Đổi vị trí

      Khi ông McCain nói Mỹ “nợ” Trung Quốc 500 tỷ USD, ông Obama đã phản bác và cho rằng Trung Quốc đang nắm tới 1.000 tỷ USD trái phiếu của Mỹ. Còn theo thống kê của Bộ Tài chính Mỹ, tính đến cuối tháng 6.2008, Trung Quốc sở hữu khoảng 650 tỷ USD trái phiếu do các cơ quan Chính phủ Mỹ phát hành. Như vậy, nếu so với con số 24 tỷ USD trái phiếu Chính phủ Mỹ mà các nước Trung Đông giàu có nắm giữ, Trung Quốc có vị thế áp đảo hơn hẳn. 
      Nhân lúc Mỹ sa lầy tại Iraq và Afghanistan, Trung Quốc đã không ngừng mở rộng ảnh hưởng về kinh tế và tài chính ra thế giới, ngay cả với Mỹ. Tầm ảnh hưởng này hiện đã ở mức mà Mỹ khó có thể bỏ qua trong bối cảnh nền tài chính ngày càng hỗn loạn do chuỗi sụp đổ của các thể chế tài chính khổng lồ. Con số 650 tỷ USD trái phiếu mà Trung Quốc đã mua lớn hơn nhiều so với nước đứng thứ hai với 260 tỷ USD, càng bỏ xa 24 tỷ USD của các nước Trung Đông, những nước giàu tài nguyên từng có lúc được kỳ vọng là nguồn đầu tư quan trọng của thế giới.
      Cho đến thời điểm Tổng thống Mỹ G.Bush dự lễ khai mạc Đại hội Olympic Bắc Kinh ngày 8.8.2008, Trung Quốc vẫn tiếp tục mua vào trái phiếu Chính phủ Mỹ. Chỉ đến ngày 28.8, Ngân hàng Trung Quốc mới tuyên bố cắt giảm 4 tỷ USD trái phiếu trong hai công ty tài chính Mỹ liên quan tới bất động sản. Thông báo này khi đó không chỉ làm chấn động thị trường trái phiếu bất động sản Mỹ, mà còn được giới chức Mỹ nhìn nhận là phát pháo đầu tiên của Bắc Kinh về “vị thế Trung Quốc”. Ngay sau đó, Bộ Tài chính Mỹ đã phải áp dụng các biện pháp hỗ trợ khẩn cấp, vừa mua vào các loại trái phiếu vừa đặt hai công ty trên dưới sự quản lý trực tiếp.
      Tất nhiên, khi Trung Quốc không ngừng nâng giá trị xuất khẩu của mình sang Mỹ, điều mà Washington đã cố ngăn cản mà chưa làm được, và sở hữu một lượng trái phiếu Mỹ lớn đến vậy, thì Trung Quốc cũng sẽ phải chịu trận từ bất ổn tài chính Mỹ. Trong cuộc trả lời phỏng vấn Truyền hình CNN khi tham dự khóa họp Đại hội đồng LHQ, Thủ tướng Ôn Gia Bảo đã nhấn mạnh đến “sự phối hợp quốc tế” để hạn chế những “ảnh hưởng quốc tế” của khủng hoảng tài chính Mỹ. Để chuẩn bị cho bài phát biểu này, vài ngày trước khi ông Ôn Gia Bảo lên đường sang Mỹ, Bắc Kinh đã bóng gió rằng cần thiết lập lại trật tự tài chính toàn cầu mà ở đó, Trung Quốc sẵn sàng làm trụ cột.
      Còn nhớ hồi đầu năm, các thị trường chứng khoán thế giới đồng loạt chao đảo do sự sụt giảm của Thị trường chứng khoán Thượng Hải. Khi đó, báo chí tha hồ mổ xẻ về hiện tượng mà họ gọi là “gió đổi chiều” này. Lần đầu tiên trong lịch sử tài chính, điểm xuất phát không phải từ thị trường chứng khoán lớn nhất thế giới là Mỹ. Từ trước đến nay, Mỹ hắt hơi thì cả thế giới ốm theo. Nhưng nay với sự trỗi dậy của kinh tế Trung Quốc, nước này đã trở thành một trung tâm tài chính không phải chỉ của châu Á mà của cả thế giới. Với 1.800 tỷ USD dự trữ ngoại tệ, Trung Quốc đã trở thành cực thứ tư của kinh tế toàn cầu, không còn là nhân tố phụ thuộc nữa mà đã là một nhân tố chi phối kinh tế thế giới.
      Tuy nhiên, Bắc Kinh đã kịp thời ngăn chặn sự sụt giảm của thị trường chứng khoán Thượng Hải, nên tác động đối với quốc tế không lớn. Từ đó đến nay, giới chức Trung Quốc đã nhân “sự kiện Thượng Hải” để nói nhiều đến “sự hoán đổi vị trí” trong nền tài chính toàn cầu. Báo chí Mỹ đã đặt câu hỏi rằng “phác đồ điều trị” cho căn bệnh của tài chính Mỹ hiện nay có hiệu quả hay không nếu Mỹ đơn thương độc mã? Châu Âu và Nhật Bản đã liên tiếp tung hàng tỷ USD nhưng chỉ có thể ứng cứu thị trường tài chính của mình vì họ nắm giữ lượng trái phiếu Mỹ thấp hơn hẳn Trung Quốc. Một nhà báo Mỹ nhận xét rằng, nỗ lực cứu trợ của Mỹ có thành công hay không phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc. Trong trường hợp Mỹ buộc phải tiếp tục phát hành trái phiếu chính phủ, thì các quỹ đầu tư chính phủ ở khu vực Trung Đông sẽ tìm cách từ chối vì nhìn thấy rủi ro cũng như lợi nhuận thấp. Và Trung Quốc gần như là hy vọng duy nhất với Mỹ.