“Dùng dằng” nên còn “đất” cho tham nhũng?

ĐBQH thảo luận tại Hội trường	Ảnh: Q. Khánh

Đã xuất hiện tham nhũng có tính lợi ích nhóm

- Trong Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2015 trình Quốc hội tại phiên họp sáng qua, Chính phủ cho biết đã triển khai nhiều giải pháp tích cực hơn, có sự chuyển biến rõ nét hơn trong công tác này. Ông nhìn nhận như thế nào về kết quả phòng, chống tham nhũng thời gian qua?

- Báo cáo của Chính phủ đã đưa ra những đánh giá đúng mức về tình hình tham nhũng. Hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng có hiệu quả và tích cực hơn. Nhiều giải pháp phòng, chống tham nhũng đã được triển khai, kết quả phòng, chống tham nhũng được cộng đồng quốc tế ghi nhận, qua đó tạo nhiều thuận lợi cho đất nước trong tiến trình hội nhập, phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng tác động thực tế của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng như thế nào? Chính phủ có đưa ra các số liệu khẳng định phòng, chống tham nhũng có tiến triển, nhưng rõ ràng nhân dân chưa công nhận kết quả của công tác này. Tình hình tham nhũng vẫn đang diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong dư luận xã hội và cử tri. Ngay trong Báo cáo về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2015, Chính phủ cũng nêu rõ: tình hình tham nhũng vẫn diễn biến phức tạp và tình trạng nhũng nhiễu trong khu vực công còn phổ biến, biểu hiện qua nạn hối lộ, lót tay, chạy chọt khi giao dịch với các cơ quan công quyền. Đặc biệt nguy hiểm là đã xuất hiện tình trạng tham nhũng có tính lợi ích nhóm trong một số lĩnh vực. Đây là những biến thể mới cho thấy tình hình tham nhũng có những diễn biến phức tạp và khó khăn hơn. Qua tiếp xúc cử tri, nhiều ý kiến cho rằng công tác phòng, chống tham nhũng chưa có chuyển biến. Tôi đề nghị, Báo cáo của Chính phủ cần đánh giá khách quan hơn về tình trạng: tham nhũng vẫn đang diễn biến phức tạp, ở nhiều cấp, nhiều ngành, nhiều lĩnh vực, song số lượng các vụ án tham nhũng, kể cả vụ án tham nhũng lớn được phát hiện, điều tra, xử lý trong năm 2015 lại giảm (?).

Để có được những đánh giá chính xác về tình hình tham nhũng trong bộ máy nhà nước và đời sống xã hội, hãy hỏi cử tri và nhân dân. Không phải vô cớ mà gần như trong cuộc tiếp xúc cử tri nào, đại biểu cũng nhận được các ý kiến phản ánh về tình hình tham nhũng còn nghiêm trọng, thậm chí có ý kiến cho rằng phải chấp nhận tình trạng tham nhũng như “chuyện đương nhiên”…

- Trong những năm qua, nhiều chính sách, pháp luật và giải pháp đã được ban hành, triển khai để nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng. Vậy nguyên nhân nào khiến cử tri và người dân phải chấp nhận “câu chuyện đương nhiên” này, thưa ông?

- Một kết quả nghiên cứu của chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp với Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu phát triển và Hỗ trợ cộng đồng (thuộc Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam) cho thấy, tham nhũng đều có điểm đến ở chữ “công quyền” và xuất phát điểm với từ “chạy chức, chạy quyền”?

Điều 28 của Luật Phòng, chống tham nhũng quy định: “công khai, minh bạch trong hoạt động giải quyết các công việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân”. Nhưng thực tế hiệu quả mang lại chưa như mong muốn. Phải chăng đây đó công tác tổ chức cán bộ, quản lý công chức còn nhiều điều kiện để người ta có thể chạy? Cho nên dường như ai cũng biết đang tồn tại chuyện chạy chức, chạy quyền, nhưng rất khó chỉ mặt, điểm tên. Thực tế này đòi hỏi các kẽ hở trong bổ nhiệm cán bộ, quản lý công chức phải được bịt lại mới mong ngăn chặn nạn chạy chức, chạy quyền, từ đó phòng ngừa và ngăn chặn tham nhũng.

