Đưa thi ca trở về giá trị đích thực vốn có

Các nhà thơ lớn trong lịch sử đều là những người tiên phong của thời đại, sẵn sàng ghé vai gánh vác trách nhiệm xã hội.

Đây là khẳng định của nhà thơ Hà Phạm Phú tại tọa đàm “Trách nhiệm và khát vọng của nhà thơ” trong khuôn khổ Ngày thơ Việt Nam năm 2025, tổ chức sáng 12.2. Nói về trách nhiệm xã hội của nhà thơ, ông cho rằng thơ có thể phàn nàn về các vấn đề chính trị, phê bình những tệ nạn hiện tại và quan tâm đến sinh kế của con người. Thơ có thể trau dồi gu thẩm mỹ của con người và trau dồi tư cách đạo đức của họ. Nó cũng có thể đóng vai trò giao tiếp, kế thừa hoặc tiếp nối văn hóa. Thơ là một mô hình thu nhỏ của xã hội.

"Sứ mệnh xã hội của thơ là quay trở lại với xã hội, cảm nhận và mô tả nỗi đau của xã hội, quan tâm đến mọi đối tượng có thể quan tâm. Trách nhiệm của nhà thơ là đi tiên phong và dự báo nó. Muốn vậy thì tác phẩm mà nhà thơ công bố ra công chúng phải hay".

Nhà thơ Hà Phạm Phú quan niệm, thơ hay trong thời đại hiện nay, phụ thuộc vào góc nhìn, cách thức quan tâm, quan thiết đến cuộc sống… đặc biệt với cá tính mạnh, với trí tưởng tượng và tính sáng tạo xuất sắc của nhà thơ.

1.jpg
Tọa đàm “Trách nhiệm và khát vọng của nhà thơ” do Hội Nhà văn Việt Nam phối hợp với Sở Văn hóa và Thể thao Ninh Bình tổ chức sáng 12.2. Nguồn: Báo Ninh Bình

Thơ hay có thể khám phá, thấu hiểu và soi sáng cuộc sống một cách sâu sắc, nhưng nó cũng có thể bộc lộ, lên án, phản kháng, trừng phạt và từ bỏ một lối sống, khơi dậy ý chí sống của con người; dẫn con người đến giao diện khác của cuộc sống, trong việc tích lũy kinh nghiệm, đánh thức ký ức cá nhân và mở rộng những cảm xúc nhất thời, truyền tải vô thức tập thể. Tất cả, trên nền tảng nhân văn cho đến khi cuộc sống được tái sinh.

Xét cho cùng, "một bài thơ hay có thể được nhận biết thông qua những cơn “rùng mình” mà nó gây ra cho người đọc. Một bài thơ hay phải có đời sống tinh thần xung động, trải nghiệm thực tế hoặc ký ức lịch sử đằng sau lời nói của nó. Những bài thơ đầy cảm xúc, có thể nhìn thấy ánh sáng và bóng tối của bản chất con người chắc chắn sẽ chạm đến trái tim người đọc và khiến họ khó quên", nhà thơ Hà Phạm Phú nói.

Theo nhà thơ Đặng Huy Giang, thơ hay là thơ có tư tưởng, giản dị mà sâu sắc, giản dị mà khó làm, làm khác thường những điều bình thường hoặc phát hiện ra những điều khác thường trong những điều bình thường. Đó là cái đích muôn đời mà nhân loại đã, đang và sẽ hướng tới. Và những bài thơ hay, được chuyển ngữ thường đáp ứng những đòi hỏi trên.

Trách nhiệm và khát vọng của nhà thơ là không cùng. Ai cũng muốn làm thơ hay, nói theo cách quen thuộc là “ai cũng muốn để lại cho đời những bài thơ hay, những câu thơ hay”, nhưng đâu có dễ! Nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh cho rằng, “những câu thơ hay là những câu thơ bắt được hoặc trời cho”. "Trước khi có những câu thơ hay, chúng ta hãy có một tinh thần lao động sáng tạo thực sự và có một thái độ nghiêm túc trong cách hành xử với thi ca. Phấn đấu làm sao để thi ca trở về giá trị đích thực vốn có của nó", nhà thơ Đặng Huy Giang khẳng định.

Đồng quan điểm, nhà thơ Nguyên Như cũng cho thơ là thứ không phải cứ kể một cách thời sự; bản chất của thơ là mơ tưởng, lãng mạn… tài của người làm thơ có nhiều cách để tỏ bày góc độ sống, lý lẽ của riêng mình. Nhiệm vụ của người làm thơ là đi tìm cái đẹp, giác ngộ, cứu rỗi những đớn đau, vấn nạn… "Tôi quan sát có những bài thơ xoay vòng trong những nỗi buồn ấy chỉ khiến người đọc càng đau, càng ủ rũ, càng thấy như có sự đe dọa giữa đời? Biết rằng, đã thể hiện trách nhiệm của một công dân nhưng lại là sự thất bại của một người viết, thật khiên cưỡng, thật gò bó. Tôi nghĩ nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà thơ là hãy làm thơ bằng cả tấm lòng chân xác nhất của mình là đủ!".

tho.jpg
Biểu diễn thơ trong khuôn khổ tọa đàm. Nguồn: TTXVN

Nhà thơ Nguyên Như trăn trở, tại sao thơ ca nước nhà chưa thể vươn tầm, thậm chí độc giả nước nhà cũng chưa mấy mặn mà và quan tâm? "Tôi khảo sát qua nhiều bạn đọc ngẫu nhiên, có những người không quan tâm gì về thơ, bởi thơ không giải tỏa, bồi đắp được tinh thần, tâm trạng của họ; có trường hợp cảm thấy thơ bây giờ trừu tượng và rời xa với đời sống con người quá; cũng có trường hợp quan tâm và cảm nhận được thơ nhưng vì mưu sinh mà không còn thời gian để đọc…".

