Động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Phải tạo chuyển biến tích cực thực sự

Các đại biểu nhận định dự thảo Luật đã sửa đổi khá toàn diện so với Luật hiện hành, với 94 điều nhằm khắc phục những bất cập của các quy định hiện hành và đổi mới công tác thi đua, khen thưởng. Cụ thể, về thẩm quyền khen thưởng, ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) nhận thấy, hiện nay các tổ chức trong hệ thống chính trị đều tổ chức các phong trào thi đua, khen thưởng, qua đó, động viên sự tham gia của cán bộ, hội viên, tình nguyện viên và Nhân dân. Đơn cử, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã tổ chức rất nhiều phong trào lớn, trong đó có những phong trào trở thành phong trào của toàn dân. Song bên cạnh đó, một số quy định về thẩm quyền xét tặng danh hiệu thi đua và khen thưởng còn bất cập, phát sinh các hình thức khen thưởng của nhiều ngành, nhiều cấp khiến cho phong trào thi đua, khen thưởng vừa mang tính hình thức, gây tốn kém và phát sinh tiêu cực, thậm chí có hiện tượng “chạy” danh hiệu thi đua từ thấp lên cao trong một số cơ quan, đơn vị… Để khắc phục những hạn chế này, ngoài quy định về thẩm quyền, dự thảo Luật cần quy định rõ thẩm quyền của các bộ, ban, ngành cũng như các tổ chức, đoàn thể trong thực hiện các hình thức khen thưởng đối với các hoạt động, vận động phong trào thi đua. Đồng thời, quy định cụ thể hơn các điều kiện, tiêu chuẩn để khen thưởng, bảo đảm có tính định lượng, khen thưởng trúng thành tích, khen thưởng kịp thời.

Thực tế cũng cho thấy, nhiều trường hợp được khen thưởng nhưng chưa thực sự tiêu biểu, nhiều trường hợp thực sự tiêu biểu thì lại chưa được khen thưởng. Công tác phát hiện và khen thưởng đối với các tập thể, cá nhân lập được thành tích đột xuất chưa kịp thời. Luật hiện hành quy định các hình thức khen thưởng cấp nhà nước và các hình thức khác thuộc thẩm quyền của các cấp, các ngành. Tuy nhiên, trên thực tế việc quy định thẩm quyền khen thưởng, phân cấp, phân quyền trong khen thưởng chưa đầy đủ, chưa tạo sự chủ động cho các cấp, các ngành nên chưa bao quát được hết các khu vực, đối tượng… Nguyên nhân của tình trạng này, theo ĐBQH Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn), không phải do quy định của Luật mà chủ yếu do khâu tổ chức thực hiện, liên quan đến trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, bộ, ngành, địa phương. Do đó, cần tiếp tục rà soát, làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu để tạo chuyển biến tích cực hơn trong công tác thi đua, khen thưởng. ĐBQH Thái Quỳnh Mai Dung (Vĩnh Phúc) đề xuất, dự thảo Luật nên có sự đổi mới để khen thưởng đúng người, tránh tình trạng cuối năm có đơn vị hành chính "luân phiên nhau" nhận giấy khen, bằng khen nên không khuyến khích được cá nhân tích cực, cống hiến cho công việc.

Đổi mới thực chất

Điểm mới của dự thảo Luật trình Quốc hội lần này là cơ quan soạn thảo đã nghiên cứu, thống nhất đề nghị bổ sung “xã tiêu biểu”, “phường, thị trấn tiêu biểu” là những danh hiệu tổng hợp kết quả phong trào thi đua ở cấp xã và đổi tên, điều chỉnh một số tiêu chuẩn danh hiệu “thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố văn hóa”, “gia đình văn hóa” thành danh hiệu “thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố tiêu biểu”, “gia đình tiêu biểu” để thống nhất hệ thống danh hiệu thi đua ở cơ sở và cho gia đình.

Đại biểu Nguyễn Hải Anh cho rằng, danh hiệu “gia đình văn hóa”, “thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố văn hóa” đã gắn bó và gắn liền với niềm tự hào của rất nhiều gia đình, thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố trên khắp mọi miền cả nước trong hàng chục năm qua. Việc đổi tên danh hiệu thi đua đối với gia đình, thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố cần được nghiên cứu sâu sắc, đầy đủ; làm rõ cơ sở của việc đổi tên, nội hàm, phạm vi, tính chất và cấp độ của danh hiệu “tiêu biểu”. Đặc biệt, cần làm rõ mối quan hệ giữa danh hiệu thi đua “gia đình tiêu biểu” và “gia đình gương mẫu chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, có đóng góp lớn về công sức, đất đai và tài sản cho địa phương, xã hội” - đối tượng được bổ sung hình thức khen thưởng “Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ” trong dự thảo Luật, nhằm bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống danh hiệu thi đua, khen thưởng ở cơ sở.

Ở góc độ khác, ĐBQH Ngô Trung Thành (Đắk Lắk) cho rằng, việc đổi tên và điều chỉnh một số tiêu chuẩn danh hiệu thi đua ở cơ sở có giá trị nhất định trong việc ghi nhận các kết quả phấn đấu, thi đua của các gia đình, thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố… Song thực tế cho thấy, việc trao tặng danh hiệu “gia đình văn hóa”, “thôn, làng, ấp, bản, tổ dân phố văn hóa” thời gian qua diễn ra quá phổ biến, đại trà. Chính vì vậy, trên cơ sở tán thành với việc đổi tên danh hiệu này, đại biểu Ngô Trung Thành đề nghị cần “siết” lại các tiêu chuẩn của danh hiệu thi đua này, để “khen thực sự là khen” và đối tượng được khen tặng danh hiệu này thực sự cảm thấy trân trọng danh hiệu thi đua, khen thưởng.

Với quan điểm chỉ đạo xuyên suốt là phải bảo đảm mối quan hệ giữa thi đua và khen thưởng, vừa thể hiện kết quả của thi đua là cơ sở để khen thưởng và ngược lại, khen thưởng để thúc đẩy phong trào thi đua, các ĐBQH nhấn mạnh, dự thảo Luật cần khắc phục cơ bản những hạn chế, vướng mắc của Luật hiện hành. Đồng thời, tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng theo hướng thực chất, thực sự là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của từng bộ, ngành, địa phương và của đất nước trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.