Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi)

Tránh tùy tiện hoặc lạm dụng trong điều chỉnh quy hoạch

- Thứ Sáu, 17/03/2023, 06:17 - Chia sẻ

NGUYỄN THỊ OANH - PHÓ CHÁNH VĂN PHÒNG ĐOÀN ĐBQH VÀ HĐND TỈNH ĐỒNG NAI

Luật Đất đai hiện hành giải thích 30 từ, ngữ tại Điều 3. Với Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang xin ý kiến toàn dân hiện nay, việc giải thích vẫn được quy định tại Điều 3 nhưng số lượng đã là 52. Tuy nhiên, qua nghiên cứu dự thảo và việc thực thi trên thực tế, vẫn còn những từ, ngữ cần được tiếp tục giải thích, tránh tình trạng nói một đằng, làm một nẻo, tránh tùy tiện hoặc lạm dụng trong điều chỉnh quy hoạch, bảo đảm việc thi hành Luật Đất đai sau này công bằng, bình đẳng, phù hợp thực tế.

Tránh tình trạng nói một đằng, làm một nẻo

Liên quan đến bồi thường, giải tỏa, tái định cư là lĩnh vực có nhiều vấn đề cần được làm rõ như: “bảo đảm về thu nhập”; “điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”; “địa bàn khác có điều kiện tương đương”; “Lợi ích vật chất”. Đặc biệt là khái niệm “giá đất phổ biến trên thị trường”, vì đây là khái niệm quan trọng, là thước đo cho việc thực hiện Luật Đất đai ở các nội dung liên quan khác, có tác động, ảnh hưởng xuyên suốt cả văn bản luật. Trong đó, cần làm rõ nội dung “thống kê tại một khu vực là như thế nào (là khu vực nào và liên quan gì đến khu đất dự kiến định giá); “trong một khoảng thời gian xác định” cần làm rõ là mốc thời gian như thế nào. Thậm chí, nhiều ý kiến cho rằng, với quy định “điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”, nếu không làm rõ để thực hiện thống nhất và đúng tinh thần của Luật thì sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng nói một đằng, làm một nẻo và nếu điều đó xảy ra sẽ làm giảm sút lòng tin của cử tri và Nhân dân.

Sau lĩnh vực bồi thường, giải tỏa, tái định cư, việc điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, thu hồi đất cũng có nhiều nội dung từ, ngữ cần làm rõ. Theo đó, rà soát quy hoạch sử dụng đất được thực hiện theo định kỳ 5 năm. Khái niệm “sự điều chỉnh chiến lược”, là một khái niệm khó cần được giải thích hoặc quy định các tiêu chí để xác định như thế nào là “sự điều chỉnh chiến lược” để tránh tùy tiện hoặc lạm dụng trong điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất. “Công trình công cộng có mục đích kinh doanh” là một ngữ nằm ở nhiều điều luật liên quan đến Đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư; thời hạn sử dụng đất; đất sử dụng vào mục đích công cộng; đất để thực hiện dự án hợp tác công tư có sử dụng đất (dự án PPP)… Khái niệm này cần được giải thích để phân biệt như thế nào là công trình công cộng có mục đích kinh doanh và không có mục đích kinh doanh.

Bảo đảm việc thi hành công bằng, bình đẳng, phù hợp

“Lợi ích quốc gia, công cộng” cũng là vấn đề lớn cần được giải thích để làm rõ trường hợp như: thu hồi đất để thực hiện dự án Khu dân cư (trong đó bao gồm có các công trình: đất ở thương mại kinh doanh, đất ở tái định cư, nhà ở xã hội, giao thông nội bộ, cây xanh, công trình thương mại dịch vụ, công trình công cộng phục vụ cho khu dân cư…) có phải vì mục đích quốc gia, công cộng hay không. Từ đó, mới xác định được thẩm quyền thu hồi hay không thu hồi đất.

Dự án, vấn đề luôn liên quan mật thiết với sử dụng đất mà sử dụng đất có thể dẫn đến thu hồi đất; thu hồi đất là đụng chạm đến quyền lợi nhiều chủ thể nên một loạt khái niệm liên quan đến dự án cần được làm rõ như: “Chỉnh trang đô thị, chỉnh trang nông thôn” ; “dự án đô thị”; “thu hồi đất để thực hiện nhà ở thương mại”; Dự án thuộc trường hợp “tạo quỹ đất do Nhà nước đầu tư”; “Dự án phát huy nguồn lực đất đai, nâng cao hiệu quả sử dụng đất”; “phân bổ công bằng, hài hòa giá trị tăng thêm từ đất, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo”. Đây là các khái niệm khó trong Luật cần được giải thích hoặc xác định tiêu chí làm cơ sở áp dụng thống nhất.

Đối với quy định về nghĩa vụ chung của người sử dụng đất, Khoản 1, điều 31 Dự thảo có nêu: “Sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất, đúng quy định về sử dụng độ sâu trong lòng đất và chiều cao trên không, bảo vệ các công trình công cộng trong lòng đất và tuân theo các quy định khác của pháp luật có liên quan”. Quy định này có nội dung cần làm rõ là sử dụng độ sâu trong lòng đất và chiều cao trên không, vì trong Dự thảo Luật không nêu và nhiều văn bản pháp luật khác không có quy định. Vì vậy, nên có giải thích hoặc quy định cụ thể trong Luật, bởi đây là vấn đề liên quan đến các quyền về sử dụng đất để xây dựng công trình ngầm.

Giải thích từ ngữ là một điều luật quan trọng có trong mọi văn bản Luật nhằm cho người đọc hiểu chính xác một thuật ngữ, một từ nhất định mang ý nghĩa gì. Qua đó, nhằm làm sáng tỏ tư tưởng, nội dung, ý nghĩa của quy phạm pháp luật, bảo đảm cho nhận thức pháp luật được đúng đắn. Thiết nghĩ, những từ, ngữ có khó khăn, vướng mắc trong việc hiểu và vận dụng nêu trên cần được đơn vị soạn thảo quan tâm làm rõ để bảo đảm cho việc thi hành Luật Đất đai sau này được công bằng, bình đẳng, phù hợp với thực tế.