Đơn giản hóa thủ tục, đẩy mạnh phân cấp
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cơ quan soạn thảo), việc sửa đổi Luật Đầu tư công lần này rất toàn diện, trong đó, đã bổ sung nhiều chính sách mới để thúc đẩy thực hiện, giải ngân kế hoạch vốn ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài - vấn đề mà hiện vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc.
Cụ thể, dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi) đơn giản hóa nội dung phê duyệt đề xuất theo hướng Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề xuất dự án với 5 nội dung chính gồm tên chương trình đầu tư công, dự án; nhà tài trợ; mục tiêu; dự kiến tổng vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi; cơ chế tài chính trong nước (cấp phát toàn bộ; cho vay lại một phần; cho vay lại toàn bộ). Trường hợp làm thủ tục điều chỉnh đề xuất dự án là khi tăng tổng vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi bằng đồng nguyên tệ trên 20%; thay đổi các nội dung chính khác.
Dự thảo Luật cũng phân cấp thẩm quyền, đơn giản hóa thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A do bộ, cơ quan trung ương quản lý có tổng mức đầu tư từ 10.000 tỷ đồng trở lên; người đứng đầu bộ, cơ quan trung ương quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A, nhóm B, nhóm C do cơ quan, tổ chức mình quản lý, trừ các dự án có quy mô từ 10.000 tỷ đồng trở lên; chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A, B, C sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi…
Cùng với đó, dự thảo Luật đơn giản hóa thủ tục đối với dự án đầu tư sử dụng vốn ODA không hoàn lại; trong đó, người đứng đầu bộ, cơ quan trung ương, Chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi dự án (không phải thực hiện phê duyệt chủ trương đầu tư dự án); không cần lập kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm nguồn ngân sách trung ương…
Đáng chú ý, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc cho phép giải ngân kế hoạch vốn nước ngoài nguồn ngân sách Trung ương độc lập với kế hoạch cho vốn vay lại. Trong đợt làm kế hoạch vừa qua, các địa phương đều cho rằng, giải ngân độc lập sẽ thúc đẩy giải ngân; các ngân hàng phát triển cũng ủng hộ - Vụ trưởng Vụ Kinh tế đối ngoại, Bộ Kế hoạch và Đầu tư Phạm Hoàng Mai cho biết, đồng thời tin tưởng khi thiết kế chương ODA trong dự thảo Luật sẽ giải quyết những khó khăn, vướng mắc hiện nay.
Ngoài ra, dự thảo Luật bổ sung quy định dừng sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi theo các giai đoạn của dự án (luật hiện hành không có quy định này). Đồng thời, điều chỉnh quy định thời gian bố trí vốn và thời gian giải ngân, theo hướng thời hạn bố trí kế hoạch vốn nước ngoài và vốn đối ứng của dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi tối đa bằng thời hạn giải ngân quy định tại điều ước quốc tế, thỏa thuận về vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài và quy định về thời hạn giải ngân của nhà tài trợ nước ngoài, bao gồm cả trường hợp điều chỉnh, gia hạn điều ước quốc tế, thỏa thuận về vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài...
Đề xuất các dự án đang chuẩn bị cũng được hưởng lợi
Tại hội thảo lấy ý kiến các đối tác phát triển về dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức mới đây, đại diện các cơ quan như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Cơ quan phát triển Pháp (AFD)... đều đánh giá cao dự thảo Luật Đầu tư công (sửa đổi), đặc biệt là các chính sách về dự án ODA, trong đó nổi bật là đơn giản hóa thủ tục, trao quyền nhiều hơn, giảm thiểu thời gian liên quan, nhất là ở các chính quyền địa phương.
Các nhà tài trợ mong muốn khi Luật được Quốc hội thông qua (dự kiến tại Kỳ họp tháng 10 tới), Chính phủ sớm ban hành nghị định hướng dẫn để sớm đưa luật vào cuộc sống.
Góp ý cụ thể đối với dự thảo Luật, bà Kathleen Whimp (đại diện WB) đề xuất, cần cho phép các đơn vị con của doanh nghiệp nhà nước đứng ra vay vốn. Thực tế, vốn ODA thường là hỗn hợp, vậy cho doanh nghiệp nhà nước vay thì xử lý thế nào? Cần có quy định rõ ràng, nếu không sẽ khó khăn trong thực hiện, bà nhấn mạnh.
Cũng theo đại diện WB, đầu tư công khối lượng ngày càng lớn khi Việt Nam ngày càng phát triển, quy mô GDP cao, xuất hiện nhiều siêu dự án. Cần có điều khoản phê duyệt dự án để chuẩn bị cho dự án lớn, ví dụ như nghiên cứu, phân tích, không chờ dự án đó làm tổng thể mà có thể tách phần chuẩn bị thành một dự án riêng. Để nhanh chóng phê duyệt, chúng tôi mong muốn có thể đấu thầu khả thi và tiền khả thi trong cùng một lần, bà Kathleen Whimp bày tỏ.
Ủng hộ các nội dung sửa đổi trong dự thảo Luật, ông Herve Conan, Giám đốc Quốc gia AFD Việt Nam, cho rằng, với những dự án quan trọng quốc gia cần được thực hiện nhanh chóng. Cần linh hoạt hóa, đơn giản hóa đề xuất dự án, ông nói.
Còn theo ông Daniel Plankermann, Giám đốc Ngân hàng tái thiết Đức tại Việt Nam, tác động của các thay đổi trong dự thảo Luật là tích cực, giúp khai mở tiềm năng trong quá trình triển khai các dự án ODA. Quan trọng là các thông tư hướng dẫn như thế nào, đồng thời phải thay đổi các văn bản pháp luật khác để bảo đảm thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Đặc biệt, trong quá trình chuyển tiếp sẽ có những rủi ro do thay đổi chính sách, vì thế, Việt Nam cần bảo đảm để quá trình chuyển tiếp được đơn giản hóa, các dự án đang chuẩn bị cũng được hưởng lợi.
Nhấn mạnh mục tiêu chính của chương về ODA cần bảo đảm sử dụng hiệu quả nhất nguồn vốn này, bà Susan Lim (đại diện ADB) đề xuất, đối với dự án khẩn cấp, cần có quy định cụ thể để sử dụng hiệu quả hơn, ví dụ các dự án với thiên tai, bão lũ, biến đổi khí hậu…
Ghi nhận ý kiến của các đối tác, đại diện cơ quan soạn thảo, Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, sẽ cố gắng thiết kế để các dự án đang chuẩn bị cũng được hưởng lợi từ các chính sách mới này khi được Quốc hội thông qua; đồng thời, sẽ phân loại rõ các dự án đang chuẩn bị như thế nào thì được áp dụng chính sách mới.
