Điều hành của chủ tọa kỳ họp - Một yếu tố quan trọng liên quan đến chất lượng của phiên thảo luận

Chất lượng thảo luận tại các phiên họp của HĐND phụ thuộc vào nhiều vấn đề, trong đó khả năng điều hành của chủ tọa là một yếu tố rất quan trọng. Từ thực tiễn của các kỳ họp, xin được nêu ra một số vấn đề có liên quan để cùng trao đổi:

Về công tác chuẩn bị thông tin

Đây là vấn đề quan trọng, nếu không có thông tin người đại biểu không thể tham gia vào quá trình thảo luận và chủ toạ cũng không có cơ sở để điều hành. Chủ tọa kỳ họp muốn điều hành tốt quá trình thảo luận, phải tập hợp và xử lý các thông tin từ thực tiễn hoạt động của địa phương. Việc tập hợp thông tin phải tuyến tính theo ngành và lĩnh vực; thông tin phải được phân loại, xử lý, lọc bỏ những vấn đề không quan trọng hoặc thiếu cơ sở thực tế; tập trung xây dựng nguồn thông tin liên quan đến những vấn đề chủ yếu, cấp thiết ở địa phương; những vấn đề nhạy cảm được đông đảo nhân dân quan tâm; nhất là những thông tin phục vụ cho việc xem xét và quyết định các vấn đề quan trọng trong quá trình phát triển của địa phương. 

Về thao tác điều hành

Quá trình điều hành thảo luận của chủ tọa kỳ họp không thể có một quy trình mẫu. Đúng vậy, thao tác điều hành phụ thuộc vào nội dung và các tình huống cụ thể xảy ra trong quá trình thảo luận. Tuy nhiên, cho dù nội dung và các tình huống như thế nào thì chủ tọa điều hành cũng phải thực hiện một số thao tác cơ bản sau đây:

Một là, gợi ý thảo luận: Trên cơ sở những kênh thông tin thu nhận được trước và trong quá trình diễn ra kỳ họp, chủ tọa xác định rõ nội dung với những trọng tâm chủ yếu cần thảo luận. Gợi ý của chủ tọa phải rõ những việc cần tập trung trao đổi; những vấn đề cần có sự thống nhất; những vấn đề cần xác định đúng, sai và hướng bổ sung điều chỉnh.

Hai là, việc lắng nghe, tiếp nhận và xử lý thông tin: chủ tọa kỳ họp phải thực sự tôn trọng đại biểu, lắng nghe và tiếp nhận đầy đủ các thông tin từ ý kiến phát biểu của đại biểu. Việc xử lý thông tin phải kịp thời, chính xác; trong quá trình thu nhận, xử lý thông tin, chủ tọa phải có sự phối hợp chặt chẽ với nhau và cần phải có kế hoạch trợ giúp của thư ký kỳ họp.

Ba là, sự điều chỉnh trong quá trình thảo luận: sau mỗi ý kiến hoặc một số ý kiến, cần phải có sự điều chỉnh về thời gian và cách thức phát biểu; nội dung và chất lượng của thông tin mà đại biểu phát biểu. Tập trung điều chỉnh những nội dung nặng nề về phản ánh thành tích của đơn vị; những ý kiến trùng lắp, lệch hướng không tập trung vào vấn đề chung, những vấn đề mà HĐND phải bàn thảo để quyết định tại kỳ họp.

Bốn là, thống nhất và kết luận những vấn đề đã được thảo luận: thực hiện nguyên tắc dân chủ, trên cơ sở ý kiến của đa số các đại biểu, chủ tọa phải khái quát lại và kết luận vấn đề đúng sai, hướng  bổ sung điều chỉnh. Khi cần thiết, chủ tọa kỳ họp phải thông qua từng vấn đề bằng hình thức biểu quyết. Khi thấy quá trình thảo luận đã có kết quả hoặc đã đến lúc phải dừng lại, chủ tọa xin ý kiến HĐND cho kết thúc nội dung thảo luận hoặc chương trình thảo luận, chuyển sang nội dung thảo luận khác hoặc chương trình khác của kỳ họp.

Về xử lý các tình huống

Tình huống có vấn đề xảy ra trong quá trình thảo luận là điều đương nhiên, cần thiết. Xử lý và giải quyết các tình huống như thế nào mới là điều quan trọng. Có một số tình huống khá phổ biến xin được nêu ra để cùng trao đổi:

Trường hợp quá ít hoặc không có đại biểu đăng ký phát biểu (bởi những lý do khác nhau). Chủ tọa kỳ họp phải đặt vấn đề và gợi ý thêm một số nội dung cần thảo luận. Đồng thời nhắc nhở trách nhiệm của mỗi đại biểu trước cử tri, động viên đại biểu tham gia thảo luận. Khi cần thiết có thể chỉ định và yêu cầu đại biểu phát biểu chính kiến của mình.

Trường hợp còn nhiều đại biểu đăng ký phát biểu, trong lúc vấn đề cần thảo luận cơ bản đã được thống nhất, làm rõ hoặc trong điều kiện thời gian thảo luận không thể kéo dài thêm, chủ tọa kỳ họp xin ý kiến HĐND kết thúc hoặc tạm dừng thảo luận. Những ý kiến còn lại của đại biểu có thể ghi bằng văn bản chuyển đến thư kí kỳ họp để nghiên cứu, tổng hợp và xử lý các thông tin.

Trường hợp có sự xung đột, gay cấn. Nghị trường là vậy - Không thể không chấp nhận. Trong quá trình điều hành thảo luận, nhiều tình huống bức xúc, gay cấn và bất ngờ có thể xảy ra. Điều quan trọng là ở trong mọi tình huống, chủ tọa điều hành thảo luận phải giữ được vai trò của một “nhạc trưởng”. Đó sự nghiêm túc, khách quan; có bản lĩnh và luôn thể hiện được chính kiến một cách rõ ràng, chặt chẽ. Đồng thời, phải có thái độ thiện cảm, chân thành với đại biểu; bình tĩnh và lắng nghe đầy đủ những ý kiến khác nhau của đại biểu để khuyến khích, động viên đại biểu phát biểu thẳng thắn và đầy đủ những suy nghĩ của họ. Chỉ có như vậy, các đại biểu mới có thể cùng với chủ tọa kỳ họp thực hiện tốt những yêu cầu đặt ra trong quá trình thảo luận. Đây là một trong những điều kiện quan trọng để tạo nên thành công chung của kỳ họp.

Thực tiễn cho thấy, để làm tốt công tác điều hành tại phiên thảo luận, chủ tọa kỳ họp phải hội tụ được một số phẩm chất năng lực cơ bản đó là: bản lĩnh trí tuệ; năng lực lắng nghe; sự nhạy cảm và khả năng điều chỉnh của người quản lý. Biết vươn tới sự hoàn thiện bắt đầu từ những yêu cầu nói trên, chủ tọa kỳ họp sẽ từng bước thực hiện tốt vai trò điều hành tại phiên thảo luận. Đó cũng là yếu tố góp phần cho sự thành công của các kỳ họp theo hướng đổi mới, dân chủ và hiệu quả.