Theo nhà thơ Nguyên Như, nguyên do là đa phần sản phẩm thơ chưa hấp dẫn, chưa thời đại, chưa sát đời sống, chưa đủ cao cấp… để thuyết phục người đọc. Thơ Việt cũng không ít tác phẩm hay và tốt, nhưng nhà thơ lại chưa có một chiến dịch truyền thông, mở rộng đủ mạnh để lan tỏa. Có lẽ điều cần thiết nhất để thơ Việt được nâng tầm và vươn xa là các nhà thơ phải đối xử với thơ bằng cả tâm hồn mình; mỗi cá nhân, tổ chức văn chương cần xây dựng chiến dịch, đội ngũ dịch thuật và truyền thông chất lượng nhằm tinh lọc, chọn lựa tác phẩm và một cách nào đó đưa tác phẩm tới nhiều độc giả nước ngoài hơn.

"Khát vọng của tôi không phải là để lại danh tiếng, mà là để lại những câu thơ khiến người ta phải dừng lại một nhịp giữa đời vội vã, để cảm nhận, để nghĩ suy, để thấy chính mình trong đó. Nghĩa là, tôi muốn thơ không chỉ là con chữ, mà là nhịp đập của cảm xúc và của những phút phản tư. Và hơn hết, tôi muốn dùng thơ để kết nối con người với nhau, để những tâm hồn lạc lõng tìm thấy sự đồng điệu, để tin và hy vọng vào cuộc sống này", nhà thơ Nguyên Như cho hay.

Văn hóa - Thể thao

Huế tiên phong phát triển du lịch di sản xanh
Văn hóa

Huế tiên phong phát triển du lịch di sản xanh

Sáng 19.4, tại Quảng trường Ngọ môn Đại Nội Huế, diễn ra sự kiện đặc biệt “Huế - Tiên phong phát triển du lịch di sản xanh và thành phố xe đạp”. Sự kiện này mở ra hướng đi chiến lược cho phát triển du lịch di sản gắn với bảo tồn và phát triển bền vững của Huế.

Thưởng thức phở ngô Hà Giang tại Hà Nội
Văn hóa - Thể thao

Thưởng thức phở ngô Hà Giang tại Hà Nội

Món phở ngô độc đáo của người Mông ở Quản Bạ, Hà Giang đang được giới thiệu trong Festival Phở 2025, diễn ra từ ngày 18 - 20.4 tại Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội. Với vị ngon đậm đà cùng màu vàng lạ mắt, phở ngô khiến nhiều thực khách muốn được thưởng thức.

“Đất nước trọn niềm vui” - Tấm lòng của văn nghệ sĩ Quân đội
Văn hóa - Thể thao

“Đất nước trọn niềm vui” - Tấm lòng của văn nghệ sĩ Quân đội

Tối 20.4 tại Hội trường Thống Nhất, TP. Hồ Chí Minh sẽ diễn ra chương trình nghệ thuật đặc biệt “Đất nước trọn niềm vui”, kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30.4.1975 - 30.4.2025). Theo Thiếu tướng, Nhạc sĩ NGUYỄN XUÂN THỦY, Phó Cục trưởng Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, chương trình là khúc tráng ca khẳng định sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sức mạnh và ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta, khơi dậy tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc.

Một buổi sinh hoạt Góc đọc cuối tuần tại NXB Kim Đồng. Ảnh: KĐ
Văn hóa - Thể thao

Kết nối tri thức - từ trang sách đến độc giả

Với nỗ lực không ngừng kiến tạo hệ sinh thái tri thức vững mạnh, các đơn vị xuất bản Việt Nam đã chủ động tổ chức nhiều chương trình giao lưu, giới thiệu, quảng bá sách. Những hoạt động này không chỉ là cầu nối giữa tác giả và độc giả, mà còn là đòn bẩy quan trọng thúc đẩy văn hóa đọc trong cộng đồng.

"Giãn nở đa chiều" tại Muong Art Today Museum
Văn hóa - Thể thao

"Giãn nở đa chiều" tại Muong Art Today Museum

Sáng 19.4, tại không gian bảo tàng đương đại Muong Art Today Museum sẽ khai mạc trưng bày "Giãn nở đa chiều", quy tụ các tác phẩm có ngôn ngữ nghệ thuật đa dạng, thể hiện mối quan tâm bền bỉ và liên tục của nghệ sĩ với thay đổi nhanh chóng của đời sống thực tế.

Triển lãm ảnh Bình Thuận sau 50 năm giải phóng
Văn hóa - Thể thao

Triển lãm ảnh Bình Thuận sau 50 năm giải phóng

Chào mừng kỷ niệm 50 năm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, 50 năm giải phóng tỉnh Bình Thuận (19.4.1975 - 19.4.2025), ngày 17.4, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bình Thuận khai mạc triển lãm ảnh, kết hợp trưng bày, giới thiệu sản phẩm thương mại - du lịch với chủ đề “Bình Thuận - 50 năm xây dựng, đổi mới và phát triển”.

Chuỗi sự kiện về sở hữu trí tuệ trong âm nhạc
Văn hóa - Thể thao

Chuỗi sự kiện về sở hữu trí tuệ trong âm nhạc

Hưởng ứng Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới (26.4) với thông điệp toàn cầu “Sở hữu trí tuệ và âm nhạc: Cảm nhận nhịp điệu của sở hữu trí tuệ”, Cục Bản quyền tác giả (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp tổ chức chuỗi sự kiện tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan, trọng tâm là lĩnh vực âm nhạc.