Việc hàng rào thuế quan được dỡ bỏ thông qua các hiệp định tương mại tự do (FTA) đã tạo điều kiện để các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm sang thị trường nước ngoài. Tuy nhiên, khi hàng rào thuế quan được gỡ bỏ thì lập tức hàng rào kỹ thuật được dựng lên bằng các biện pháp phòng vệ thương mại tại mỗi quốc gia, đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản phải nắm rõ thông tin và đáp ứng bền vững các tiêu chuẩn, quy chuẩn.
Đối với sản phẩm nông sản, hàng rào kỹ thuật của các nước đối với nông sản xuất khẩu từ Việt Nam là kiểm tra rất kỹ về dư lượng thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật. Vì vậy, muốn xuất khẩu được hàng hóa, doanh nghiệp xuất khẩu cần đặc biệt quan tâm tìm hiểu quy định của thị trường nhập khẩu. Đơn cử như tại thị trường châu Âu, các doanh nghiệp cần nắm rõ các thông tin cũng như yêu cầu ngặt nghèo của một trong số các thị trường “khó tính” nhất, yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm nông sản khi nhập khẩu từ thị trường nước ngoài.
Doanh nghiệp Việt Nam cần nắm rõ các quy định về chất lượng thương mại và các quy định về nhãn mác khi xuất khẩu sản phẩm nông sản sang thị trường châu Âu. Quy định ghi nhãn mác xuất khẩu nông sản sang châu Âu yêu cầu các thông tin như: nước xuất xứ, tên sản phẩm, chủng loại và số lượng. Những yêu cầu liên quan đến chất lượng thương mại là chủng loại, màu sắc, thời hạn sử dụng, hư hỏng bên ngoài và hình dạng của sản phẩm.
Cộng đồng châu Âu yêu cầu nông sản nhập khẩu phải đáp ứng tiêu chuẩn thị trường của châu Âu về chất lượng và ghi nhãn. Việc kiểm soát được cơ quan thanh tra tiến hành tại địa điểm nhập khẩu hoặc trong một vài trường hợp được kiểm chứng tại nước thứ ba, tại địa điểm xuất khẩu nông sản. Thông tin chi tiết về tiêu chuẩn thị trường của EU tham vấn với Cục Môi Trường, Thực phẩm và Vấn đề nông thôn của Anh quốc (DEFRA).
Cùng với đó, nhà sản xuất cũng phải bảo đảm chất lượng và độ an toàn của các nông sản xuất khẩu mà họ sản xuất ra, và tránh được tất cả các nguy cơ tiềm tàng như rủi ro từ nguồn nước ô nhiễm hoặc ô nhiễm vi sinh vật hay hóa chất. Mức dư lượng tối đa cho phép đối với các loại thuốc bảo vệ thực vật; các quy định về mức dư lượng tối đa cho phép với các loại thuốc bảo vệ thực vật (thuốc trừ cỏ, thuốc trừ sâu, thuốc trừ bệnh v.v…) có hiệu lực trên phạm vi quốc gia và quốc tế. Các nhà sản xuất và xuất khẩu phải tuân thủ các quy định của nước họ (khi gần đây nhất có quy định về mức dư lượng tối đa cho phép với các loại thuốc bảo vệ thực vật) và các quy định của các nước nhập khẩu.
Các quy định của Cộng đồng EU về truy xuất nguồn gốc nông sản nhập khẩu có hiệu lực từ tháng 1 năm 2005. Để tuân thủ những quy định này, điều quan trọng là các nhà nhập khẩu nông sản vào châu Âu luôn yêu cầu xác định rõ nguồn gốc xuất xứ của nông sản.
Công nhân thực hiện phân loại kích cỡ tôm trong các nhà máy chế biến thủy sản
Nguồn: ITN
Tuân thủ các yêu cầu của thị trường
Để vượt qua được những rào cản kỹ thuật và giữ, mở rộng thị trường xuất khẩu, các doanh nghiệp nông sản Việt cần nắm được thông tin và đáp ứng bền vững các tiêu chuẩn chất lượng nông, lâm, thủy sản. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cần cập nhật kịp thời những quy định mới và tuân thủ đúng quy chuẩn chất lượng sản phẩm nhằm tránh bất lợi không đáng có khi nhiều nước đã xây dựng “rào chắn” phòng vệ thương mại. Bên cạnh EU, từ đầu năm 2022, thị trường Trung Quốc cũng có những thay đổi rất lớn trong quy định về xuất khẩu nông sản để bảo vệ người tiêu dùng trong nước. Các doanh nghiệp có nhu cầu xuất khẩu thực phẩm vào thị trường này phải sớm đăng ký với phía Trung Quốc và phải chịu trách nhiệm về an toàn thực phẩm.
Phía Trung Quốc cũng ban hành tiêu chuẩn mới liên quan đến thuốc bảo vệ thực vật. So với tiêu chuẩn cũ, tiêu chuẩn mới có số lượng loại thuốc bảo vệ thực vật tăng 81 loại, giới hạn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tăng 2.985 loại. Ngoài ra, Trung Quốc còn đẩy mạnh quản lý sản phẩm nhập khẩu theo hình thức nghị định thư và yêu cầu khai báo mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.
Vấn đề mấu chốt đối với các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản là phải duy trì, bảo đảm an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc phù hợp tiêu chuẩn quốc tế và của nhà nhập khẩu. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần thường xuyên tìm hiểu, nắm rõ những thay đổi về quy định của thị trường nhập khẩu. Phòng Xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công thương khuyến nghị các doanh nghiệp cần trang bị những kiến thức phòng vệ thương mại trong các FTA giữa Việt Nam và đối tác để nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình.
Trường hợp bị khởi xướng điều tra, doanh nghiệp nên tích cực tham gia vụ việc, tránh bị cơ quan điều tra nước ngoài sử dụng các dữ liệu sẵn có khi đánh giá, phân tích, kết luận vụ việc. Thường xuyên theo dõi thông tin vụ việc, tích cực trao đổi, phối hợp với hiệp hội, cơ quan quản lý nhà nước để cùng xử lý nhằm tránh những bất lợi không đáng có.