Bên cạnh nạn chạy chức, chạy quyền, thì chạy dự án cũng đang là một nguyên nhân dẫn tới tham nhũng gia tăng. Gần đây, việc điều chỉnh chính sách theo hướng lập kế hoạch đầu tư trung hạn đã giúp giảm bớt nạn chạy dự án, nhưng theo tôi, các cơ quan chức năng cần quyết liệt hơn nữa trong thực hiện chủ trương lĩnh vực nào Nhà nước không cần tham gia thì nên giao cho tư nhân. Điều này sẽ góp phần ngăn chặn tham nhũng. Thực tế cho thấy, hệ thống chính sách, pháp luật của ta về công tác phòng, chống tham nhũng đã tương đối hoàn thiện, nhưng do khâu thực hiện còn dùng dằng nên còn đất cho tham nhũng. 

ĐBQH Lê Nam (Thanh Hóa) phát biểu tại Hội trường

Chống tham nhũng nhiều nơi còn nhạt nhòa

- Trong Báo cáo của Chính phủ đã chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng tham nhũng còn diễn biến phức tạp, nhưng dường như lại chưa đề cập nhiều đến hoạt động của các cơ quan, đơn vị trực tiếp thực thi nhiệm vụ này..., thưa ông?

- Hiện nay, chúng ta đã có hệ thống các ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, nhưng bộ máy thực hiện công tác phòng, chống tham nhũng lại ít có thay đổi dù đã phát sinh một số điểm hạn chế. Ví dụ, các ban chỉ đạo phòng, chống tham nhũng hiện chủ yếu thực hiện nhiệm vụ chỉ đạo, đôn đốc các hoạt động phòng, chống tham nhũng, chứ không làm thay được các cơ quan, đơn vị chức năng chuyên trách phòng, chống tham nhũng. Vấn đề đặt ra là phải củng cố, kiện toàn về mọi mặt cho các cơ quan, đơn vị chuyên trách và những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ về chống tham nhũng. Nếu tập trung vào khâu chỉ đạo sẽ chỉ có người nói mà không có người làm. Đây là nội dung cần được nhìn nhận lại và củng cố trong thời gian tới thì cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng mới có thể đạt kết quả.

- Trong Báo cáo thẩm tra về công tác này, Ủy ban Tư pháp có nêu thực tế hiện chỉ có 19 bộ, ngành, địa phương thực hiện xong việc đánh giá tình hình tham nhũng năm 2015…?

- Tôi cho rằng, sự quan tâm đối với công tác phòng, chống tham nhũng càng đi về cơ sở càng giảm. Không ít địa phương đưa đề mục phòng, chống tham nhũng vào nhiệm vụ hằng năm cũng vì… Đảng chỉ đạo, Quốc hội và Chính phủ yêu cầu. Việc chỉ đạo và triển khai thực hiện phòng, chống tham nhũng ở các ngành, các cấp còn nhạt nhòa. Một số bộ, ngành chưa thật sự chú tâm triển khai thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống tham nhũng, nên ở địa phương lại càng không tha thiết với nhiệm vụ này. Tình hình tham nhũng không giảm đi mà thực tế do chúng ta chưa khoan đúng chỗ. Hiện nay, sự vào cuộc và đấu tranh với tham nhũng chủ yếu trông chờ vào các cơ quan Trung ương hay qua phát hiện của báo chí. Không ít cơ quan, đơn vị ở địa phương chỉ nêu nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng nhưng còn ngại làm. Đây chính là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng dù tỷ lệ cán bộ kê khai tài sản trong năm 2015 đã đạt 97% số cán bộ phải thực hiện, song tham nhũng chủ yếu được phát hiện do các yếu tố bên ngoài. 

- Xin cảm ơn ông!