Doanh nghiệp chậm trả nợ trái phiếu đều có chất lượng tín dụng yếu
Điểm chung của các tổ chức phát hành chậm trả nợ nghĩa vụ trái phiếu doanh nghiệp là đều có chất lượng tín dụng yếu trong một thời gian dài trước khi vi phạm nghĩa vụ nợ, các chuyên gia của FiinRatings cho biết.
69 tổ chức phát hành không thể đáp ứng nghĩa vụ nợ trái phiếu
Theo thống kê của Công ty xếp hạng tín nhiệm FiinRatings, đến ngày 17.3.2023, đã có 69 tổ chức phát hành có một hoặc nhiều hơn lô trái phiếu lưu hành không thể đáp ứng nghĩa vụ nợ, với tổng giá trị 94,43 nghìn tỷ đồng, chiếm 8,15% giá trị trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành.
Trong số này, có 65 tổ chức phát hành vi phạm nghĩa vụ nợ và 4 tổ chức phát hành có trái phiếu doanh nghiệp đến hạn nhưng đã được tái cơ cấu nợ.
Theo nhóm ngành, có 43/69 tổ chức phát hành là doanh nghiệp ngành bất động sản, với tổng giá trị chậm trả nợ ở mức 78,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 83,6% tổng giá trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp chậm trả nợ.
Trái phiếu đã ở tình huống chậm trả chiếm 37% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành ở mức 169,717 của các doanh nghiệp này. Phần trái phiếu còn lại chưa đến hạn thanh toán là 75,286 nghìn tỷ đồng và có kỳ đáo hạn chủ yếu vào năm 2023 (ước tính 30,2 nghìn tỷ) và 2024 (ước tính 21,9 nghìn tỷ).
Ngành bất động sản có tỷ lệ nợ xấu trái phiếu ở mức 20,17%, cao thứ hai sau ngành năng lượng. Tuy nhiên, ngành bất động sản có quy mô lưu hành lớn nhất ở mức 396,3 nghìn tỷ, chiếm 33,8% tổng giá trị lưu hành. Thực tế, trong tổng số 69 tổ chức phát hành chậm trả nợ trái phiếu doanh nghiệp thì số các doanh nghiệp trong ngành bất động sản chiếm tới 62,3%.
Theo các chuyên gia, điểm chung của các tổ chức phát hành rơi vào tình trạng chậm trả trái phiếu đều có chất lượng tín dụng yếu trong một thời gian dài trước khi vi phạm nghĩa vụ nợ, như: mức đòn bẩy nợ rất cao; dòng tiền trả nợ yếu do vay nợ tăng nhưng vốn chủ yếu tồn đọng ở các khoản phải thu và đầu tư tài chính dài hạn thay vì tạo ra tài sản cố định hữu hình...
Kết quả phân tích báo cáo tài chính của 33 tổ chức phát hành bất động sản chậm trả minh chứng rõ hơn cho nhận định trên. Theo đó, đòn bẩy tài chính của các doanh nghiệp này tăng gấp 9,5 lần so với thời điểm cuối năm 2017. Tuy nhiên, tài sản hữu hình (thường là tài sản sinh lời của các công ty bất động sản) có mức tăng khiêm tốn từ 25 nghìn tỷ đồng (2017) lên 33 nghìn tỷ đồng (2021).
Trong khi đó, khoản phải thu (thường đến từ hợp đồng cho vay các bên liên quan) và khoản đầu tư dài hạn (thường là khoản đầu tư vào các công ty con và liên kết) lại tăng gấp hơn 4 lần. Vì dòng tiền không được tập trung đầu tư vào tài sản sinh lời nên lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính không tăng trưởng tương xứng với nợ vay. Khả năng trả nợ của các doanh nghiệp này giảm mạnh do EBITDA chỉ tăng 4 lần trong khi nợ vay tăng 15 lần.
“Trong một thời gian dài, nợ vay trên tương quan với lợi nhuận EBITDA ở mức rất cao, lên tới 30,5 vào năm 2020 lần và 23,5 lần vào năm 2021. Đây là mức quá cao so với kỳ hạn bình quân của một trái phiếu và các nghĩa vụ nợ của các doanh nghiệp này”, các chuyên gia của FiinRatings lưu ý.
Kỳ vọng từ thực thi chính sách hỗ trợ
Theo các chuyên gia, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ hiện ở mức 1,15 triệu tỷ đồng tính theo giá trị lưu hành tại thời điểm 8.3.2023. Trong số 788,9 nghìn tỷ đồng trái phiếu của các tổ chức phát hành phi ngân hàng, trái phiếu bất động sản có giá trị 396,3 nghìn tỷ, tức chiếm khoảng 50% tổng giá trị trái phiếu phi ngân hàng và 34% tổng trái phiếu doanh nghiệp toàn thị trường đang lưu hành.
Tổ chức phát hành tiếp tục gặp khó khăn phát hành trước tình trạng cầu yếu, đồng thời chờ đợi những thay đổi hỗ trợ từ phía chính quyền như Nghị định 08/2023/NĐ-CP và chính sách cụ thể về giải ngân hạn mức tín dụng cho năm 2023.
So với tháng 3.2022, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp của nhóm ngành bất động sản đã giảm 97,1% về quy mô phát hành và chưa thể phục hồi dù đã bước sang năm 2023, đặc biệt là ở giai đoạn tháng 10.2022 – 2.2023.
Đây cũng là giai đoạn doanh nghiệp chịu nhiều ảnh hưởng từ các vụ việc vi phạm phát hành trái phiếu, chính sách kiểm soát tín dụng bất động sản, mặt bằng lãi suất gia tăng và ban hành Nghị định 65 về phát hành riêng lẻ, khiến chi phí vốn giá tăng và quy trình huy động vốn trái phiếu doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn hơn trước
Các chuyên gia kỳ vọng, động thái hỗ trợ vừa qua như giảm lãi suất cho vay, Nghị quyết 33/2023/NQ-CP và Nghị định 08/2023/NĐ-CP ra đời sẽ góp phần giải quyết áp lực nghĩa vụ nợ qua hoạt động tái cấu trúc nợ, cấp tín dụng mới cho các dự án sạch về pháp lý cũng như hoạt động triển khai và mở bán dần được khôi phục.
