Nghiên cứu xây dựng bộ quy tắc ứng xử theo tiêu chuẩn liêm chính

ĐBQH Nguyễn Anh Trí (TP. Hà Nội):
Tập trung hơn cho việc "chống tham nhũng vặt", tiêu cực

Hình thức của "tham nhũng vặt" rất đa dạng và ngày càng tinh vi. Có thể là gây phiền hà, kéo dài thời gian giải quyết công việc, giải quyết không đến nơi đến chốn, giải quyết không khách quan, không theo hướng tháo gỡ mà theo cách "bóp chặt", thậm chí là hù dọa. Với cách làm đó, người dân, doanh nghiệp phải đi lại nhiều lần, đòi hỏi phải quà cáp, biếu xén..., nhiều vụ việc thì còn đòi hỏi "phí bôi trơn". Đáng sợ là việc này ngày càng trở nên phổ biến, có thể gặp ở trong mọi lĩnh vực, như khám, chữa bệnh, làm các thủ tục về hải quan, xây dựng, tư vấn đất đai, các kỳ thi tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ, làm luận văn, luận án, phong học hàm, học vị các kỳ thi âm nhạc, nghệ thuật... Họ lợi dụng kẽ hở về cơ chế, chính sách, pháp luật, tranh thủ cả sự thiếu hiểu biết về pháp luật của công dân, họ tận dụng tối đa vị trí công tác đang nắm giữ để đòi hỏi "lót tay", để yêu cầu "bôi trơn".

Tình trạng "tham nhũng vặt" với "vòi bạch tuộc" vừa nhiều vòi, vừa đeo đẳng, bám chặt đã gây bức xúc lớn cho Nhân dân, cho doanh nghiệp, làm chùn bước các nhà đầu tư, làm cho các hoạt động của xã hội bị chậm lại, thậm chí bị đổ vỡ, làm xói mòn lòng tin của Nhân dân tới đội ngũ cán bộ được coi là công bộc của dân. Trong phiên chất vấn vừa qua, Tổng Thanh tra Chính phủ cũng đã thừa nhận có sự nhũng nhiễu, gây phiền hà trong thực thi công vụ của một bộ phận cán bộ, đảng viên đối với người dân. Bởi vậy, mong muốn của cử tri, của Nhân dân là Đảng, Nhà nước cần tập trung hơn nữa việc chống "tham nhũng vặt", chống tiêu cực trong xã hội ta.

Qua báo cáo của các cơ quan: Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao..., tôi đánh giá cao những nỗ lực chống tham nhũng, tiêu cực, chống tội phạm, góp phần ổn định xã hội của các cơ quan. Chúng tôi thấy được sự vào cuộc kịp thời, quyết liệt, nghiêm minh của các cơ quan pháp luật từ khâu điều tra, xét xử, thi hành án trong các vụ tham nhũng lớn thời gian qua, nhất là vụ Việt Á - một vụ án rúng động xã hội. Tuy vậy, hoạt động phòng, chống "tham nhũng vặt" có vẻ chưa được nhiều. Số liệu cho thấy, năm 2022 đã xử lý 477 cán bộ, công chức, viên chức vi phạm quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp, theo tôi còn quá khiêm tốn so với thực tế đang diễn ra.

Tôi cũng biết chống "tham nhũng vặt" rất khó vì tính phổ biến và đôi khi rất mơ hồ, có khi chính người bị nhũng nhiễu chặc lưỡi cho qua cho nên rất khó. Tôi đồng ý với Báo cáo của thẩm tra của Ủy ban Tư pháp, đặc biệt đã chỉ ra 3 nguyên nhân của những hạn chế chống tham nhũng, tiêu cực. Đó là vai trò của người đứng đầu, năng lực, đạo đức cán bộ, công chức, viên chức, việc thể chế hóa chủ trương, nhiệm vụ trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng và kể cả thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức. Xin được nhấn mạnh thêm, việc phòng, chống "tham nhũng vặt" chỉ có thể làm được tốt hơn, hiệu quả hơn khi có sự vào cuộc của cả xã hội, nhất là của Nhân dân và của quần chúng.

Bởi vậy, cần phổ biến chính sách, pháp luật nhiều hơn, rộng hơn cho Nhân dân, để Nhân dân hiểu được pháp luật mà tham gia tự tin hơn, hiệu quả hơn. Chỉ khi Nhân dân vào cuộc mới thấy được nhiều và phòng, chống "tham nhũng vặt" mới hiệu quả. Phát huy hơn nữa vai trò của các cơ quan, nhất là cơ quan dân cử như HĐND các cấp và kể cả Quốc hội, các tổ chức chính trị - xã hội như MTTQ Việt Nam các cấp. Chính phủ, các ban ngành, các tổ chức, các cơ quan cần xem việc chống "tham nhũng vặt" là việc quan trọng, cần rà soát lại thường xuyên hơn để phát hiện, ngăn chặn cho được "tham nhũng vặt".

ĐBQH Trần Văn Tuấn (Bắc Giang):
Hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng

Tôi đồng tình nhất trí cao với nội dung đánh giá trong Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp là năm 2022 công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng đã có những bước tiến mạnh, đột phá, tham nhũng tiếp tục được kiềm chế, ngăn chặn, có chiều hướng thuyên giảm. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng được đẩy mạnh. Vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong phòng, chống tham nhũng ngày càng được khẳng định và phát huy. Công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế được tiến hành kiên quyết, nghiêm minh.

Những kết quả nêu trên đang tiếp tục khẳng định quyết tâm cao của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng với tinh thần "không có vùng cấm", "không có ngoại lệ", đã tạo được hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội, được cán bộ, đảng viên và Nhân dân đồng tình ủng hộ, bạn bè quốc tế ghi nhận.

Để đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, đề nghị tiếp tục đẩy mạnh hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng. Trong đó, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Khiếu nại và Luật Tố cáo, nhất là Luật Khiếu nại theo hướng giao cho tòa án các cấp nhiều trách nhiệm hơn trong giải quyết khiếu nại đối với các hành vi hành chính. Cụ thể là, đối với các trường hợp khiếu nại từ lần thứ hai trở đi, đề nghị chúng ta chỉ giải quyết theo trình tự, thủ tục tố tụng hành chính, qua đó hướng tới 2 mục tiêu. Một là nhằm phát huy tốt hơn vai trò của cơ quan tư pháp trong kiểm sát quyền lực đối với các cơ quan hành pháp, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Hai là góp phần nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo để bảo đảm công tác này được khách quan hơn, tránh sự đùn đẩy, né tránh và khắc phục tình trạng đơn thư khiếu nại phức tạp như trong thời gian hiện nay.

ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương):
Kiên trì nâng cao nhận thức về phòng, chống tham nhũng

Tham nhũng có ở mọi nơi trên thế giới và các nước phát triển trước ta, nước nào cũng phải trải qua công tác phòng, chống tham nhũng. Hiện nay, những nước dẫn đầu về phòng, chống tham nhũng, các chỉ số chống tham nhũng đạt cao trên thế giới như Bắc Âu, Đan Mạch hay New Zealand thì chỉ số cũng chỉ đạt 88 điểm, còn Phần Lan, Singapore đứng thứ hai đạt 85 điểm, không có nước nào đạt 100 điểm. Như vậy là việc tham nhũng xảy ra khắp nơi trên thế giới, ngay cả trong các nước phát triển, còn chúng ta đang đạt 39 điểm.

Tham khảo kinh nghiệm của những nước phát triển, tôi thấy có 3 điểm. Thứ nhất, cần phải xây dựng một bộ quy tắc ứng xử theo tiêu chuẩn liêm chính ở cả cơ quan công quyền và cả khối doanh nghiệp cũng như các tổ chức xã hội nghề nghiệp khác. Việc phòng là quan trọng, chúng ta làm tốt đó là bảo vệ cán bộ... Bởi ở các nước có bộ quy tắc phân định rất rõ hành vi tham nhũng. Ví dụ, hành vi vận động hành lang gọi là lobby đúng cách thì không phải là tham nhũng. Khi cán bộ, công chức thực thi trong bộ quy tắc đó, người ta biết lằn ranh tới đâu được làm, tới đâu không được làm. Ở Việt Nam, một vài cơ quan có thể đã ban hành nhưng chưa thành một phong trào trên toàn xã hội, ở tất cả các doanh nghiệp, cơ quan công quyền, tổ chức.

Thứ hai, phải tăng lương đủ hấp dẫn cho cán bộ, công chức. 

Thứ ba, phải kiên trì nâng cao nhận thức. Tôi tin rằng cùng với quá trình phát triển kinh tế, cùng với quá trình phát triển xã hội thì nhận thức chung của xã hội sẽ dần dần đi lên. Bởi, công cuộc chống tham nhũng không phải là một bộ phận này hay một bộ phận kia, nhóm cộng đồng này, nhóm dân cư kia mà phải là toàn xã hội, toàn lực lượng. Chỉ khi nào toàn xã hội cùng có chung một nhận thức thì lúc đấy công tác tham nhũng mới được thuyên giảm. Nếu chúng ta làm thường xuyên như rửa mặt hàng ngày, như Bác Hồ nói, thì có thể hy vọng sau 1 - 2 thế hệ nữa thì chỉ số nhận biết tham nhũng của Việt Nam có thể ở mức trên trung bình của thế giới.