Thương mại Đông Á đang rất được chú trọng vì quy mô phục hồi kinh tế của khu vực này lớn và nhanh hơn bất kỳ nơi nào khác. Châu Á thực tế đã trở thành mạng lưới thương mại khu vực tích hợp lớn thứ hai sau Liên minh châu Âu vào năm 2019, với thương mại khu vực chiếm 58% trên tổng thương mại toàn cầu. Hệ thống thương mại của Đông Á có khả năng trở nên bao trùm và bền vững hơn với sự chuyển đổi nhanh chóng sang các nền tảng kỹ thuật số.
Tiên phong
Khu vực Đông Á là nơi tập trung 40% tầng lớp trung lưu trên thế giới. Trong một thập kỷ tới, tỷ lệ đó có khả năng vượt qua tầng lớp trung lưu ở châu Âu, Bắc Mỹ và châu Mỹ Latin cộng lại. Điều này dẫn đến việc các doanh nghiệp đang nhanh chóng áp dụng loạt công cụ số mới nhằm tăng sự lựa chọn cho người dùng, đồng thời thu hẹp khoảng cách giữa nhà sản xuất và người tiêu dùng.
Theo EAF, thực tế, Đông Á đang dẫn đầu cuộc cách mạng thương mại điện tử toàn cầu. Các nền tảng doanh nghiệp đến người tiêu dùng (B2C - Business to consumer) từ thương mại điện tử, du lịch trực tuyến, công nghệ quảng cáo, vận tải, dịch vụ điện tử và phương tiện kỹ thuật số, đã tạo ra doanh thu 3,8 nghìn tỷ USD vào năm 2019 trên toàn thế giới, trong đó 1,8 nghìn tỷ USD ở châu Á. Chỉ riêng thương mại điện tử đã chiếm 1,9 nghìn tỷ USD doanh thu trên toàn cầu và 1,1 nghìn tỷ USD trong khu vực. Trung Quốc hiện dẫn đầu, chiếm 45% các giao dịch thương mại điện tử. Doanh số bán hàng trực tuyến chiếm 12% tổng doanh số bán lẻ ở châu Á, so với 8% ở châu Âu và Bắc Mỹ. Nền kinh tế kỹ thuật số dự kiến sẽ thêm 1 nghìn tỷ USD vào GDP của châu Á trong 10 năm tới.
Phong trào thương mại điện tử đang phát triển bao gồm các giao dịch xuyên biên giới. Thương mại điện tử B2C xuyên biên giới tạo ra doanh thu ước tính 404 tỷ USD trong năm 2018, tăng 7% so với năm trước đó. Doanh số doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B - Business to business) chiếm 80% thương mại điện tử xuyên biên giới, nhưng B2C vẫn thể hiện mức tăng trưởng nhanh nhất. Trung Quốc tiếp tục là quốc gia dẫn đầu toàn cầu, nơi có hầu hết các trang bán lẻ và đấu giá trực tuyến lớn nhất. Các giao dịch xuyên biên giới đang chiếm 10% doanh số thương mại điện tử ở Trung Quốc. Đại dịch Covid-19 thậm chí đẩy những con số này lên cao hơn khi người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang mua sắm trực tuyến.
Thực tế, mặc dù thương mại điện tử phát triển mạnh ở châu Á nhưng vẫn còn nhiều dư địa để tiếp tục tăng trưởng. Bởi mức độ thâm nhập của người mua sắm điện tử (E-shopper), tức tỷ lệ dân số mua hàng trực tuyến, vẫn đang dưới 50% ở châu Á, thấp hơn nhiều so với các khu vực khác. Sự khác biệt về tốc độ phát triển kỹ thuật số vẫn còn cản trở sự phát triển của lĩnh vực này, chỉ 56% khu vực có truy cập internet. Điều đó có nghĩa là nếu khắc phục được tình trạng đó, khả năng tăng tốc sẽ rất lớn. Kể từ năm 2010, khu vực từng chứng kiến sự tăng trưởng internet, trong đó đáng chú ý là Thái Lan (tăng 44 điểm phần trăm), Brunei (tăng 42 điểm phần trăm), Campucia (tăng 39 điểm phần trăm) và Việt Nam (tăng 38 điểm phần trăm). Các nước ASEAN đang có thêm 125.000 người dùng mới mỗi ngày. Chưa hết, khoảng 94% khu vực được phủ sóng bởi mạng 4G.
Những người tiêu dùng kỹ thuật số thể hiện một thị trường mới. Người ta ước tính rằng, 40% chi tiêu thông qua internet ở Trung Quốc và 30% ở Indonesia cho thấy xu hướng tiêu dùng mới, thay thế cho việc mua hàng trực tiếp. Các nền tảng thương mại điện tử đang khai thác nhu cầu chưa được đáp ứng của người tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy sự hòa nhập. Đối với người tiêu dùng, thương mại điện tử giúp giảm chi phí sản phẩm, thêm nhiều lựa chọn và giảm chi phí giao dịch. Bên cạnh đó, các nền tảng kỹ thuật số cũng mở rộng phạm vi tiếp cận của các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME); đồng thời mở ra cơ hội cho người dân ở các thành phố nhỏ và khu vực nông thôn. Đây là nơi phần lớn người Đông Á sinh sống, vì vậy tăng trưởng kỹ thuật số đang chuyển thành tăng trưởng toàn diện.
