Dự kiến trình Chính phủ phương án kiểm soát thuốc lá mới vào quý IV

Theo đó, trong phiên trả lời chất vấn sáng 7.11, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ Y tế đề nghị cấm các mặt hàng này, tuy nhiên Bộ Tư pháp lại yêu cầu đánh giá sự tương thích của thuốc lá thế hệ mới với định nghĩa của hệ thống luật hiện hành hiện nay. Theo đó, nếu có sản phẩm thuốc lá mới nào thuộc phạm trù thuốc lá thì đề xuất đưa vào Nghị định về kinh doanh thuốc lá thay thế Nghị định 67/2013/NĐ-CP.

Lý giải điều này, Bộ Y tế lo ngại các sản phẩm mới sẽ tấn công giới trẻ. Mặt khác, Việt Nam chưa đủ năng lực để kiểm soát các mặt hàng này, do vậy sẽ làm cho vấn đề quản lý càng khó khăn. Đồng thời, sự hiện diện của các sản phẩm thuốc lá mới sẽ làm ảnh hưởng đến nỗ lực giảm tỷ lệ hút thuốc mà Bộ đã thực hiện nhiều năm nay.

Tuy nhiên, theo ThS. BS. Nguyễn Tuấn Lâm, Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cấm thuốc lá mới cũng không ngăn chặn được sự hiện diện của các sản phẩm này. Tại buổi giao lưu trực tuyến ngày 21.11 vừa qua trên Báo Thanh Niên, ông Lâm nhấn mạnh, mặc dù việc cấm thuốc lá mới ở một số nước cho thấy giảm tỷ lệ sử dụng sản phẩm này ở giới trẻ. Nhưng việc cấm cũng không đồng nghĩa với việc có thể loại trừ hoàn toàn các sản phẩm này. Sẽ vẫn luôn có các sản phẩm nhập lậu được đẩy vào thị trường.

Trước đó, ông Kiều Dương, Vụ trưởng Vụ Chính sách - Pháp chế, Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương cũng cho rằng, việc cấm hoàn toàn thuốc lá mới là không khả thi, vì cấm sẽ không giải quyết được tận gốc vấn đề. Cấm sẽ khiến người tiêu dùng sẽ có xu hướng tìm đến các sản phẩm bất hợp pháp với nhiều rủi ro hơn.

Theo các chuyên gia, mặc dù thuốc lá mới chưa được cho phép nhưng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này từ thị trường chợ đen liên tục gia tăng. Nếu không có phương pháp quản lý kịp thời, tình trạng sử dụng hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, bị lợi dụng trộn lẫn các chất cấm, ma túy… sẽ dẫn đến tăng gánh nặng điều trị y tế và các hệ lụy xã hội khác. Mặt khác, nhà nước phải gồng gánh chi phí chống buôn lậu trong khi không thu được thuế từ ngành hàng này.

Tại hội thảo “Kiểm soát thuốc lá mới có trách nhiệm”, ông Trần Thành Trung - Phòng Công nghiệp thực phẩm, Cục Công nghiệp, Bộ Công thương cho hay, từ năm 2022-2023, Bộ Công thương và Bộ Y tế đã tổ chức 2 cuộc họp chính thức để hoàn thiện chính sách quản lý thuốc lá mới, hoàn thiện dự thảo sửa đổi Nghị định 67 về kinh doanh thuốc lá theo đề xuất của Bộ Công thương. Theo đó, Bộ Công Thương dự kiến sẽ đưa mặt hàng thuốc lá mới vào đối tượng điều chỉnh của Nghị định thay thế Nghị định 67/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá để có hình thức quản lý phù hợp. 

Ông Trung cũng nhấn mạnh: Trong giai đoạn thí điểm 5 năm tới, sẽ tiến hành đánh giá tác động của thuốc lá làm nóng trước khi đề xuất với Chính phủ kế hoạch tiếp theo.

Xem xét từ góc độ hệ thống pháp luật hiện nay, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự Kinh tế, Bộ Tư pháp từng phân tích: thuốc lá làm nóng có cùng nguyên liệu thuốc lá như thuốc lá điếu, do đó, nếu áp dụng định nghĩa về thuốc lá được nêu trong Luật, đã có thể khẳng định thuốc lá làm nóng là một loại thuốc lá, còn thuốc lá điện tử thì không. Nếu chờ đưa thuốc lá mới vào Luật sẽ phải theo quy trình và cần thời gian, nên có thể xem xét giao cho Chính phủ quy định điều kiện kinh doanh, xuất nhập khẩu đối với sản phẩm này.

Theo dõi phiên chất vấn của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Phó Chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh kỳ vọng Bộ Công thương sẽ sớm trình Chính phủ hướng quản lý thuốc lá mới vào quý IV năm nay, lời hứa của Bộ trưởng sẽ sớm được thực hiện vì sức khỏe cộng đồng.