Đô thị thông minh!

Chủ trương xây dựng ba đô thị thông minh ở ba vùng trọng điểm sẽ là đột phá mới trong tư duy cách nhìn đô thị. Đô thị thông minh với tư duy mới này sẽ phác thảo ra sao, quy hoạch đất đai, dân số, mô hình quản lý, cung cách quản lý cũng phải khác đi. Trước hết vẫn là vấn đề quy hoạch cho đô thị thông minh phải đi trước. Nhìn xem quy hoạch ba thành phố lớn hiện ra sao? Rõ ràng quy hoạch vẽ ra chuẩn chỉ, nhưng thực hiện quy hoạch ấy không nghiêm nên băm nát, uốn chỉnh qua nhiều nhiệm kỳ, trở thành bức tranh đô thị lộn xộn méo mó. Việc tuân thủ kỷ cương pháp luật quản lý đô thị chưa nghiêm. Đó chính là những tư duy nhiệm kỳ, khi mỗi nhiệm kỳ lại uốn chỉnh, nắn vuốt. Chính vì thế mới đẻ ra con đường đô thị lẽ ra phải thẳng, lại biến thành cong; đẻ ra những cách làm tình thế, khi giao thông nghẽn tắc, Thủ đô tính đến làm xe buýt nhanh đổ cả nghìn tỷ ra, nhưng rồi xe buýt nhanh cũng đi vào “vỡ trận”! Câu chuyện đường sắt trên cao ở Hà Nội, các dự án Metro ở TP Hồ Chí Minh đội vốn quá khủng, thi công ỳ ạch là minh chứng cho tư duy xây dựng và quản lý đô thị còn quá nhiều lỗ hổng.

Vậy việc xây dựng ba đô thị thông minh trọng điểm này sẽ mở lối ra thế nào trong bức tranh đô thị còn quá nhiều bất cập và nghẽn tắc như hiện nay. Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã từng tạo nhiều cơ chế đặc thù để ba đô thị lớn này vượt lên, nhưng xem ra việc sử dụng quyền năng của “cơ chế đặc thù” được trao vẫn chưa thực sự hiệu quả. Lúng túng và loay hoay trong quản lý đô thị vẫn lộ ra cả trong những quy định không đi vào cuộc sống. Nói phải giãn dân, nhưng chung cư mấy chục tầng cứ phê duyệt ký tá cho xây ở trung tâm nội đô thì rõ ràng nói xuôi, nhưng làm lại ngược? Chỉ một con phố Lê Văn Lương dài chưa đến 2km mà vút cao hơn 50 chung cư cao tầng thì Hà Nội nói gì? TP Hồ Chí Minh cứ loay hoay với chống ngập đã bỏ tới 10.000 tỷ đồng đầu tư chống ngập mà vẫn chưa đâu vào đâu, hỏi sao không ngẫm ngợi?

Nhìn ra các nước họ xây dựng đô thị bài bản, quản lý đô thị theo kỷ cương phép nước, chứ không có chuyện nhà xây không phép, sai phép rồi phạt cho tồn tại? Càng không có chuyện nhiệm kỳ này lên căn chỉnh uốn nắn lại quy hoạch của nhiệm kỳ trước. Xây dựng đô thị thông minh phải hướng tới xanh, sạch, đẹp, văn minh. Công nghệ số chính là công cụ quản lý đô thị một cách minh bạch, công khai. Từ các tiêu chí đô thị thông minh phải là những đô thị đặt lên hàng đầu “xanh, sạch, đẹp và thông minh”. Vậy cái gì không xanh, không sạch, không đẹp, không văn minh dứt khoát phải biết “lắc đầu”.

Để trở thành ba đô thị thông minh, việc cần làm ngay là gì? Chính phủ và các bộ, ngành hãy cùng ba thành phố này rà soát lại quy hoạch tổng thể để có quyết sách trúng và đúng. Không thể chần chừ, chậm trễ trong xây dựng chính quyền điện tử, đồng thời coi ứng dụng công nghệ số là hướng mở cho tư duy mới. Đội ngũ cán bộ các sở, ban, ngành và người đứng đầu các thành phố phải nâng tầm lên là những “công bộc” điện tử. Công nghiệp 4.0 đồng thời là cuộc cách mạng của thể chế. Khi quy hoạch chuẩn, chọn đúng người đứng đầu, người thực thi am tường từng lĩnh vực, thì có gì khác là phải tuân thủ kỷ cương phép nước. Tư duy tình thế phải bớt đi dành chỗ cho tầm nhìn xa dài.

Nói đô thị xanh thì không thể cứ di dời trụ sở, doanh nghiệp ra bên ngoài là nhà cao tầng vút lên mà phải là công viên cây xanh. Nói đô thị sạch thì phải lo xử lý nước thải, rác thải với công nghệ và cách làm hiện đại đi. Nói đô thị đẹp thì không thể có chuyện nhà siêu mỏng, siêu méo; hè phố cứ đào lên lấp xuống, đường dây điện, cáp thông tin như mạng nhện giăng... Đô thị thông minh sao chấp nhận những hình ảnh như thế? Rồi phong cách “công bộc” của chính quyền đô thị thông minh, tác phong của người dân trong một đô thị thông minh cũng phải thay đổi nhanh. Đến các cơ quan công quyền mà người dân còn phải lo phong bao phong bì “bôi trơn” liệu có nên? Tư duy sạch nhà mình nên coi cửa sổ nhà hàng xóm như cái thùng rác liệu có nên? Tất cả những việc tưởng nhỏ ấy, nhưng không hề nhỏ cho những thành phố muốn hướng đến đô thị thông minh của thời hội nhập!

Câu hỏi đặt ra: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đã sẵn sàng tâm thế vào cuộc để xây dựng đô thị thông minh như chỉ đạo của Bộ Chính trị chưa?