Đúng mục đích, không trục lợi

Không nên cấm

Ghi nhận thực tế này, song tại phiên họp sáng qua, nhiều thành viên UBTVQH cho rằng, vấn đề không nằm ở chỗ cấm hay không cấm việc tiếp nhận các tài sản cho, biếu, tặng, mà quan trọng hơn, là tài sản cho, biếu, tặng ấy được sử dụng vào mục đích gì, có đúng tiêu chuẩn và mang lại hiệu quả gì hay không.

Pháp luật hiện hành (Quyết định 64/2006/QĐ-TTg, Nghị định 29/2014/NĐ - CP) đã quy định cụ thể điều kiện các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước được nhận và không được nhận quà tặng; xác lập quyền sở hữu nhà nước đối với quà tặng; xử lý quà tặng trong trường hợp việc tiếp nhận phù hợp về đối tượng, tiêu chuẩn, định mức, chế độ. Theo đó, các cơ quan, đơn vị chỉ được nhận quà tặng theo đúng quy định của pháp luật. Đối với quà tặng không đúng chế độ, tiêu chuẩn, đối tượng thì đại diện cơ quan, đơn vị phải từ chối và giải thích rõ lý do với người tặng quà. Trường hợp tổ chức, cá nhân tặng cho vẫn có nguyện vọng thì phải báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định việc xác lập quyền sở hữu của Nhà nước và xử lý theo quy định của pháp luật. Như vậy, có thể thấy, các quy định Nhà nước về việc tiếp nhận các tài sản được biếu, tặng, cho là khá chặt chẽ.

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải phát biểu tại Phiên họp	Ảnh: Quang Khánh

Vấn đề là có cần thiết phải “luật hóa” theo hướng “cấm tiệt” việc tiếp nhận các tài sản cho, biếu, tặng hay không? Và cái lợi cũng như chưa lợi mà quy định cấm mang lại là gì?

Theo Tổng Thư ký QH Nguyễn Hạnh Phúc, thì không nên cấm việc các tổ chức, cá nhân cho, biếu, tặng tài sản đối với các cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước. Quan trọng nhất là tài sản được cho, biếu, tặng ấy được sử dụng thế nào. Nếu sử dụng cho cá nhân là không được, nhưng thanh lý, hoặc mang tài sản đó đi làm từ thiện thì nên khuyến khích. Lấy ví dụ về việc tặng xe ô tô, hoặc các phương tiện ở nước ngoài, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cho rằng, đây là việc bình thường mà “thỉnh thoảng có tặng cho tổ chức này, tổ chức kia”, nhưng trong nước thì việc cho, biếu, tặng hình như có hình thái khác, nhằm vào hai chữ “lợi ích” là chủ yếu, chứ không phải do thừa hay lợi nhuận quá cao mà điều tiết lại cho xã hội. Do vậy, theo Chủ nhiệm UB Nguyễn Văn Giàu, toàn bộ phương tiện xe được tặng thì nên nhận, nhưng phải được tập hợp và xử lý chung. Vấn đề này không phân quyền, ủy quyền cho ai sẽ không có chuyện gì xảy ra.

Cho rằng nếu tài sản cho, biếu, tặng mà không nhận để tăng tài sản của Nhà nước sẽ rất phí, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải phân tích: Việc cho, biếu, tặng tài sản đối với các cơ quan, đơn vị của Nhà nước vẫn có thể xảy ra, nhưng phải bảo đảm không có vụ lợi từ việc cho, biếu, tặng này. Ví dụ, các doanh nghiệp trên địa bàn biếu, tặng tài sản cho lãnh đạo tỉnh, hoặc các sở, ban, ngành của địa phương, nhưng sau việc biếu, tặng đó lại có những mối quan hệ, những hợp đồng kinh tế với cơ quan, đơn vị được cho, biếu, tặng thì rất khó để nói rằng hành động đấy là minh bạch. Vấn đề là dự thảo Luật cần có quy định “quét” để bảo đảm việc cho, biếu, tặng được thực hiện một cách công khai, minh bạch, với động cơ trong sáng, không liên quan đến việc trục lợi, Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải đề nghị.

“Không đúng tiêu chuẩn mà cứ dùng thì khó”

Đặt việc tiếp nhận tài sản được cho, biếu, tặng trong cái nhìn tổng thể hơn, Phó Chủ tịch Thường trực QH Tòng Thị Phóng cho rằng, việc cho, biếu, tặng vốn là quan hệ mang tính giao dịch dân sự, còn xét về quyền tài sản thì mọi người có quyền được nhận hoặc không nhận. Nhưng với những tài sản được cho, biếu, tặng có giá trị lớn, thì cần được điều chỉnh trong Luật để phòng, chống tham nhũng, ngăn ngừa lợi dụng việc cho, biếu, tặng này để sử dụng tài sản không đúng mục đích, không có hiệu quả.

Với quan điểm mạch lạc “được tặng, cho không đúng tiêu chuẩn mà cứ dùng thì khó”, Phó Chủ tịch Thường trực QH Tòng Thị Phóng đề nghị, nên ghi rõ trong dự thảo Luật việc sử dụng tài sản do các tổ chức, cá nhân cho, biếu, tặng phải đúng mục đích, đúng tiêu chuẩn, có hiệu quả, tránh lãng phí. Có như vậy mới góp phần chấn chỉnh việc tiếp nhận tài sản được cho, biếu, tặng đang còn xộc xệch xảy ra vừa qua, bảo đảm thực hiện đúng Luật Phòng, chống tham nhũng và Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. “Luật này đương nhiên không bao hàm hết nhưng mang tính định hướng chính trị trong việc sử dụng tài sản công”, Phó Chủ tịch Thường trực QH Tòng Thị Phóng chỉ rõ.

Kết luận về nội dung này, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển nêu rõ, việc cá nhân, tổ chức nào đó có nhu cầu cho, biếu, tặng tài sản đối với các cơ quan, đơn vị của Nhà nước là nhu cầu bình thường. Nhưng điều quan trọng nhất ở đây chính là người sử dụng những tài sản được cho, biếu, tặng đó có đúng mục đích, tiêu chuẩn và định mức hay không. “Nếu đúng tiêu chuẩn, định mức, anh chỉ được nhận xe ô tô trị giá dưới 1 tỷ đồng, nhưng đằng này lại nhận và sử dụng xe 3 tỷ đồng - sai là sai ở chỗ này”, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển thẳng thắn. Do vậy, nếu tài sản được cho, biếu, tặng không đúng mục đích, tiêu chuẩn, định mức thì không được sử dụng cho cá nhân các cơ quan, tổ chức của Nhà nước, mà nó phải trở thành tài sản chung, thậm chí nếu thừa thì phải đấu giá để xung công quỹ. Đây là điều cơ quan soạn thảo cần lưu ý rà soát, để bảo đảm không cứng nhắc trong thiết kế các hành vi bị cấm, cụ thể là với việc tiếp nhận các tài sản cho, biếu, tặng.

 “Không quản được thì cấm” - đây đã từng là một trong những hạn chế được chỉ ra trong tư duy về công tác xây dựng pháp luật của một số cơ quan soạn thảo. Tuy nhiên, với tinh thần sáng tạo và hành động, công tác làm luật của QH đã và đang có nhiều đổi mới thiết thực theo hướng tiệm cận ngày càng gần gũi hơn với thực tế cuộc sống, không vì một vài hiện tượng mà quy thành bản chất và luật hóa một cách cứng nhắc. Có thể thấy rõ quan điểm này trong Phiên họp cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Quản lý, sử dụng tài sản nhà nước (sửa đổi) của UBTVQH sáng qua.