Domino chính trị

Thủ tướng Ireland Brian Cowen vừa phảituyên bố bầu cử sớm                         Nguồn: Reuters

Không còn là bình thường khi liên tiếp thời gian gần đây một loạt chính phủ từ Nhật Bản, Israel… và lần này là Ireland phải cải tổ nội các. Cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính toàn cầu đang là nguyên nhân của xu hướng nguy hiểm này. Tại Ireland, chính giới đã tưởng tình hình không có gì nghiêm trọng khi Thủ tướng Brian Cowen kiêm Chủ tịch đảng Fianna Fail cầm quyền vừa vượt qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm về vai trò lãnh đạo hôm 18.1 vừa qua. Nhưng con bài “từ chức” mà một loạt Bộ trưởng nước này, đi đầu là Ngoại trưởng Michael Martin, áp dụng khiến Dublin bất ổn.

Chưa đầy 24 giờ, hơn 1/3 số bộ trưởng trong nội các Ireland đã đệ đơn xin từ chức. Bản thân các nghị sỹ lão làng ở Ireland còn thừa nhận đây là hiện tượng chưa từng thấy trong nghị viện nước này suốt hàng chục năm họ tham gia chính trường. Vấn đề xuất phát từ việc Dublin chấp nhận gói cứu trợ tài chính trị giá 85 tỷ euro từ Liên minh châu Âu (EU) và Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF). Đa số trong nội các Ireland cho rằng chưa đến lúc cần đến một quyết định khẩn cấp như vậy. Phần lớn người dân nước này cũng phản đối gói cứu trợ trên vì đó là biểu hiện đánh mất chủ quyền quốc gia khi cầu viện sự trợ giúp tài chính từ bên ngoài, để rồi sau đó phải chịu sự kiểm soát ngặt nghèo từ hai thể chế tài chính đó. Uy tín của Thủ tướng Cowen giảm xuống mức thấp chưa từng có (chỉ 14%).

Để nhận được gói cứu trợ, Ireland đã phải lên kế hoạch cải tổ. Chính phủ nước này đã đưa ra kế hoạch “thắt lưng buộc bụng” trị giá 15 tỷ euro trong vòng bốn năm, trong đó có việc cắt giảm lương và hàng nghìn việc làm trong khu vực nhà nước. Dublin coi đây là những biện pháp cần thiết để giảm thâm hụt ngân sách nhà nước từ 32% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hiện nay (mức thâm hụt nghiêm trọng nhất ở châu Âu) xuống dưới mức trần 3% theo quy định của EU vào năm 2014. Tuy nhiên, biện pháp này ảnh hưởng trước nhất tới đời sống của nhiều tầng lớp nhân dân lao động Ireland khiến làn sóng phản đối dâng cao.

Cuối cùng thì Thủ tướng Cowen cũng phải tuyên bố sẽ giải tán quốc hội để mở đường cho cuộc tổng tuyển cử được tổ chức vào ngày 11.3 tới. Ông khẳng định các đạo luật quan trọng liên quan ngân sách nhà nước sẽ được quốc hội thông qua trước khi giải tán, như ông đã cam kết hồi tháng 11 vừa qua. Việc thông qua các đạo luật này là điều kiện tiên quyết để Ireland nhận được gói cứu trợ khẩn cấp từ EU và IMF vì mục đích đảm bảo tương lai kinh tế cho Dublin. Tuy nhiên, theo giới quan sát, ông Cowen đang chịu sức ép từ phía đảng Xanh và buộc phải tổ chức bầu cử sớm. Mặc dù là đối tác của đảng Fiaana Fail trong liên minh cầm quyền, song đảng Xanh giờ đây cho rằng việc các bộ trưởng đồng loạt từ chức là âm mưu của ông Cowen nhằm cải tổ nội các và “đánh bóng” tên tuổi cho một số ứng cử viên sáng giá thuộc đảng Fianna Fail của ông trước ngày bầu cử. Cáo buộc là vậy, song thực ra đảng Xanh đã tìm kiếm một cuộc bầu cử thế này từ năm ngoái.

Sự đấu đá rốt cuộc lại tạo thuận lợi cho bên thứ ba vào cuộc. Triển vọng một chính phủ liên minh của đảng Fine Gael trung hữu và Công đảng trung tả đang hình thành, với mục tiêu chú trọng vào phương hướng sử dụng gói cứu trợ tài chính nhận từ EU và IMF. Cả hai đảng đều tuyên bố muốn sửa đổi một số quy định trong thỏa thuận với EU và IMF, đặc biệt nhằm loại bỏ ảnh hưởng đối với mức lãi suất, nhưng thực ra họ có ít cơ hội để làm điều này. Vì vậy, hết sức khôn ngoan, họ đã hướng sự chú ý của dư luận tới một một chính phủ mới mẻ hơn, năng động hơn, có khả năng thương thuyết hơn… sau ngày 11.3 tới.

Khả năng đó chưa thể dự đoán, nhưng có thể chắc chắn rằng đảng Fianna Fail của ông Cowen sẽ phải hứng chịu tổn thất lớn trong cuộc bầu cử sắp tới. Theo các cuộc thăm dò dư luận mới được tiến hành, từng tự hào là đảng nắm giữ chính trường Ireland suốt từ khi tách khỏi Anh, song Fianna Fail có thể mất một nửa trong số 74 ghế đang nắm giữ tại Quốc hội 166 ghế. Tỷ lệ ủng hộ ông Cowen và đảng Fianna Fail có thể giảm xuống dưới 10%. Nếu cuộc cải cách của ông Cowen đi chệch hướng, mất mát này còn lớn hơn.