Thận trọng, minh bạch, khách quan, rõ trách nhiệm

Nhân rộng mô hình tốt, cách làm hay

 - Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa tổ chức Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2023, với mục tiêu đẩy mạnh công tác giám sát - khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Bà đánh giá thế nào về kết quả hội nghị?

- Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có sự chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng cho Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2023, với nhiều bài tham luận chất lượng, nhằm tổng kết, đánh giá kết quả trong thực hiện nhiệm vụ giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và Đại biểu Quốc hội trong năm 2022. Trên cơ sở đó, Hội nghị chỉ đạo những nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt là nhiệm vụ của năm 2023 trong hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội.

Hội nghị còn ghi nhận sự tham gia, đóng góp ý kiến của các cơ quan thường xuyên phối hợp trong hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội như Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Chính phủ… Qua đó cho thấy sự cầu thị, lắng nghe của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, không ngừng đổi mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội.

 Thông qua Hội nghị, cử tri và Nhân dân cả nước cũng nắm được tiến độ triển khai 4 chuyên đề giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong năm 2023. Thúc đẩy hơn nữa sự quan tâm, theo dõi cử tri, Nhân dân đối với hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

- Kết quả đó khẳng định rằng, ngay từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đã ghi nhiều dấu ấn đổi mới trong hoạt động giám sát, thưa bà?

- Được sự quan tâm của Đảng đoàn Quốc hội, ngay khi bắt đầu nhiệm kỳ Khóa XV, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 265/NQ-UBTVQH15 quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án Tiếp tục đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội. Trên cơ sở, tập trung đánh giá thực trạng, những hạn chế, nguyên nhân và bài học kinh nghiệm trong hoạt động giám sát thời gian qua, Đề án cũng đã kiến nghị đề xuất các giải pháp đổi mới khá cụ thể, thiết thực để nâng cao hơn nữa chất lượng giám sát trong thời gian tới, đã được Đảng đoàn Quốc hội xem xét thông qua. Mặt khác, Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn ban hành Nghị quyết số 594/NQ/UBTVQH15, ngày 12.9.2022 về hướng dẫn hoạt động giám sát của HĐND… Đây là những cơ sở pháp lý quan trọng để phát huy vai trò của các cơ quan dân cử để hoạt động giám sát ngày càng chất lượng hơn nữa.

Bên cạnh đó, việc tổ chức giám sát chuyên đề cũng được chuẩn bị từ rất sớm. Sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết thành lập Đoàn giám sát, Trưởng đoàn giám sát đã tổ chức họp Đoàn giám sát, chuẩn bị kế hoạch giám sát, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên trong Đoàn giám sát với quan điểm “rõ người, rõ việc”. Đặc biệt, chú trọng khâu xây dựng kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện và chuẩn bị đề cương giám sát, tập trung vào những nội dung cốt lõi, đang phát sinh vướng mắc trong chuyên đề giám sát.

Căn cứ tình hình thực tế và trên cơ sở xem xét báo cáo của các cơ quan, Đoàn giám sát sẽ lựa chọn cơ quan, địa phương và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định trước khi tổ chức giám sát trực tiếp tại cơ quan, địa phương, cơ sở; Đoàn giám sát sẽ lựa chọn đối tượng giám sát mang tính chất tiêu biểu, đại diện như giám sát ở cả những địa phương, bộ, ngành làm tốt và những địa phương, bộ, ngành có nhiều vấn đề nổi cộm, để đưa ra góc nhìn tổng thể, chung nhất về chuyên đề giám sát. Giám sát được triển khai bám sát quan điểm kết hợp giữa “xây” và “chống”, không chỉ nhìn thấy những hạn chế, vướng mắc mà còn phải thấy rõ những mặt tốt, những kết quả, bài học kinh nghiệm cần phát huy, từ đó nhân rộng điển hình tiên tiến, mô hình tốt, cách làm hay, hạn chế yếu kém.

Đoàn giám sát còn tổ chức các tổ công tác đến làm việc, giám sát và có kết luận sơ bộ trước khi Đoàn giám sát xuống làm việc; đồng thời sử dụng tối đa, có hiệu quả các kết quả, kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán. Mục tiêu hướng đến là giám sát phải đưa ra những đánh giá nhận định thận trọng, minh bạch, khách quan, có những kiến nghị đúng và trúng, để đối tượng chịu sự giám sát “tâm phục, khẩu phục”.

Có cơ chế xử lý trách nhiệm

- Từ thực tiễn tham gia các Đoàn giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Hội đồng Dân tộc, theo bà, làm thế nào để phát huy hơn nữa hiệu quả hoạt động giám sát chuyên đề?

- Trước nhất, việc lực chọn chuyên đề cần sát với yêu cầu thực tiễn đặt ra, lắng nghe được hơi thở của cuộc sống, những vấn đề được nhiều cử tri quan tâm… Bên cạnh đó, việc xây dựng đề cương giám sát có vai trò rất quan trọng đối với hiệu quả hoạt động giám sát, phải làm sao giới hạn được phạm vi giám sát đúng, trúng, đưa ra các yêu cầu báo cáo tập trung, phù hợp với chuyên đề giám sát, không dàn trải. Trong quá trình triển khai giám sát, các thành viên Đoàn giám sát phải nghiên cứu rất kỹ, am hiểu về nội dung giám sát. Việc tổ chức trước Tổ công tác xuống làm việc ở địa phương cũng là cách làm hay, để hiểu sâu, nắm rõ địa bàn, đối tượng giám sát, từ đó tham mưu cho Đoàn giám sát khi đến làm việc trực tiếp.

Quan trọng nhất là kiến nghị giám sát phải rõ ràng, cụ thể, thông qua giám sát giúp đối tượng giám sát thấy rõ ưu điểm để tiếp tục phát huy và hạn chế, vướng mắc để khắc phục trong tổ chức thực hiện. Giám sát còn là dịp để các cơ quan chủ trì giám sát tháo gỡ vướng về chính sách, pháp luật đã ban hành, tạo thuận lợi trong tổ chức thực hiện. Tôi cho rằng, kiến nghị giám sát cũng sẽ là nội dung rất quan trọng trong báo cáo giám sát, đây là một trong những cơ sở quan trọng xây dựng nghị quyết về chuyên đề giám sát, để cơ quan dân cử giám sát đối tượng chịu sự giám sát có triển khai đúng theo kết luận giám sát và Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay không.

- Một trong những yêu cầu đặt ra, đó là giám sát phải đi đến tận cùng vấn đề, với trường hợp đối tượng chịu sự giám sát chậm triển khai hoặc triển khai không đúng yêu cầu nêu trong kết luận giám sát, Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chuyên đề giám sát thì giải pháp là gì, thưa bà?

- Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã nhiều lần nhấn mạnh, đó là giám sát phải có trọng tâm, trọng điểm, chỉ rõ trách nhiệm. Đương nhiên, đi kèm với đó là yêu cầu xây dựng cơ chế xử lý trách nhiệm nếu không thực hiện đúng theo kết luận giám sát, Nghị quyết của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chuyên đề giám sát. Đây cũng chính là thực hiện cơ chế kiểm soát quyền lực, và giám sát tối cao của Quốc hội phải trở thành một phương thức kiểm soát quyền lực có tính chất nền tảng trong cơ chế kiểm soát quyền lực ở nước ta. Việc có nghiêm túc thực hiện các kết luận giám sát, Nghị quyết của Quốc hội, của Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn là căn cứ, cơ sở để lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn.

- Xin cảm ơn bà!

Hoàng Ngọc thực hiện