Định hình thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XXI

Có vẻ như thập kỷ đầu tiên mở hàng không mấy suôn sẻ  khi nhiều người đánh giá đây là thập kỷ bị nhấn chìm của thế kỷ 21. Có thể đây là suy nghĩ quá bi quan nhưng quả thật, thế giới đã phải trải qua nhiều sóng gió với một loạt các sự kiện và biến động lớn. Những năm đầu thập kỷ, thế giới đã được chứng kiến sự nổ lên của chủ nghĩa khủng bố, từ đó khiến thế giới lao đao đối phó với những hành vi bạo lực quá khích. Tuy nhiên, sau vụ tấn công khủng bố 11.9.2001 nhằm vào nước Mỹ, cộng đồng quốc tế đã cùng nhau đoàn kết chống lại những tổ chức khủng bố như Al Qeada và Taleban. Sứ mệnh chống khủng bố do Mỹ đứng đầu kể từ đó đã giành được sự ủng hộ rộng khắp cả trong và bên ngoài nước Mỹ.

Mặt khác, siêu cường Mỹ, đóng vai trò dẫn dắt thế giới hơn 6 thập kỷ lại rơi vào một cơn ác mộng triền miên. Cựu tổng thống G.Bush đã làm cho chú Sam sa lầy vào hai cuộc chiến tranh vừa tốn thời gian vừa tốn tiền bạc mà lại chẳng đạt được gì. Người ta đã ước tính, cuộc chiến Iraq và cuộc chiến tại Afghanistan hiện ngốn của Mỹ ít nhất 2 nghìn tỷ USD. Tiền mất tật mang, chưa bao giờ hình ảnh của nước Mỹ lại bị hoen ố đến thế qua 2 cuộc chiến này, nhất là khi những bức ảnh tra tấn tù nhân chiến tranh ở nhà tù Abu Ghraib và Guantanamo bị phanh phui làm cả thế giới bị sốc.

Cho tới tận cuối năm 2008, khi tổng thống George W. Bush bị các cử tri đầy thất vọng “phế truất” khỏi nhà Trắng, chưa bao giờ siêu cường này đảo ngược được đà tuột dốc. Trớ trêu thay, các phần tử Taleban lại rất ngoan cố. Thay vì bị xóa sổ trước sự hiện diện ngày càng được tăng cường của quân đội Mỹ và các đồng minh NATO, phiến quân Taleban dường như ngày càng mạnh hơn và mưu mẹo hơn trong các cuộc đụng độ leo thang. Chính vì thế mà tạp chí Time đã gọi giai đoạn này là “thập kỷ Địa ngục” đối với người Mỹ.

Cơn ác mộng của Mỹ vẫn còn tiếp diễn tới nhiệm kỳ của tổng thống Obama khiến cho ông hồi mới nhậm chức phải tìm cách rút quân nhanh chóng. Cùng với thời gian, lập trường trong NATO xung quanh cuộc chiến khủng bố cũng có sự chia rẽ, tạo nên một khoảng cách giữa Mỹ và các đồng minh châu âu. Đồng thời, bản thân NATO cũng đã lâm vào tình trạng khủng hoảng.

Sự suy yếu của Mỹ không chỉ được xem xét trên phương diện “lãnh đạo và cảnh sát toàn cầu”mà còn từ sức mạnh kinh tế. Sự sụp đổ của Phố Wall hồi tháng 9.2008, đã khơi mào cho xu hướng suy thoái kinh tế trên toàn cầu, tạo ra một lỗ hổng lớn trong hệ thống tài chính của Mỹ, trong đó có khả năng giám sát tài chính và quản lý tài chính.

Có thể tóm gọn là thập kỷ đầu tiên của thế kỷ 21 là sự đi xuống của Mỹ, nhưng đối với những người chơi khác trên trường thế giới, cấu trúc toàn cầu cũng trải qua những thay đổi cơ bản trong thập kỷ qua.

Tờ Newsweek trong một bài báo của mình đã từng nhận xét “xu hướng thực sự của thập kỷ là khả năng vươn dậy của Trung Quốc từ một nước thế giới thứ 3 thành quốc gia quan trọng thứ nhì trên hành tinh ”. Có thể nhận xét về tầm ảnh hưởng của Trung Quốc đối với thế giới trong thập kỷ đầu tiên này hơi quá bởi Trung Quốc vẫn là quốc gia đông dân nhất thế giới, vẫn còn trên con đường phát triển và hiện đại hóa. Bên cạnh đó, mặc dù tốc độ tăng trưởng GDP của Trung Quốc lên tới gần 10%/ năm nhưng nó cũng không thể che đi được sự thật cơ bản rằng thu nhập hàng năm trên đầu người của họ vẫn còn bị tụt hậu quá xa so với các nước phát triển.

Nhưng không thể phủ nhận rằng, trong thập kỷ vừa qua, Trung Quốc đã chạy đua với thời gian để thu hẹp khoảng cách trên. Tuy nhiên tầm ảnh hưởng thế giới của Trung Quốc không thể định hình chỉ trong một thập kỷ, nhất là trong một thế giới đang trong giai đoạn toàn cầu hóa và đa cực hóa.

Vậy điều gì sẽ định hình thập kỷ sắp tới ? Dường như cho tới giờ vẫn chưa có câu trả lời xác định. Nhưng chắn chắn là sẽ có những thay đổi vai trò của nhiều người chơi trên trường quốc tế, từ đó làm biến đổi cả thế giới.

Theo People’s Daily