Các nền tảng thương mại điện tử cũng giúp tăng cường kết nối người tiêu dùng trẻ, người tiêu dùng ở vùng ven đô với các thương hiệu quốc tế. Tmall, một trong những nền tảng của Alibaba, đang cung cấp mức giá ưu đãi cho các công ty quốc tế, cho phép các công ty bán hàng trên nền tảng của họ mà không cần giấy phép hoạt động tại Trung Quốc. Nhờ đó, 29.000 thương hiệu đã tham gia vào nền tảng này vào năm 2020 và 80% số đó lần đầu tiên gia nhập thị trường Trung Quốc. Trong số người dùng Tmall, 45% đến từ các thành phố nhỏ của Trung Quốc. Những nền tảng trên đang kết nối người tiêu dùng bên ngoài các khu vực đô thị lớn với khu vực và cung cấp cho người tiêu dùng trẻ hơn - những người mà sở thích của họ sẽ thống trị trong nhiều năm tới - nhiều lợi chọn hơn từ khắp khu vực.
Nguồn: ITN
Thuận lợi cho các doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ (MSME)
Một tính năng giúp hoạt động mua hàng xuyên biên giới trên nền tảng kỹ thuật số trở nên dễ dàng là sự hiện diện của ví kỹ thuật số có thể được sử dụng cho bất kỳ sản phẩm nào trên nền tảng. Khi các phương thức thanh toán được tích hợp, các thị trường cũng sẽ trở nên tích hợp hơn. AliPay đang mua lại các công ty khởi nghiệp địa phương về lĩnh vực tiền điện thoại di động trên toàn khu vực.
Sự phát triển của fintech (công nghệ tài chính) đang thúc đẩy đáng kể tài chính toàn diện. Nhiều cá nhân hơn có quyền truy cập vào một loạt các dịch vụ tài chính mà không cần có tài khoản tại một tổ chức tài chính chính thức.
Các nền kinh tế tích hợp kỹ thuật số có xu hướng mở rộng thêm nhiều MSME năng động hơn. Các nền tảng kỹ thuật số phục vụ MSME theo những cách khác nhau. Thứ nhất, chúng giảm chi phí tài chính. Phí thẻ tín dụng khiến các doanh nghiệp nhỏ của Mỹ mất trung bình 2% tổng doanh thu. Trong khi đó, Alipay và WeChat Pay không có phí giao dịch trên các nền tảng thương mại kỹ thuật số của họ và chỉ áp dụng 0,1% phí chuyển khoản bên ngoài.
Thứ hai, "người chơi" trong thương mại điện tử và fintech đang sử dụng giao dịch thời gian thực và dữ liệu truyền thông xã hội để cải thiện đánh giá rủi ro và cung cấp các khoản vay cho MSME. Chẳng hạn, mô hình cho vay trực tuyến của Ant Financial được thiết kế chỉ mất ba phút để nộp đơn và một giây để tiền được giải ngân vào tài khoản của người bán mà không cần thao tác thủ công. Dịch vụ dành riêng cho doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ của Ant Mybank đạt 25 triệu doanh nghiệp vừa và nhỏ tính đến lần kỷ niệm 5 năm thành lập vào năm 2020. Mybank cũng tập trung vào việc lấp đầy khoảng cách tài chính cho các MSME do phụ nữ làm chủ, để tăng thêm khả năng hòa nhập. Thứ ba, các nền tảng kỹ thuật số cung cấp cho các MSME một loạt các dịch vụ hỗ trợ kỹ thuật và thông tin thị trường nhằm tăng năng suất và doanh thu xuất khẩu.
Theo nhiều nhà quan sát, tăng trưởng ở Đông Á được hỗ trợ bởi các nền tảng kỹ thuật số, sẽ trở nên mạnh mẽ và bao trùm nếu khu vực này đầu tư nghiêm túc vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số và nguồn nhân lực. Các chính phủ khu vực cũng cần phối hợp về cơ chế giám sát và quản lý nhằm bảo đảm rằng các nền tảng mới có thể truy cập được và không bị lợi dụng. ASEAN đã thành lập liên minh thanh toán điện tử để hỗ trợ sự phát triển của khuôn khổ thanh toán kỹ thuật số khu vực. Tuy nhiên, các nước Đông Á sẽ cần nhiều ý chí chính trị hơn nữa để thông qua thỏa thuận và hợp tác quốc tế để bảo vệ quyền riêng tư của dữ liệu cũng như tăng cường an ninh mạng.
