Đoàn Đại biểu Quốc hội đã có địa vị pháp lý phù hợp

- Từng là Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, theo ông nên xác định địa vị pháp lý của Đoàn ĐBQH như thế nào cho phù hợp?

Hiện nay, các ĐBQH trong Đoàn ĐBQH khi thực hiện cho ý kiến với dự án luật, tiếp công dân, tiếp xúc cử tri, hay những chức năng, nhiệm vụ khác đều trên cơ sở có sự thỏa thuận, bàn bạc giữa các đại biểu với nhau. Đây cũng là những công việc không thường xuyên, theo kế hoạch định trước nên hết công việc đó Đoàn ĐBQH sẽ tạm dừng hoạt động. Khi đảm nhiệm chức vụ Phó Trưởng đoàn ĐBQH chuyên trách, tôi đã mời nhiều đại biểu là thành viên Đoàn ĐBQH tỉnh đang công tác ở Trung ương về tham gia các cuộc giám sát ở địa phương. Sau khi hoạt động giám sát hoàn thành, các ĐBQH đang công tác ở cơ quan trung ương đều quay về làm công việc chuyên môn của mình. Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa Khóa XIII Lê Nam

- Chúng ta phải thấy các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) trong Đoàn ĐBQH không phải đang sinh sống, làm việc ở địa phương đó. Ngay ĐBQH đang sinh sống, làm việc ở địa phương cũng không làm việc ở một cơ quan mà hoạt động trên nhiều lĩnh vực. ĐBQH nước ta cũng có đặc điểm là hầu hết đều hoạt động kiêm nhiệm, có khi chỉ tham gia hoạt động tại Quốc hội trong một nhiệm kỳ, không phải là nghị sỹ chuyên nghiệp như ở các nước. Do vậy, nếu thiết kế mô hình Đoàn ĐBQH có bộ máy được tổ chức chặt chẽ và hoàn thiện như một cơ quan nhà nước ở địa phương là không hợp lý.

Bản thân các ĐBQH cũng đã gắn kết về mặt quản lý hành chính với cơ quan khác. Điều này có thể thấy ngay ở trường hợp nếu một đại biểu vừa nằm trong cơ cấu Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và là thành viên của Đoàn ĐBQH thì cơ quan quản lý trực tiếp là Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội. Thành viên Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội chỉ tham gia với Đoàn ĐBQH nơi họ ứng cử để thực hiện một số nhiệm vụ được luật pháp quy định.

- Với địa vị pháp lý của Đoàn ĐBQH như Luật hiện hành, ông có thấy khó khăn gì trong hoạt động hay không?

- Đoàn ĐBQH có thể đưa ra gợi ý, tổ chức thảo luận để tạo sự gắn kết của ĐBQH với địa bàn nơi họ ứng cử chứ không thể tổ chức làm việc như một sự phân công, một mệnh lệnh hay quyết định hành chính đối với các ĐBQH. Thực tế, khi ở vị trí Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa, tôi đều chỉ đạo bộ phận phục vụ, tham mưu dựa vào công việc chính của các ĐBQH kiêm nhiệm để bố trí thời gian thực hiện các hoạt động cho phù hợp. Điều này một lần nữa cho thấy nếu tổ chức Đoàn ĐBQH như một cơ quan nhà nước hoàn chỉnh ở địa phương không đầy đủ yếu tố để thực hiện. Hơn nữa, tại Đoàn ĐBQH chỉ có một ĐBQH chuyên trách hoạt động thường xuyên nên không thể hình thành một cơ quan nhà nước hoàn chỉnh. Đây là một trong nhiều lý do khiến Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng không đặt vấn đề quy định Đoàn ĐBQH như một thiết chế trong bộ máy của chính quyền địa phương.

- Cũng có ý kiến cho rằng, cần quy định Đoàn ĐBQH là một chế định của Quốc hội, là thành phần, cơ cấu bên trong của Quốc hội. Quan điểm của Ông về ý kiến này?

- Vị trí của Đoàn ĐBQH được quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành cơ bản hợp lý, phù hợp với điều kiện của Việt Nam khi chúng ta không có bộ máy giúp việc riêng cho mỗi ĐBQH. Văn phòng Đoàn ĐBQH mới là bộ máy hành chính để giúp Đoàn ĐBQH và ĐBQH hoạt động của địa phương. Do vậy, Đoàn ĐBQH là tổ chức vừa hỗ trợ, tạo điều kiện cho các ĐBQH thực hiện nhiệm vụ đại biểu tại địa phương, vừa đồng thời giúp duy trì mối quan hệ gắn kết giữa Quốc hội với địa phương.

Trong điều kiện không thể quy định Đoàn ĐBQH nằm trong bộ máy chính quyền địa phương mà vẫn đặt vấn đề cần làm rõ vị trí của tổ chức này thì sẽ phải theo phương án là cơ quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay Quốc hội. Đây là phương án không có cơ sở để thực hiện. Theo nguyên tắc về tổ chức bộ máy, đã sinh ra tổ chức sẽ phải quản lý các thành viên thuộc tổ chức đó. Đối chiếu với nguyên tắc này sẽ thấy, Đoàn ĐBQH không có cơ sở để quản lý trực tiếp Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, các Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, các Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Phó Chủ nhiệm Ủy ban hay Ủy viên Thường trực của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội.

- Tức là theo ông, địa vị pháp lý của Đoàn ĐBQH nên giữ như luật hiện hành là phù hợp?

- Đúng vậy. Đoàn ĐBQH cần gắn bó chặt chẽ với chính quyền địa phương song không độc lập hoàn toàn và cũng không tham gia trực tiếp vào các công việc của chính quyền địa phương vì mỗi cấp chính quyền có nhiệm vụ, quyền hạn và phạm vi hoạt động khác nhau. Hiện nay, mỗi Đoàn ĐBQH đều có Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn và họ đều thuộc cơ cấu của Ban Chấp hành, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Thành ủy các địa phương. Tùy theo từng địa phương, Trưởng đoàn hoặc Phó Trưởng đoàn có thể là ĐBQH chuyên trách hoặc có trường hợp cả hai đều là ĐBQH chuyên trách. Đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đều được bố trí trụ sở làm việc, có bộ máy giúp việc và được cấp ngân sách đầy đủ để bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn do luật định. Quy định của Luật hiện hành đã giúp các Đoàn ĐBQH đã và đang phát huy vai trò và đạt được nhiều kết quả quan trọng, hỗ trợ tích cực cho ĐBQH thực hiện các nhiệm vụ của đại biểu dân cử.

 - Xin cảm ơn Ông!