Ebook lậu - nỗi lo mới của các đơn vị xuất bản

Công khai và tràn lan

Khác với việc truy bắt sách giả, sách in lậu tuy khó khăn và mất nhiều thời gian nhưng vẫn bắt được thủ phạm cụ thể cùng các tang chứng, vật chứng rành rành là hàng đống sách giấy ngồn ngộn trong các xưởng in và nhà sách tư nhân, thủ phạm của các trang web ebook lậu lại luôn giấu mặt và thường là một tập thể ảo đang tung hoành trên mạng. Nói tới ebook lậu, không ít đơn vị xuất bản trong nước hiện nay như Trẻ, Kim Đồng, Nhã Nam, Bách Việt, Chibooks, Đông A... đều lắc đầu ngao ngán vì phần lớn sách của họ đều bị luộc công khai và tung lên mạng làm thành ebook, phát tán rộng rãi trên hàng chục trang web và diễn đàn như: www.e-thuvien.com/forums, www.360-books.com, www.vnthuquan.net, www.ebook4u.vn, www.ebook.edu.vn, www.download.com.vn/ebook, www.vietnamwebsite.net/ebook, share-book.com/chia-se-ebook, www.viet-ebook.co.cc, www.loidich.com/library, www.vn-zoom.com/f371, www.wattpad.com... Trong đó mỗi trang web hoặc diễn đàn này thường thu hút trung bình 500.000 thành viên, được phép tải miễn phí hoặc có bán phí mỗi lượt tải cho tất cả ebook được đưa lên. Điều đó đồng nghĩa với việc ngần đó người đã sử dụng trái phép sản phẩm sách của các đơn vị xuất bản trên mà không phải trả tiền hoặc chỉ trả một số tiền rất ít so với giá trị thực của cuốn sách, nhưng đối tượng thu lời lại chính là chủ những trang web này.

Công khai kêu gọi các thành viên cùng làm ebook lậu (ảnh chụp lại trên e-thuvien.com)

Chỉ cần lướt qua trang e-thuvien.com cũng đủ thấy với 671.508 thành viên (tính tới 14h30 ngày 2.8) và 180.120 lượt bài được các thành viên này tích cực phân công nhau đánh máy lại từ sách thật và đưa lên trang web một cách hồn nhiên, rồi làm thành ebook trái phép, số lượng hàng trăm ngàn đầu sách đủ các thể loại từ trong nước, ngoài nước, sách văn học, sách ngoại ngữ, kinh tế, dạy trẻ, tâm lý... Điều này gây thiệt hại kinh tế rất lớn cho các đơn vị làm sách, vì chi phí sản xuất một đầu sách trọn gói hiện nay trung bình từ 80 - 100 triệu đồng (tiền mua bản quyền, tiền dịch, tiền xin giấy phép, biên tập, in ấn, truyền thông...) và công đoạn sản xuất một cuốn sách mất trung bình 6 tháng (1 tháng tìm kiếm sách, tìm mua bản quyền, làm hợp đồng bản quyền, 3 tháng dịch, 1 tháng biên tập, dàn trang, thiết kế, xin giấy phép, hơn 15 ngày in ấn, quảng bá sách)... nhưng sau khi có sách giấy, việc làm ebook tung lên mạng chỉ mất vẻn vẹn vài ngày. Với việc phát tán rộng rãi ebook, đơn vị làm sách bị thất thu nặng với số lượng độc giả mua sách giấy bị co hẹp. Chưa kể nguồn thu từ ebook trên các công cụ đọc sách điện tử hiện đại hiện nay như Ipad, Kindle, đọc trên điện thoại... cũng bị mất trắng.

Tư nhân, Nhà nước đều là nạn nhân

Chị Đinh Hương - đại diện truyền thông Công ty sách Bách Việt cho biết, từ hơn 2 năm trước, 80% sách Bách Việt (chủ yếu là sách văn học Trung Quốc dành cho giới trẻ) đã bị làm ebook trái phép và phát tán trên mạng, chủ yếu trên www.360-books.com, www.vnthuquan.net, www.ebook4u.vn... Bách Việt đã gửi công văn, thư điện tử đến các đơn vị chủ quản, các diễn đàn để can thiệp và ngăn chặn nhưng không có kết quả. Đặc biệt, Bách Việt từng gửi công văn đề nghị trang www.aulac.vn (trực thuộc công ty Smart Media) đề nghị giải thích về việc sử dụng trái phép cuốn truyện Liệt hỏa như ca ở dạng ebook với mỗi lần thu phí là 2.000 đồng. Nhưng Smart Media vẫn làm lơ không phản hồi và vẫn tiếp tục kinh doanh tác phẩm này như cũ.

Phó giám đốc Công ty Phương Đông Nguyễn Thị Thanh Hà cũng buồn bã cho biết, hầu hết sách do Phương Đông xuất bản đều bị làm ebook không xin phép và ngang nhiên đưa lên nhiều trang web, nhiều nhất ở www.e-thuvien.com/forums. Chị Nguyễn Quỳnh Trang, đại diện truyền thông cho sách Nhã Nam thừa nhận, mặc dầu biết rất nhiều sách của họ bị làm ebook lậu và phát tán nhưng công ty đành bó tay bởi tính chất khó kiểm soát của các trang web và diễn đàn trên. Hầu hết sách Chibooks cũng đều bị làm ebook lậu, đặc biệt là sách thuộc bộ Percy Jackson và sách của tác giả Rachel Gibson. Hiện tại Chibooks chỉ biết viết thư đề nghị quản trị các trang sách trên tháo gỡ ebook, nhưng không mấy hiệu quả.

Không chỉ có sách của các đơn vị tư nhân mà rất nhiều sách của các NXB nhà nước cũng chịu chung số phận. Không ít sách của NXB Kim Đồng, Trẻ... cũng bị làm ebook lậu...

Trong khi chờ các cơ quan chức năng vào cuộc, nhiều đơn vị xuất bản bảo vệ mình bằng cách: tự gửi thư điện tử đề nghị quản trị các trang web gỡ bỏ ebook lậu (dù cách này không mấy hiệu quả), tố cáo lên các cơ quan chức năng, chuẩn bị các dự án tự làm ebook và tự kinh doanh trên website của mình để giảm bớt thiệt hại kinh tế. Chibooks đang soạn thảo công văn tố cáo những trang web đăng tải ebook lậu của họ, đề nghị công an văn hóa và an ninh mạng can thiệp, cũng như thuê luật sư giải quyết việc đấu tố các trang web trên.