Những năm gần đây, tình hình buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma túy qua tuyến đường hàng không, chuyển phát nhanh, bưu điện có xu hướng gia tăng cả về tính chất và mức độ. Do vậy, bên cạnh việc tăng cường phối hợp, kiểm tra, các lực lượng chức năng cần thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm, qua đó nâng cao năng lực, nghiệp vụ phát hiện, xử lý, không để vận chuyển, mua bán ma túy qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, bưu điện.
Ủy thác nhập khẩu lòng vòng
Trước tác động của tình hình dịch bệnh Covid-19, mặc dù việc đi lại giữa các quốc gia hạn chế, tuy nhiên số vụ vận chuyển trái phép chất ma túy từ các nước châu Âu như Anh, Bỉ, Đức, Hà Lan về Việt Nam qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, bưu điện tiếp tục phức tạp. Các lực lượng chức năng phát hiện, đấu tranh khám phá nhiều đường dây vận chuyển trái phép các chất ma túy qua tuyến này, thu giữ một lượng lớn các loại ma túy.
Ma túy tổng hợp được giấu trong các hộp thực phẩm chức năng
Từ năm 2019 đến nay, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (C04), Bộ Công an đã phối hợp với Cục Hải quan Hà Nội, Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, An ninh hàng không Nội Bài đấu tranh, bắt giữ 30 đối tượng, thu giữ 6 bánh heroin, 37kg và 50.600 viên ma túy tổng hợp, 2 khẩu súng. Một trong những vụ việc điển hình, tháng 6.2020, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy phối hợp với Hải quan Hà Nội thực hiện chuyên án EM 620 kiểm tra hàng hóa từ nước ngoài về Việt Nam tại sân bay Nội Bài, quá trình kiểm tra phát hiện bên trong lô hàng từ Cộng hòa Liên bang Đức về Việt Nam có thu giữ gồm 58 lọ thuốc (chứa 28.000 viên ma túy tổng hợp). Quá trình điều tra, phá án, lực lượng chức năng đã tạm giữ một số đối tượng trong đường dây vận chuyển số ma túy trên.
Vụ việc mới nhất, từ nguồn tin của trinh sát phát hiện đối tượng Nguyễn Văn Chung có lệnh truy nã toàn quốc về tội tàng trữ trái phép chất ma túy, có vũ khí nóng hiện vẫn đang hoạt động mua bán trái phép chất ma túy từ ngoài về Việt Nam tiêu thụ, và nguồn tin tố giác của Công ty vận chuyển Đức - Việt DMZ CARGO nhập 2 lô hàng nghi có chứa chất ma túy từ Đức về Việt Nam, vào ngày 24.2.2021. Thực hiện kế hoạch đấu tranh chuyên án, các lực lượng công an, hải quan đã bắt quả tang đối tượng Chung đang trên đường vận chuyển trái phép chất ma túy đi tiêu thụ. Tang vật thu được gồm 2 kiện hàng trọng lượng 17,5kg có chứa Ketamin và ma túy tổng hợp.
Chia sẻ thủ đoạn của các đối tượng, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Thượng tá Chu Văn Phú cho biết: Các đối tượng cất giấu ma túy trong quà tặng, tân dược, sữa, thực phẩm chức năng, dầu gội, sữa tắm, đồ chơi trẻ em... rồi đóng gói giống của nhà sản xuất. Sau đó mạo danh các công ty sản xuất, nhập khẩu ủy thác lòng vòng cho nhiều công ty khác nhau thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa nhằm che giấu danh tính và nguồn gốc hàng hóa có cất giấu ma túy. Đối tượng vận chuyển ma túy qua đường hàng không thường có sự chỉ đạo của các đối tượng chủ mưu cầm đầu ở nước ngoài, chúng không trực tiếp mà thuê các đối tượng ở trong nước vận chuyển ma túy. Do vậy khi bắt giữ không có điều kiện làm rõ toàn bộ đường dây tội phạm, không xác định được đối tượng cầm đầu ở nước ngoài.
Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an cho biết, trong quý I.2021, tình hình vận chuyển, mua bán trái phép các chất ma túy qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, và đường bưu điện từ nước ngoài về Việt Nam có chiều hướng tăng, trong khi đó khả năng phát hiện, xử lý hình sự các vụ việc còn gặp nhiều khó khăn, số vụ “vô chủ” bỏ của chạy lấy người vẫn chiếm tỷ lệ lớn.
Tăng cường chia sẻ kinh nghiệm
Phó Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài Nguyễn Trường Giang cho biết, Việt Nam hiện đang khai thác 23 cảng hàng không, hành khách và lượng hàng hóa vận chuyển mỗi năm đều tăng, đây là cơ hội thuận lợi để hội nhập và phát triển kinh tế cùng các nước.
Tuy vậy, đây cũng là thách thức không nhỏ đối với công tác phòng chống tội phạm nói chung và tội phạm ma túy lợi dụng tuyến hàng không nói riêng vận chuyển trái phép ma túy từ các trung tâm sản xuất ma túy qua Việt Nam đi các nước. Bởi thủ tục hàng hóa qua các công ty dịch vụ chuyển phát nhanh rất đơn giản trong khâu gửi và giao nhận hàng, bảo đảm không sợ thất lạc nên dễ bị đối tượng lợi dụng làm phương thức để đối tượng gửi ma túy.
Thượng tá Chu Văn Phú cho biết: Để tránh né sự theo dõi, kiểm soát, các đối tượng cầm đầu đường dây chủ động bí mật đặt trước lịch trình bay, điểm hẹn, sử dụng mạng xã hội Zalo, Viber, Wechat, Facebook để điều hành người vận chuyển gói hàng có chứa chất ma túy. Sau đó đi lòng vòng các nước khác nhau nhằm xóa đi nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa có cất giấu ma túy. Vì vậy, trong các vụ việc này thường chỉ bắt được người vận chuyển, người nhận hàng, khó mở rộng bắt giữ đối tượng cầm đầu.
Trong khi đó, kinh nghiệm đấu tranh tội phạm ma túy qua đường hàng không ở Việt Nam chưa nhiều nên còn gặp khó khăn trong công tác phát hiện, bắt giữ. Đặc biệt, một số nước không có án tử hình đối với tội phạm ma túy nên việc phối hợp điều tra bắt giữ đối tượng ở các nước đó cũng khó. Đơn cử, trong thời gian qua lượng ma túy từ Đức vào Việt Nam rất lớn nhưng do pháp luật của Việt Nam và Liên bang Đức khác nhau, Việt Nam vẫn áp dụng hình phạt tử hình với các đối tượng buôn bán ma túy nên phía Đức sẽ không phản hồi đề nghị này mà tiếp tục điều tra, xử lý theo pháp luật của Liên bang Đức...
Trước dự báo cũng như để ngăn chặn ma túy thẩm lậu vào Việt Nam qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, bưu điện, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Thiếu tướng Nguyễn Văn Viện cho biết: Thời gian tới sẽ tăng cường lực lượng triển khai công tác nghiệp vụ cơ bản trên tuyến đường hàng không, đường bưu điện để nắm chắc tình hình hoạt động của các đối tượng phạm tội ma túy. Tổ chức triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, đặc biệt là các biện pháp điều tra, trinh sát để có biện pháp xử lý đối với các đối tượng có biểu hiện liên quan. Đặc biệt, tới đây Cục sẽ phối hợp tổ chức các lớp tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm; hỗ trợ nâng cao năng lực kiểm soát, phát hiện ma túy qua đường hàng không, chuyển phát nhanh, bưu điện.
