Đưa AI vào trường học:Hiệu quả đến đâu?

AI đang khiến học sinh và cả giáo viên “lười” hơn

Trí tuệ nhân tạo đang trở thành nguyên nhân khiến học sinh ngày càng lười suy nghĩ. Giờ đây đối với nhiều bài tập về nhà, rất ít đứa trẻ tự ngồi viết một bài luận 800 từ về tác phẩm Macbeth của Shakespeare, bởi ChatGPT có thể làm thay chúng chỉ trong một giây.

Thổ Nhĩ Kỳ và Hà Lan đã tiến hành các thử nghiệm sử dụng mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) vào trường học để dạy mã hóa và toán học. Tuy nhiên, thử nghiệm kết thúc với kết quả trái chiều: Một số học sinh trở nên quá phụ thuộc vào LLM đến nỗi khi không cho phép sử dụng sự hỗ trợ của AI, những học sinh này học kém hơn hẳn những bạn cùng lớp chưa từng sử dụng. Trong khi đó, giáo viên tìm cách nhờ đến sự hỗ trợ của AI để viết phản hồi và nhận xét về bài làm của học sinh.

Một nghiên cứu cho thấy, ở các nước phát triển, AI và các công cụ học trực tuyến khác vẫn chưa chứng minh được hiệu quả so với phương pháp giảng dạy truyền thống. Trên thực tế, chatbot vẫn có thể tính toán sai và đã xảy ra tình trạng chatbot bịa ra nhiều câu chuyện với những dẫn chứng và trích dẫn vô cùng thuyết phục. Ở Mỹ, các trường tư thục và trường bán công ứng dụng công nghệ đã phát triển mạnh mẽ trong thời gian ngắn ở Thung lũng Silicon nhưng rồi lại lụi tàn mà không có sự đánh giá nghiêm ngặt.

Ví dụ hiệu quả ở Nigeria

Cũng nghiên cứu này chỉ ra rằng, ở các quốc gia nghèo hơn, nơi lớp học đông đúc và giáo viên khan hiếm, các thiết bị hỗ trợ giảng dạy giá rẻ mang lại cơ hội thực sự. Ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, ước tính 70% trẻ em 10 tuổi không biết chữ. Ở Châu Phi cận Sahara, tỷ lệ này lên đến gần 90%. Một nghiên cứu được Ngân hàng Thế giới công bố vào tháng 5/2025 cho thấy, AI có thể đưa ra giải pháp một phần cho thực trạng này.

Nghiên này tiến hành theo dõi và đánh giá 800 học sinh năm lớp 10 ở Nigeria, được tham gia 12 buổi học kéo dài 90 phút trong 6 tuần. Các cặp học sinh, được giáo viên hỗ trợ, tương tác với Microsoft Copilot, một chatbot dựa trên GPT-4, để cải thiện ngữ pháp tiếng Anh, vốn từ vựng và kỹ năng viết.

Đây là nghiên cứu đầu tiên đánh giá tác động của AI tạo sinh như một gia sư ảo. Kết quả thật đáng kinh ngạc: Sau 6 tuần, những học sinh trong nhóm sử dụng sự hỗ trợ của AI đã đạt được tiến bộ tương đương với các học sinh học thông thường trong gần 2 năm học, theo Martín De Simone, người đứng đầu nghiên cứu. Nhìn chung, điểm kiểm tra của nhóm học tập có sự hỗ trợ của AI cao hơn khoảng 10% so với nhóm còn lại. Trong các kỳ thi cuối năm, với đề thi gồm các chủ đề ngoài tài liệu của chatbot, nhóm học sinh này vẫn làm bài tốt hơn các bạn cùng lứa

Điều này có thể phản ánh phần nào phản ánh trình độ giáo dục ở các nước kém phát triển. Trên toàn thế giới, trẻ em thường nhận được ít kiến thức hơn những gì đáng ra chúng phải học ở trường. Theo Ngân hàng Thế giới, trung bình, trẻ em ở Nigeria sẽ trải qua 10 năm học, từ 8 đến 18 tuổi. Nhưng kết quả học tập và kiến thức của chúng chỉ tương đương với khoảng một nửa những gì có thể mong đợi. Trong trường hợp ứng dụng AI ở các quốc gia có trình độ phát triển cao hơn hoặc nền giáo dục tiên tiến hơn, có thể mang lại kết quả khiêm tốn hơn.

Tuy nhiên, những người tiến hành nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, với mức học phí 48 USD/học sinh, chương trình tiếng Anh hỗ trợ AI thí điểm ở Nigeria tương đối rẻ, nhưng thực tế vẫn cao so với mức lương tối thiểu hàng tháng của người dân nơi đây. Ngoài ra, trong trường hợp muốn nhân rộng mô hình này ra toàn quốc, sẽ đòi hỏi hệ thống cơ sở hạ tầng phải được cải thiện, bao gồm kết nối internet ổn định và quyền truy cập vào các thiết bị - điều mà Nigeria vẫn chưa thể đáp ứng. Trong khi đó, một số chương trình cải cách đã cho thấy thành công bằng cách chuẩn hóa chặt chẽ các kế hoạch bài học mà không cần sự hỗ trợ của công nghệ.

Mặc dù vậy, chương trình thí điểm đã vượt trội hơn 80% so với hơn 230 chương trình giáo dục khác ở các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình. Điều đó sẽ thu hút sự quan tâm của các chính phủ và các nhà tài trợ đang tìm cách cải thiện các kỹ năng cơ bản trong các hệ thống trường học đang gặp khó khăn.