Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An Thái Văn Thành:
Chúng tôi mong muốn các đơn vị liên quan tiếp tục hoàn thiện các thể chế, cơ chế, chính sách để tạo động lực cho việc đổi mới theo hướng tăng tính tự chủ. Xây dựng một số mô hình giáo dục mới như mô hình trường trọng điểm rất cao, tăng cường tuyên truyền theo quy chuẩn quốc tế. Chẳng hạn như tại Nghệ An có trường nội trú, bán trú kiểu mới. Để có điều đó, chúng tôi cũng phải xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù địa phương để Trung ương, Bộ Giáo dục và Đào tạo tạo điều kiện để Ủy ban nhân dân tỉnh có thẩm quyền ban hành. Điều này sẽ bảo đảm cơ chế, chính sách cho đội ngũ giáo viên.
Bên cạnh đó, cần tập trung hỗ trợ những em vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, để các em được tiếp cận với chương trình giáo dục phổ thông 2018 tốt hơn, thông qua đảm bảo dạy tốt các môn Tin học, Ngoại ngữ, Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục thể thao. Cần tạo môi trường văn hóa để các em vùng khó khăn phát triển tốt về năng lực, phẩm chất để giữ gìn bản sắc của đồng bào dân tộc.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Thị Mai Hoa:
Để triển khai, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo theo tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW, trước hết, chúng ta tiếp tục phải làm tốt công tác truyền thông, tuyên truyền, vận động và quán triệt tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện này. Thậm chí, các cấp lãnh đạo và các nhà quản lý phải quán triệt điều này để có sự đồng thuận, trên, dưới đồng lòng và cả xã hội ủng hộ, ngành giáo dục mới có thể giải quyết được bài toán là tổng lực, tập trung trao đổi mới căn bản, toàn diện.
Tiếp đó, ngành giáo dục phải hoàn thiện hành lang pháp lý. Chúng ta có Luật Giáo dục sửa đổi. Qua các lần chúng ta đã có Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học, có Luật Giáo dục nghề nghiệp và có những quy định liên quan tới giáo dục. Sắp tới đây, Chính phủ sẽ trình Quốc hội phương án sẽ có Luật Nhà giáo. Luật Nhà giáo sắp tới sẽ giải quyết được câu chuyện liên quan tới việc hoàn thiện hành lang pháp lý. Dưới hệ thống luật sẽ hoàn thiện hệ thống các văn bản dưới luật đáp ứng được đồng bộ với hệ thống luật pháp. Có như vậy, việc triển khai thực hiện trong thực tế xuyên suốt và thống nhất.
Chúng tôi cũng hy vọng những vấn đề liên quan đến chính sách cho nhà giáo, liên quan tới cơ chế để chúng ta thu hút những người giỏi làm việc trong ngành giáo dục được giải quyết. Nên hiểu, những chính sách không chỉ là vấn đề lương bổng, phụ cấp mà còn là vấn đề môi trường làm việc để cho nhà giáo được tôn vinh, nhà giáo yên tâm với nghề.
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Hoàng Văn Cường:
Ở lĩnh vực đại học, các trường phải tiếp tục phát huy hơn nữa quyền mà hiện nay Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học cho phép là quyền tự chủ trong đào tạo chuyên môn, trong học thuật. Như vậy, các trường phải năng động trong chuyện đổi mới chương trình, đổi mới nội dung, đổi mới phương thức đào tạo. Đó là nhu cầu thực tế gắn với những nơi mà sử dụng nguồn nhân lực. Thậm chí, cần phải có thể chế để thể hiện rất rõ trách nhiệm của những cơ quan, các doanh nghiệp, của các tổ chức trong việc tham gia vào quá trình đào tạo này. Bởi lẽ, đào tạo cuối cùng cũng cung cấp nguồn nhân lực cho các đơn vị sử dụng.
Về chính sách của Nhà nước, rất cần phải có thay đổi trong cơ chế đầu tư, chủ đầu tư: đầu tư trong hệ thống cơ sở vật chất thì giảm bớt gánh nặng đóng học phí của người học. Như vậy, tính chất xã hội hóa trong giáo dục không quá nặng. Phải chuyển ngân sách đầu tư cho nghiên cứu khoa học nói chung của quốc gia này phải tập trung vào các trường đại học nhiều hơn.
