưng BRT lại đi tốc độ bình thường.