Nâng tầm công tác dân nguyện của Quốc hội

Tạo sự chuyển biến rất lớn

Với ý nghĩa là “cầu nối” giữa Nhân dân với Quốc hội, hoạt động dân nguyện của Quốc hội có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần phản ánh đầy đủ, kịp thời tâm tư, nguyện vọng của cử tri với Quốc hội, giám sát hoạt động của bộ máy Nhà nước. 

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Quốc hội là cơ quan đại diện cao nhất của nhân dân cả nước, do đó, phải hiểu ý nguyện của người dân, hiểu người dân muốn gì, cần gì. Bản chất của thiết chế Nghị viện đòi hỏi phải có bộ phận làm việc với Nhân dân, kịp thời, thường xuyên lắng nghe ý kiến, kiến nghị của người dân. 

TS Nguyễn Sĩ Dũng nêu rõ, Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội, nhưng Quốc hội chịu trách nhiệm trước Nhân dân. Như vậy, nếu cơ chế dân nguyện không vận hành thì thực chất cả hệ thống không vận hành. Khắp nơi trên thế giới không có Quốc hội hay Nghị viện nào không làm công tác dân nguyện và có các mô hình khác nhau để thực hiện công việc này. Không có dân nguyện, không tiếp cận dân nguyện thì sẽ khó xác lập chính xác các ưu tiên quốc gia 

Nêu thực tế, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp Nguyễn Công Long phân tích, mỗi năm, hàng chục nghìn lượt đơn thư, hàng chục nghìn vụ việc đã được xử lý qua công tác dân nguyện và qua xử lý của Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Trong đó, số vụ việc, vấn đề liên quan đến lĩnh theo dõi của Ủy ban Tư pháp là rất lớn. Qua kiểm tra các số liệu của công tác dân nguyện thì có thể nói đến 80%, thậm chí rất nhiều kỳ báo cáo là trên 80 - 100% số lượng vụ việc, vấn đề Ban Dân nguyện chuyển đến đã được các cơ quan tư pháp, cụ thể là hệ thống Tòa án Nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân giải quyết, có thông tin trả lời.

Ghi nhận sự chuyển biến rất lớn về trách nhiệm của các cơ quan khi nhận được đơn thư của người dân do các cơ quan của Quốc hội chuyển đến, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tư pháp cho rằng, không phải ngẫu nhiên trong Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9.11.2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã đặt ra một trong những trọng tâm bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân, thượng tôn Hiến pháp là phải công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận xử lý, giải quyết, phản hồi ý kiến, kiến nghị của nhân dân. Công tác dân nguyện phải đáp ứng yêu cầu đổi mới hoạt động của Quốc hội cũng như yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN. 

Xác lập vị trí pháp lý xứng tầm

Tại toạ đàm, các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động công tác dân nguyện của Quốc hội. Trước hết, công tác dân nguyện cần xác lập được vị trí pháp lý xứng tầm. Phó Trưởng Ban Dân nguyện Lưu Bình Nhưỡng cho rằng, cần phân biệt rõ công tác dân nguyện của hệ thống dân cử, công tác dân nguyện của Quốc hội - với tư cách là một chế định để làm tròn nhiệm vụ của cơ quan đại diện và vấn đề hoàn thiện Ban Dân nguyện. Đây là hai vấn đề này hoàn toàn khác nhau. Ban Dân nguyện chỉ là một trong những đầu mối để thực hiện công tác dân nguyện của Quốc hội. TS Nguyễn Sĩ Dũng cũng cho rằng, muốn nâng cao hiệu quả hoạt động dân nguyện thì phải có quyết định rõ ràng về mặt thể chế, chọn mô hình sát với tình hình thực tế ở nước ta hiện nay, sát với mong muốn, quyền lợi của người dân.

Nhấn mạnh, việc nâng tầm công tác dân nguyện có vai trò vô cùng cần thiết trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, Phó Trưởng Ban Dân nguyện Lưu Bình Nhưỡng cho biết, thực hiện chỉ đạo của Đảng đoàn Quốc hội, Ban Dân nguyện đang xây dựng Đề án về đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân nguyện trong tình hình mới. Song song với đó, Quốc hội, Đảng đoàn Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng giao Ban Dân nguyện chủ trì, phối hợp với các cơ quan của Quốc hội, cơ quan của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nghiên cứu rà soát, sửa đổi, bổ sung nghị quyết của Quốc hội có liên quan đến tiếp công dân, đơn thư, giải quyết khiếu nại tố cáo, giám sát thực hiện kiến nghị của cử tri… Đây là tín hiệu rất tích cực đối với công tác dân nguyện của Quốc hội trong thời gian tới.

Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị Hoàng Đức Thắng kiến nghị, để bảo đảm thực hiện các quyền cơ bản của công dân và nâng cao hiệu quả công tác dân nguyện, cần nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, địa vị pháp lý của công tác dân nguyện; khẩn trương xây dựng quy trình nghiệp vụ hướng dẫn về công tác dân nguyện; xây dựng tổ chức, bộ máy, cán bộ làm công tác dân nguyện (của các cơ quan dân cử); tập huấn nâng cao kiến thức, năng lực hoạt động dân nguyện của đại biểu dân cử. Bên cạnh đó, nghiên cứu xây dựng hệ thống dữ liệu thông tin về công tác dân nguyện, đặc biệt là công tác xử lý đơn thư khiếu nại tố cáo, và các ý kiến kiến nghị của người dân.