Thực tế, trên thế giới này những trường đại học bao giờ cũng gọi là những nơi tập trung nhất tạo ra những đổi mới, sáng tạo. Ngân sách nghiên cứu khoa học quốc gia phải rót vào cho các trường đại học theo phương thức đặt hàng. Mỗi một lĩnh vực, Bộ trưởng sẽ được "đặt hàng" nghiên cứu từng lĩnh vực chuyên sâu. Khi đó các cơ sở nghiên cứu sẽ yên tâm, tập trung nghiên cứu theo một mạch của vấn đề đó. Theo thời gian mới tạo được các sản phẩm trí tuệ mới. Tránh tình trạng hiện nay chúng ta nhìn thấy ngân sách theo hợp đồng đề tài... Nếu thay đổi được phương thức đầu tư về mặt khoa học, tôi nghĩ sẽ nâng cao vai trò của trường đại học, đặc biệt trong việc tạo lập các trí thức mới. Đồng thời, thay đổi được chất lượng đào tạo, chất lượng về học thuật của trường đại học.
Tăng cường thích ứng, vượt qua thách thức
Nghị quyết 29-NQ/TW của Trung ương Đảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là nghị quyết mang tính khoa học, thể hiện tầm nhìn xa rộng và những quyết sách mạnh mẽ của Trung ương Đảng; giữ vai trò quan trọng - mở đường - cho đổi mới giáo dục, thể hiện tầm nhìn cho sự phát triển bền vững và lâu dài của đất nước.
Chúng ta khẳng định ý nghĩa đúng đắn, tầm nhìn của Nghị quyết 29-NQ/TW nhưng đồng thời phải phân tích trong bối cảnh mới, thách thức mới, Giáo dục đang đứng trước nhiều thách thức mà ở thời điểm ban hành Nghị quyết chưa có điều kiện phân tích và đề cập tới nhiều. Trong đó, thách thức mới trong phát triển con người ở thời đại kinh tế thị trường đang phát triển mạnh, trong thời đại công nghệ số, không gian số, trí tuệ nhân tạo và các yếu tố mới xuất hiện, thực sự con người đang đứng trước thách thức mới để phát triển và có một cuộc sống hạnh phúc.
Những thách thức mới trong phát triển nguồn nhân lực khi những yêu cầu về năng lực mới, kỹ năng mới xuất hiện rất nhiều. Số lượng nghề nghiệp đổi mới nhanh, ranh giới rất mờ, liên ngành và tích hợp nhiều lên và yêu cầu về sự phát triển rất nhiều ngành công nghệ cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. Như vậy, đây cũng là một thách thức mới - thách thức này ở thời điểm ban hành Nghị quyết 29-NQ/TW chưa đề cập được nhiều.
Khi nền kinh tế phát triển, đất nước phồn vinh hơn, đời sống cao hơn nhưng đứng trước việc phân hóa giàu - nghèo lớn lên thì nguy cơ mất bình đẳng trong giáo dục có thể sẽ gia tăng - đây cũng là một thách thức lớn.
Đó là thách thức của mô hình trường học mới, mô hình giáo dục mới, phương pháp giáo dục mới, không gian giáo dục mới trong thời đại số. Những vấn đề chúng ta phải ứng xử với hệ giá trị, cả giá trị thực và giá trị ảo. Chúng ta thường nói tới bệnh thành tích nhưng sẽ còn những vấn đề lớn phía trước, vấn đề của giá trị ảo, đối mặt với vấn đề phi truyền thống.
Chúng ta đứng trước thách thức lớn hơn trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, kể cả giáo dục phổ thông và giáo dục đại học. Hiện các trường phổ thông tốt ở nước ngoài đã thu hút học sinh của chúng ta. Các trường đại học cũng phải cạnh tranh nguồn lực khoa học với các trường đại học trên quy mô toàn cầu. Chúng ta mải miết với câu chuyện tự chủ đại học, với câu chuyện đầu tư nhưng chúng ta phải ứng phó với thách thức trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về giáo dục.
3 vấn đề chính sẽ được đề cập trong kết luận tiếp tục triển khai Nghị quyết 29-NQ/TW trong thời gian tới là: Nhận thức, thể chế và nguồn lực. Trong đó, sẽ có các đề xuất nhằm tăng cường sự thích ứng, xử lý, vượt qua những thách thức trong thời kỳ sắp tới.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn
